Динаева б. Б., Сапина с. М

жасау ұсынылады. Егер мәтіндегі анықтамаларды, формулаларды, 
ережелер мен заңдарды ерекшелеп керсету үшін оларды қоршап қоюға 
болады.
Жазбаларды қабылданған шартты таңбаларды қолдану арқылы 
жүргізугеболады. Материалды конспектілеп отырып, әртүрлітаңбаларды, 
қысқартуларды қолдану міндетті түрде қажет. 
Мұндай таңбалар 
көрсетуші немесе бағыттаушы белгілер, сұрақ белгісі мен леп белгісі, Р5 
(постскриптум, кейін жазылатын сөздер немесе мәтін) белгісі және МВ 
(назар аударыңыз) белгісі болуы мүмкін. Мысалы, «
демек
, 
со н д ы қт а н
» 
сездерін => математикалық таңбасымен белгілей аласыз. Өзіңіздің жеке 
таңбалық қорыңыз қалыптасқан кезде материалды конспектілеу тіпті 
оңайға түседі, кейін оны оқу тез әрі жеңіл болады. Сөздерді жазғанда 
қысқарта беру кейін оны оқыған кезде сізге қиындық келтірмеуі тиіс 
екенін есіңізден шығармаңыз. Не жазғаныңызды түсінбей, таңбалардың 
мағынасын ашуға уақыт жоғалтпас үшін қалыптасқан қысқартуларды 
қолданыңыз. Дұрысы, жеке өзіңіздің қысқартулар жүйесін әзірлеңіз және 
ол қысқартуларды барлықжазбаларыңызда сол сөздерге қатысты бірдей 
қолданыңыз. Мысалы, үлкен әріппен
«М» таңбасымен «
мақала
» сөзін, «Ж» әрпімен «
ж ү м ы с
» сезін барлық 
конспектілеріңізде белгілеңіз.
Конспектілеген кезде хабарлы сөйлемді қолданған дұрыс. Өз бетінше 
сұрақ қоюдан аулақ болған жөн. Сұрақтарды дәптердің (қағаздың) шетіне 
жазған абзал. Материалды сөзбе-сөз кешіруге тырыспаңыз.
Материалды дұрыс конспектілеудің барлық қыр-сырын үйренгеннен 
кейін сабақта жеңіл әрі нәтижелі еңбектенуді үйренуге болады, бірақ оны 
ерекше ынтамен істеуге ұмтылу қажет.
Конспект ж а зу ү л гісі
Түпнүсқа мәтін
САЯСАТТАНУ ҒЫЛЫМЫНЫҢ НЕГІЗДЕРІ
Саясаттану - [грек, роііііке - мемлекетті басқару өнері, Іодоз - сөз, 
түсінік, ілім] саясат, саяси үрдіс, саяси билік туралы ғылым. XX ғ. 50 жж. 
саясаттану дербес ғылым саласы және оқу пәні ретінде қалыптасты. 
1948 ж. ЮНЕСКО бастауымен Саяси ғылымның халықаралық бірлестігі 
құрылды. объектілері:
• 
саяси теория;
• 
саяси институтгар;
• 
саяси партиялар, топтар, қоғамдық пікір;
• 
халықаралық қатынастар.

Саясаттану екі сипатта қарастырылады: ғылым және оқу пәні ретінде. 
Саясаттану ғылым ретінде қоғамның саяси саласын, саяси ойдың пайда 
болуы мен дамуын, саяси жүйе, саяси қатынастар мен үрдістер, саяси 
сана мен саяси мәдениет, халықаралық саяси үрдісті зерттейді.
Саясаттану пән ретінде оқушыларға саяси мәселелер бойынша 
нақты білім жүйесін береді, нақты саяси шындықтың мәні мен болашақта 
дамуын, негізгі саяси институттар, ұйымдар, қозғалыстар мен үрдістер, 
саяси қатынастар жүйесіндегі жеке тұлғаның құқықтық жағдайы мен оның 
саяси өмірге қатысу жолдарын жан-жақты ашып көрсетеді. Саясаттану пән 
ретінде посткеңестік кеңістікте XX ғ. 90 ж. бастап оқу бағдарламаларына 
енгізілді. 
Қазақстан 
Республикасының жоғары оқу орындарында 
саясаттану міндетті пән ретінде оқытылады.
Саясаттану әдістері саясаттану ғылым ретінде жалпы ғылыми 
әдістердің белгілі бір қорын пайдаланады. Ғылыми зерттеудің қандай 
да бір әдістері мен құралдарының басымдылығы саясаттанудың 
ғылым ретіндегі пәнінің өзіндік ерекшелігіне байланысты. Саясаттану 
әдістері: әлеуметтанулық, тарихи, салыстырмалы талдау, құрылымдық- 
функционалдық, бихевиористік, жүйелік.
Әлеуметтанулықәдіссаясатты қоғам өмірініңэкономикал ық, әлеуметтік 
құрыльім, мәдениет және т.б. жағдайына байланысты анықтайды.
Тарихи тәсіл саяси құбылыстарды мерзімі жағынан дәйекті, заманына 
қарай, бұрынғы, қазіргі және болашақтың байланысын айқындай отырып 
қарастырады. Ол әртүрлі саяси оқиғаларды, процестерді, деректерді 
олардың болған уақыт мезгілін еске ала танып-білуді талап етеді.
Салыстырмалы 
әдіс әртүрлі 
елдердегі 
саяси 
құбылыстарды 
салыстырып, олардың жалпы жақтарын және жеке ерекшеліктерін 
ажыратуға мүмкіндік береді.
Жүйелеу әдісі саяси құбылыстарды басқа күрделі құрылымның бір 
бөлігі ретінде қарап, оны құрайтын элементтердің әлеуметтік өмірдегі 
орнын, қызметін айналадағы ортамен, басқа құбылыстармен байланысын 
зерттейді.
Бихевиористік әдісжеке адамдар мен топтардың іс-әрекетін, белгілі бір 
саяси жағдайларда адамдардың өздерін өздері қалай ұстауын талдауға 
негізделеді.
Құрылымдық-функционалдық әдіс - саяси институттардың, саяси 
қатынастар субъектілерінің қызметін сараптау жолымен саяси процестерді 
зерттеу әдісі. Функция арқылы құрылымдардыңәлеуметтікмәні, қоғамдық- 
саяси процестегі орны мен релі лайықтьі түрде анықталады.
Саясаттанудың қызметі
Саясаттану қай ғылым болмасын белгілі бір қызметтерді
(функцияларды) атқарады. Оған, ең алдымен, танымдық қызметі 
жатады. Саяси білім қоғамдағы оқиғаларды танып-білуғе, олардың саяси 
мәнін түсінуге және болашақты болжауға мүмкіндік береді.
Келесі қызметі - бағалау. Ол саяси құрылысқа, институттарға,
106

іс-әрекеттерге және оқиғаларға саяси баға береді. Демократиялық 
мемлекеттерде саясаттану саяси әлеуметтену міндетін атқарады. 
Ол азаматтықты, халықтың демократиялық саяси мәдениеттілігін 
қалыптастырады.
Саясаттану реттеушілік, басқару қызметін атқарады. Оның ерекшелігі
- қоғамның саяси өмірімен тығыз байланысында. Соған орай ол 
адамдардың саяси емірінде езін-өзі ұстауына, іс-әрекетіне тікелей әсер 
етеді. Саяси дамудың үрдіс, бағдарын бақылай отырып, саясаттану 
қоғамдық оқиғаларды тиімді басқару үшін нақтылы мәлімет, мағлұматтар 
береді.
Саясаттану саяси өмірді жетілдіру міндетін де атқарады. Бұл ғылым 
саяси институттар мен қатынастарда, басқаруда реформалар жасап, 
оларды қайта қарауда теориялық негіз болады. Оның көмегімен заң 
шығарушы және атқарушы органдар қабылдайтын құқықтық жарғылар 
мен саяси-басқарушылық шешімдер алдын ала сарапқа салынып, 
зерттеледі, қоғамда немесе оныңжеке аймақтарында қалыптасып жатқан 
нақтылы жағдайлар саяси тұрғыдан талданады. Солардың негізінде ол 
кейбір саяси институттардың жойылып, оның орнына бүгінгі талапқа сай 
басқалары келу керектігін негіздейді, мемлекеттік басқарудың қолайлы 
үлгілерін іздестіреді, әлеуметтік-саяси шиеленістерді ауыртпалықсыз 
шешу жолдары мен әдістерін көрсетеді.
Ең соңында саясаттанудың болжау қызметін атаған жөн. Саяси 
зерттеулердің 
құндылығы 
саяси 
процестердің 
үрдісін 
айнытпай 
бейнелеумен ғана тынбайды. Ол белгілі бір саяси жағдайларда алдыңғы 
қатарлы, озық саяси езгерістер жасауға бағытталған ғылыми негізделген 
болжаумен аяқталуы тиіс. Саяси ғылымның түпкілікті мақсаты да сонда.
Осы мақала бойынша жазылған конспект үлгісі
Саясаттану 

жүктеу/скачать 5,44 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: