П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
Түтастық үстанымының жүзеге асырылуы үшін
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
- Бұл бет үшін навигация:
- III бөлш. Тәрбие теориясы 327 21.2. “ Тулгага жанасулар” сияңты кәсіптік педагогикалың іскерліктер
| Түтастық үстанымының жүзеге асырылуы үшін
косіптік дағдылар технологиясымен қамтуы керек. Бүның бәрі бірыңғай қарым-қатынастың болуымен және көрінісімен беріледі: тиімді, сезімді, практикалық. Педагог әсері бір мөртенің озінде үш багыгпен жүреді де “осы жерде және қазір “қатынасын тудырады. Әрине, қүндылық бағдар үстанымы айтылган қатынасты көптен бері адамзат армандаған. Ертедегі грек ертегішісі Эзоп өзінің Родос аралында үлкен секіріс жасаған. Мақтаншақ туралы ертегісінде осыны келтірген. Оған ол: “Родос, осы жерде, Родос, осы жерде секір” - депті. Бүл сөз копшілікке мәлім және батыс мәдениетінде коптен қолданып жүр. Ол қатынас коп корініс тауып жүр. Айтылған іске асуы үшін түлғаға эсер ету керек, сонда ғана ол бір уақытта, сол жерде сол жүмысты жасар еді. Педагогтың кәсіптік қимылдары осындай әсерді қамтамасыз етуі керек. Айталық, табысқа жету жағдайын жасау. Бүның педагогикалык, алгоритмі қажет қимылдың мәнін ашады. (“Бүл бізге керек, саған керек, ойткені ...”), (“Сен егер мына қасиеттерге ие болсаң ,... жасай аласың...), жасырын нүсқау (мүмкін бастаған дүрыс ...”, ... осы жерде ең бастысы ...), ...Технологиялык кәсіптік дағдылар бірнеше жыл бойы анықталады, оз әсерін кеңейтеді, жаңартады, өшіреді немесе үлкейтеді. Бір шындық бар, ол тәрбие үрдісінде қүралдар мен тәсілдердің болуы. Өз мазмүны жағынан кәсіптік дағдылар белгілі бір теория бойынша үйымдастырылған әрекетке бейтарап болғандық- тан, педагогтың осы дағдылары кәсіптік бағасын алады. III бөлш. Тәрбие теориясы 327 21.2. “ Тулгага жанасулар” сияңты кәсіптік педагогикалың іскерліктер Тәрбиенің анықталған үстанымдары педагог пен баланың бірлескен әрекетіндегі балалага әсердің сипатын анықтайды. Түлғага эсер ету оның әлеммен әрекеттесуінде де осы үстанымдар арқылы іске асады. Педагогикалык технология педагог және оқушы арасындагы қарым- қатынас кезінде гана оз жемісін береді. Демек, педагогикалық технология біржақты бола алмайды. Кәсіптік операциялар жүйесі баланың қоршаган ортамен қарым-қаты- насын, байланысын талап етеді. Айналадагы болып жатқан қүбылыстарды айқындау үшін педагог баланың психологиялық жагдайын, қойылган мәселені дүрыс түсініп, қабылдауы керек. Кәсіптік операцияның не екендігін білмейтін педагог қойылган мақсатына жете ала ма? Әрине. Бірақ педагогикалык технологияны жете меңгерген педагог қана мақсатқа жетудің едәуір тиімді және оңай жолдарын біледі, “Педагогикалык карым-қатынас” болімінде “жагымды қолдау'’ жэне “мен- хабар” сияқты кәсіптік дагдыларды көрсетейік. Жагымды қолдау дегеніміз - баланың жетістіктерін ашық жариялау, оның басқалардан ішкі және сыртқы ерекшеліктерін айту. Бүл эдістің парадигмасы: “Сен сондайсың...” немесе ол (аты) солай”. Бүл әдіс баланы көтереді, рухани биікке апарады, өз күшіне сенімін арттырады, топтағы беделін асырады. Бүндай қолдауда жасқа шек қою жоқ. Мысалы, педагог баланың атына “Сен ақкөңілсің немесе “Сен сондай көңілдісің, сенімен бірге болган бәріне тамаша” - дейді. “Мен - хабар” оз күйіңді, ойыңды болган немесе болып жатқан оқигамен байланысты білдіру деген сөз. Мүнда парадигма былай: “Мен әрқашан...”, факті жойылады да қайсыбір қогамдық қүбылыс туралы айтылып жатырган сияқты. Мысалы: “Мен әрқашан адамдар бір-бірін тыңдамаса, соган ызаланамын.”, “Егер біреуді жәбірлеп жатқанын корсем, мен нашар күйге түсемін”. Педагогиканың талаптың технологиялық дагдылары жүйесінен “жагымды талап” және “майда-шүйдені ескеруді” көрсетейік. Педагогтың талабының орынды болуы осы жерде өтініш ретінде орындалуын білдіреді. Орынсыз талап магынасыз, не мазмүны жоқ болуы мүмкін (не істеу керек?), педагог “Жүмысқа кірісейікші” деп немесе “Басқаны тындайсың - қызық екен” - деп өтінді. “Майда-шүйдені есептеу” - жалпыга бірдей тәртіпті баланың орындауында жеке басының еркіндігін сезінеді. Педагог жүмысты орындай отырып, талаптың онша мәнді емес түстарына баланың көңілін аударады. Ол мысалы, былай дейді “Бүл есептерді шыгарганда мынаган көңіл бөлші...”, “Жиһаз тасыганда, қолдарыңды жарақаттап алмаңдар, абай болыңдар”... Косіптік дагдылардың ішінде этикалық қоргау бойынша “мәдениеттелген жаңару” және “агынан жарылып кешіру” деген заң бар. Мәдениеттелуді бала қарым-қатынас мәдениетін білмегендіктен, қарым- қатынас мәдениетін бүзганда пайдаланады. Педагог оган: “Егер мен дүрыс түсінсем...”, - баланың айтқанын қайта айтады, бірақ мәдени түрінде қайталайды. “Үлкен кешірім”, жогаргы сынып оқушыларына мәдени талапты бүзганын сезіндіру үшін қолданады: педагог тәртіп бүзушыга: егер сен осылай болганды қаласаң, мейлі солай-ақ болсын... |