Кесте 1 - Қазақстандық және шетелдік ғалымдар еңбектеріндегі

Тишков В.А. 
қандай да басқа қарым-қатынастар 
бойынша байланысқа негізделген және 
барлық адамзаттық қоғамда болған 
кіші әлеуметтік бірлестік. 
және діні.
– 
М.: 
Үлкен 
Ресейлік 
энциклопедия, 1998. 
7 
Куликова Т.А. 
Отбасы 
– 
айрықша 
әлеуметтік 
институт, онда қоғамның, отбасы 
мүшесінің тұтас және әрқайсысының 
жеке қызығушылықтары бірігеді.
Отбасы 
педагогикасы және 
үй тәрбиесі. Оқулық.
- М., 1999. - 232б. 
8 
С.С.Қоңырбаева 
Отбасы 
– 
құрамы 
өзара 
туысқандықпен байланысқан, өзара 
қарым-қатынас пен өзара жақын 
топтың әлеуметтік бірлестігі 
Жоғары 
сынып оқушыларын 
отбасылық 
өмірге 
этномәдени 
құндылықтар 
негізінде 
даярлаудың 
педагогикалық 
шарттары: Алматы, 
2008. 
9 
Реан 
А.А., 
Бордовская Н.В.,
Розум С.И. 
Отбасын тұлғаның базалық өмірлік 
тренинг моделі мен формасы ретінде 
қарастыру қажет.
Психология 
және 
педагогика. - СПб.: 
Питер, 2002. - 432б. 
10 
Қазақстан 
Республикасындағы 
неке және отбасы 
Кодексі.
- Алматы: Аян Эдет, 
2003. 
Отбасы 
– 
некеден 
(ерлі-
зайыптылықтан), туыстықтан, қайын 
жұрттан, бала асырап алудан немесе 
балаларды тәрбиеге алудың өзге де 
нысандарынан туындайтын мүліктік 
және мүліктік емес жеке құқықтар мен 
міндеттерге байланысты және отбасы 
қатынастарын нығайту мен дамытуға 
жәрдемдесуге тиісті адамдар тобы. 
Қазақстан 
Республикасындағы 
неке және отбасы 
Кодексі.
- Алматы: Аян Эдет, 
2003. 
11 
Коджаспиров Г.М. 
Отбасы мүшелері некелік немесе 
туыстық, 
тұрмыстық 
ортатықпен, 
өзара моралдық және материалдық 
жауапкершлікіпен байланысқан кіші 
әлеуметтік топ.
Педагогикалық 
сөздік. - М., 2003.
12 
Осипов Г.В., 
Москвичев Л.И. 
Отбасы алғашқы әлеуметтік топтың 
маңызды 
түрлерінен 
тұрады: 
балалардың 
қоғамдық 
өмірінің 
нормативтерін меңгеру барысында 
жастардың әлеуметтенуін қамтамасыз 
ету; отбасы мүшелеріне қауіпсіздік 
сезімдерін 
хабарлай 
отырып, 
эмоционалдық 
қажеттіліктерін 
қанағаттандыру; бірігіп уайымдауда 
сезімдерімен 
және 
көңіл-күйімен 
алмасу; психологиялық сенімсіздіктің 
алдын алу.
Әлеуметтану. 
Жалпы 
теориялық 
негіздері. 
Жоғары 
оқу 
орны 
үшін 
оқулық. - М.: Норма, 
2003. -912б. 
Кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 

13 
Целуйко В.М. 
Отбасы – адамның өміріндегі алғашқы 
әлеуметтік қауымдастық (топ), соның 
арқасында мәдениет құндылығымен 
танысады, 
алғашқы 
әлеуметтік 
рөлдерді меңгереді, қоғамдық мінез-
құлық тәжірибесін жинақтайды. 
Заманауи 
отбасы 
психологиясы. – М., 
2004. 
14 
Ш.М.Шүйіншина 
Отбасы – дүниеге келген жас 
нәрестеге 
әлеуметтік 
орта 
тәжірибелерін беретін басты институт 
Отбасы 
мен 
мектеп:білім 
сапасы/. 
Монография.- 
Алматы, 2009. 
15 
Шульга Т.И. 
Отбасы – бұл баланың әлеуметтенуі 
іске асырылатын негізгі әлеуметтік 
институт. 
Нашар 
отбасымен 
жұмыс//Оқу құралы. 
- М., 2005. - 254б. 
16 
Мардахаев Л.В. 
Отбасы бала тұлғасы қалыптасатын 
микроорта. Онда барлығы да баланың 
дамуына ықпал етеді: микроклимат, 
өзара 
қарым-қатынас, 
отбасы 
мүшелерінің 
балаға 
қатынасы, 
материалдық жағдайлар және т.б. 
Әлеуметтік 
педагогика. Оқулық. 
- М., 2005. 
17 
Қ.Оразбекұлы 
Жанұя – бұл өркениет мәдениетін 
тудырып, жасаушы және соның 
нәтижесі. Ол қоғам дамуының аса 
маңызды әлеуметтік, экономикалық 
қайнар көзі болып табылады және 
қоғамның басты байлығы – жаңа 
формация адамын қалыптастырады. 
Отбасы 
тәрбиесі 
қанша 
кезеңге бөлінеді ? // 
Бастауыш 
мектеп. 
2005.
18 
Тесленко А.Н. 
Отбасы бұл неке немесе қандас 
туыстыққа негізделген кіші топ, 
мүшелері тұрмыстық ортақтық, өзара 
моралдық жауапкершілікпен және 
өзара көмекпен байланысты; онда 
ерлі-зайыптылар, ата-аналар, балалар 
арасындағы 
өзара 
әрекеттестікті 
сақтайтын нормалар мен ықпалшара, 
мінез-құлық үлгілерінің жиынтығы 
қалыптасады. 
Әлеуметтік 
педагогика: 
Оқу 
құралы. – Астана, 
2007. 
19 
Попова Л.А. 
Отбасы бұл баланы әлеуметтендірудің 
ең алғашқы институты. Отбасында 
балалар 
өзара 
қарым-қатынас 
алгебрасына жеткізетін адамзаттық 
қарым-қатынастың 
әліппесін 
меңгереді.
Ашық мектеп.
- Алматы, 2009.
- С. 48 
20 
Нұрманова Б.Ж. 
Отбасы тәрбиенің дәстүрлі негізгі 
институты болып табылады. Отбасы – 
бұл баланың өмір жолындағы алғашқы 
саты.
Отбасы тәрбиеленушілеріне мәдени - 
моральдық құндылықтарды береді 
Ашық мектеп.
- Алматы, 2009. 
- С. 51-53. 

және қабылдайды.
21 
Айсабекова Г.К. 
Отбасы қоғамның негізгі әлеуметтік 
ұяшығы, онда адамгершілік, рухани, 
мәдени, физикалық дамуының негізі 
қаланады. Отбасында өмірлік бағдары 
мен құндылықтары, өзіне, өзге адамға, 
Отанға қатынасы қалыптасады.
Ашық мектеп. 
- Алматы, 2009. 
- С. 60-62. 
Кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
22 
Смирнова Н.Г. 
Отбасы баланы сүйіспеншілікке және 
мейірімділікке, 
адамгершілік 
пен 
руханилыққа тәрбиелеуге міндетті. 
Ашық мектеп.
- Алматы, 2009. 
- С. 87 
23 
Жаназарова З.Ж. 
Отбасы қандас туыстық топ ретінде 
адамзаттық 
болуының 
аса 
эмоционалдық 
ортасы 
болып 
табылады, 
адамның 
өмірлік 
қажеттіліктерін 
қанағаттандырады. 
Отбасы 
индивид 
үшін 
басқа 
әлеуметтік топпен, қауымдастықпен
бәсекеге түсе алмайды.
Әлеуметтік 
инженерия 
феномені:
болашаққа тәжірибе 
және жаңаша құру. 
МНПК 
мат. 
– 
Алматы, 2010. – С. 
136
24 
Сухомлинский В.А. 
Отбасы – бұл адамды жақсылық 
жасауға үйренетін алғашқы орта.
Афоризмдер 
энциклопедиясы.
- 
М: 
Академик, 
2011. 
25 
Жаназарова З.Ж., 
Нурбекова Ж.А. 
Отбасы – әлеуметтік институт, яғни 
адамдар арасындағы өзара қарым-
қатынастың тұрақты формасы, оның 
аясында олардың күнделікті өмірінің 
негізгі 
бөлігі 
іске 
асырылады: 
жыныстық қарым-қатынас, баланы 
өмірге әкелу, балаларды алғашқы 
әлеуметтендіру, тұрмыстың маңызды 
бөлігі, әсіресе балаға және ересек 
адамға 
қатысты 
білімдік 
және 
дәрігерлік қызмет көрсету.
Әлеуметтік 
жұмыстарға кіріспе. 
Оқу 
құралы. 
– 
Алматы, 2015. – С. 
62, 75 
Кестеде 
көрсетілгендей, 
жасалған 
контент-талдау 
«отбасы» 
категориясының көп қырлылығы мен көп мағыналылығын көрсетеді. 
Ғалымдар өз еңбектерінде бұл ұғымның мазмұнын келесі мәнде: біртұтас 
жүйе; ерлі-зайыптылар, ата-аналар мен балалар арасындағы өзара қарым-
қатынас жүйесі; әлеуметтік институт; жақсылық жасауға үйренетін алғашқы 
орта, тәрбиенің дәстүрлі негізгі институты және тұлғаның базалық өмірлік 
тренингінің моделі мен формасы ретінде ашып көрсетеді.
Біз, әдіснамалық тұрғыдан отбасын әлеуметтік институт, кіші 
әлеуметтік топ, қоғамның әлеуметтік қауымдастық және экономикалық 
ұяшық формасы ретінде, сонымен қатар осылардың қайсысында 
дағдарыстың байқалатынын анықтаудың қажеттілігін көрсететіндігін 
негіздейміз. Біз, жоғарыда көптеген ғалымдардың «отбасы» түсінігіне берген 

тұжырымдарын негізге ала отырып, «отбасы» ұғымының құрылымын 
ұсынамыз. (сурет 2) 

жүктеу/скачать 3,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: