II бөлім. Дидактика Бүл деңгейде инновация білім алу жэне тәрбиеге байланысты
Н акты лау
жеке геориялық немесе тәжірибелік қағидаларды нақтылайды.
деңгейі
Педагогика ғылымында бүл деңгейді жаңашылдықтың моди-
фикациялык типі деп айтады (М.М.ГІоташник). Оның мазмүнына
үксас норсені тиімді ету, түр өзгерту (бағдарлама, әдістеме, қүрамы) жатады.
Өзгертуде белгілі әдістемені жаңа пэнді оқытуға көшіру деп те түсінеді. Оған
мысал, ГІ.М.Эрдниевтің математикалық материал негізінде жасаған дидикти-
калық бірліктерді ірілендіру әдісін тарих және басқа да оқу пәндеріне көшіру
мысал бола алады.
Инновация білім алуда және тәрбиеде белгілі теориялық және
Т олы қты ру
тәжірибелік жагдайды кеңейтеді. Бүрын әйгілі болмаган
деңгейі
білімнің жаңа кырларын ашады. Оны толық өзгертпей, жаңа
толықтырулар енгізеді. Оган мысал ретінде Мәскеу қаласының
№109-орта мектебінің бастауыш сыныптар мүғалімі Е.Н. ГІотапованың алты-
жеті жас-ар балаларға жазу үйрету әдістемесін қүру тәжірибесін келтіруге
болады ( Қараңыз: Потапова Е. Н. Радость познания. - М., 1990).
Ол бүрын теорияда бблмаган білім беру жэне тэрбие сала-
Қай га қүрылу
сында жаңа идеямен, ыңғаймен сипатгалады. Көзқарастар
деңгейі
нүкгесі ауысып, тиімді ыңғай үсынылады. Дидактикада бүған
оқытуды түтас қарастыру тәсілі жатады.
И.II.Волков, Г.И.Гончарова. И.П. Иванов, Е.А. Ямбург жэне тағы басқа
әйгілі педагогтардың жаңашылдық жэне зерттеу тәжірибесінде Ресей
мектептерінің жаңартылған үлгілерін көрсетті. Олардың педагогикалык жаца-
лықтары, нәтижелері бүкіл ел мүғалімінің игілігіне айналды.
Ғылым мен практика үсынған жаңа әдістер оқу-тәрбие үрдісінің жоғары
деңгейін жэне оқушылардың одан әрі дамуын қамтамасыз етуі керек. Бүл
түрғыдан барлық инновация өзін-өзі ақтамайды, дегенмен кейбір кезеңдерде
дүрыс нәтижелерге қол жеткізуі мүмкін. Педагогикалык инновациялардыц
нрогресшілдік олшемдері әртүрлі нәтижелерде көрінуі мүмкін. Мысалы,
белгілі бір мәселені толық немесе жартылай шешетін әдістемелердің жаца
баламалары жасалынады. Жаңа түжырымдамалар, идеялар, жіктеулер, тәрбие
мен оқыту саласындағы түрлі қүбылыстар мен фактілерді түсіндіреді. Болашақ
тәрбие жүйелерін жасауға мүмкіндік беретін болжамдар жасау және нақты-
лаудың болашағы зор. Жаңа идеялар мен технологиялар келешек ізденістердің
жолдары мен бағыттарын ашады. Тиімді үсыныстар даярлайды, өзекті зерттеу
жобалары мен бағдарламаларын жасауға мүмкіндік береді.Үсынылған жаца-
лықтар теориялық немесе эмпирикалық деңгейде негізделуі керек. Негізделу
олшемдеріне жататындар:
- күтілген нәтижелерге жету үшін мүгалімдер мен оқушылардың күшін
оңтайлы жүмсау;
- мүғалімдер әрекетіндегі нәтижелердің түрақтылыгын көрсететін нәти-
желілік;
- жаппай тәжірибеде инновацияларды шығармашылықпен пайдалану мүм-
кіндігі.
Агалған олшемдер педагогоикалық жаңалықтарды, білім беру үрдісіндегі
ғылыми және практикалық ашылымдарды ажыратуға жағдай жасайды. Олар,
бүл олшемдер педагогикалык шыгармашылықтың негізін салады.