П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
- Бұл бет үшін навигация:
- II бөлім. Дидактика
| Сабақтың мақсаты
- тақырыпты толыгымен жалпы талдау. Мүндай сабақтарда мүғалім әдетте материалды үш рет түсіндіреді. Алғашында ол оқушыларды тақырып мазмүнының қысқаша жоспарымен, басты сүрақтарымен таныстырады оқушыларға қалай конспект жасау жөнінде ақыл айтады. Соның нәтижесінде оқушылардың тақырыпқа деген кызығушылығы артады. Содан кейін тереңдетілген түсіндіру басталады. Ол әдетте көрнекті материалдармен қоса, тожірибені көрсетумен, эксперимент қоюмен қатар жүреді. Нәтижесінде оқушылар естігенді дәлелдеу үшін мысал келтіріп, оларды талдау жөніндегі әңгімеге қатысады. Өзініц талқылауына, мазмүндауына мәселелелік сипат беріп, мүғалім оқушыларды оқу әдебиетіне тартады. Жаңа білгенді ескімен байланыстырып, яғни алдында меңгергенді өзекті етеді. Сабақтың бүл бөліміне көп уақыт бөлінгендіктен, мүғалімге ең басты қиындық негізгіні іріктеу, материал мазмүнының басты бөлігін оқушыларға жеткізу болып табылады. Сабақтың аяғында мүғалім 7-10 минут тағы да айтылғанның мазмүнын қысқа түрде қайталап, сонымен қатар оқушылардың нені дәптерлеріне жазып алулары керектігін айтып кетеді; оқушыларға семинар сабағына дайындалу үшін әдебиет тізімін береді. Сонымен, дәріс сабағында оқушылардың жалпы тақырыгіпен танысуы ғана өтеді. Алда бүл материал оқушылар басты назар аударатын моселеге 210 II бөлім. Дидактика айналады. Демек, семинар сабағында толығымен талқыланады. Бүл лекция сабағының сабақ жүйесіне тән алғашқы мәселесі. Ал екінші мәселесі - ол оқушылардың бүкіл сабақ бойында сабаққа белсенді қатысуы. Сабақ бойы сынып белсенді жүмыс жасайды да, үй тапсырмасын тексеруге уақыт кетпейді. С ем инар сабағы. Семинар сабақтарының жүйесі бүкіл сыныпқа оқулық- пен жүмыс істетуге мүмкіндік береді. Жүмыс оқытушының алдын ала дайын- даған бағдарламаларға сүйеніп өтеді. Химия пәнінің мүғалімі Н.П.Гузиктың тәжірибесі барысында үш түрлі бағдарлама қолданылады - «А», «В», «С» бағдарламалары. Бүл бағдарламалардың деңгейі әртүрлі және олар, бір жағынан, оқушылардың белгілі бір деңгейді жетік білуін қамтамасыз етсе, екінші жағынан, оқушыларға өз бетімен жүмыс істеуге мүмкіндік береді. Бағдарламалардың арасында толық сабақтастык бар. Бүл бағдарламалар мазмүны жағынан не білдіреді екен? «А» бағдарламасы оқушыны білімді шығармашылық түрде пайдалануға үйрегеді. Ол окушының оқу жүмысы тәсілдерін, ақыл-ой әрекеттерін толы- ғымен меңгеруін қалайды. Бағдарлама оқушыны мәселелердің өзегіне ендіреді. Ал бүл мәселелердің барлығы білім аркылы шешіледі. Ал оқушылардың тапсырмалары іскерліктің мақсатымен ғана сипатталады. Мүндай тақырыпқа ие болған оқушы «...мақсатқа жетуге көмектесетін қолайлы жағдай мен іс әрекетгі» іздестіру керек. Нәтижесінде жаңа ақпарат яғни, әрекеттің жаңа бағдарлық негізі пайда болады (ӘЖН). «Адам ережеге бағынбай, бірақ өзіне белгілі аймақта жүмыс істейді. Қимылдың жаңа ережелерін шығарады шығармашылық-ізденістік әрекет» (Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологии. - М., 1989. с.56.). «В» бағдарламасы күрделілік деңгейі бойынша «А» бағдарламасынан томен сатыда орналасқан. Ол оқушылардың белгілі бір нақты оқу материалын ойластырып, сонымен қатар нақты оқу қимылдарын пайдалануды, оларды шығармашылық білім жағдайында дүрыс пайдалануды қарастырады. Оқушы- ныц бүл бағдарламада жүмыс істеуі оған материалды толығымен игеріп, сонымен қатар «А» бағдарламасының сүрақтарын шешуге қолайлы жағдай туғыздырады. Сондыктан тапсырмалардан басқа, мақсаты беріліп, жағдайы нақты болмай, бірақ мақсатқа жету мүмкіншілігі берілген болып, қатысушы- лардан жағдайды толықтыру талап етіліп түрса, бүрын меңгеріліп қазір оқылып жатқан қимылдарда бүл тапсырманы шешудің тәртібі беріледі. Оны орындау барысында оқушылар жаңа мәліметке ие болады. Бүл эвристикалық іскерлік. Ол дайын үлгі бойынша орындалмай, оқушының өзі жалгыз дайындаған үлгісі бойынша жүзеге асады (Сонда, 56-6.). «С» бағдарламасының семинар сабағындағы мақсаты мүлдем басқа. Ол осы тақырып бойынша жүмыс істеп жатқан оқушы материалды толығымен игеріп шығуына бағытталған. Бүл деңгейдің қиындығы ерекше. Онда оқушыға мақсат, бүл мақсатты шешуге арналған жағдай жоне бүл тапсырманы шешуге арналған қимылдар берілген. Оқушыдан тек қорытынды ғана талап етіледі. Бүл бағдарлама оқушыдан көптеген қайталауды, материалдағы бастыны бөлуді талап етеді. Бүл алгоритмдік іскерлік. Осыған сәйкес «С» бағдарла- масының мазмүнына қалай жаттау керектігі, неге көңіл аудару керектігі жөнінде нүсқаулар беріледі. «С» багдарламасының тапсырмасын кез келген оқушы келесі бағдарламаға көшпей түрып орындай алуы керек. Бүл бүкіл сыныпты, окытушының |