/ бөлім. Педагогшаныц жалпы негіздері 57
Әдіснаманың әдіснамалық білімнің жалпы жүйесіңдегі орнъгн анықтау үшін,
әдіснаманың бірнеше деңгейлерін ажырату қажет. Олардың алғашқысының
мазмүны -
философиялық бһічдер. Екінші деңгей -
ж ат ы гыльшильщ әдіснача (жүйелілік тәсіл, әрекетгік тәсіл, ғылыми зертгеулердің әр түрлі
типтеріне сипаттама, олардың кезеңдері мен элементгері: болжам, зертгеудіц
объектісі мен пәні, мақсаты, міндеггері және т.б.). Үшінші деңгей - нақты гіәнде,
мысалы, педагогикада қолданылатмн зертіеудің әдістерінің, үстанымдарының
және тәсілдерінің жиынтығы. Арнайы ғылымның әдіснамасы осы саладагы
ғылыми танымға тән мәселелерді (мысалы, педагогика мен психологияның ара
қатысы), сондай-ақ, алдыңғы деңгейге қатысты, мысалы, жүйелілік түрғыда
немесе модельдеуді педагогикаға қолдану сияқты сүрактарды да қамтиды.
Әдіснаманы не үшін білу керек екені бірден-ақ корінігі түр - әдіснамалық
білімдерсіз педагогикалық және басқа керек зертгеуді жүргізу мүмкін емес.
Мүндай сауаттылық мазмүнына әдіснамалық рефлексия (өзінін гылыми
қызметін талдау дағдысы), ғылыми нсгіздемс жасауға, белгілі бір түжырым-
дамаларды, танымның, басқарудың, қүрастырудың формалары мен одістерін
шығармашылықпен қолдана білу қабілеті енетін
әдіснамалъщ мэдениетті меңгертеді.
Бірақ әдіснамалық мәдениет тек ғылыми қызметкерге ғана керек емес.
Жалпы мағынада алганда, әдіснамалық мәдениет - қажетті болігі рефлексия
болатын әдіснамалық білімдерге негізделген ойлау мәдениеті. Мүндай мәде-
ниет ғылымға қандай керек болса, практикаға да сондай қажет. Педагогикалык
үрдістегі ойлау актісі бүл үрдістегі мәселелерді шешуге бағытталған және бүл
жерде рефлексиясыз, яғни өз әрекеті туралы пайымдаусыз мүмкін болмайды.
Ғалым мен мүғалімнің әдіснамалық мәдениеті арасындагы айырмашылық
- біріншісі ғылыми педагогикалық білімдерді алады, «жасайды», ал екіншісі
оларды пайдаланады.
Мүғалім үшін әдіснамалық мәдениетті меңгеру дегеніміз - ол педагоги-
каның әдіснамасын білу және бүл білімді педагогикалык, жағдаяітарды
шешкенде пайдалана білу. Мәдениеттің бүл түрінің негізгі бөліктері:
оқу- торбие урдісін жобалау және қурастыру; педагогикалыц міндеттерді сезіну