Дейл Шнук. Оқыту теориясы indd
жүктеу/скачать 18,62 Mb. Pdf көрінісі
|
Дейл Шунт
- Бұл бет үшін навигация:
- Ел1ктеу теориясы
| МОДЕЛЬДЕУ ПРОЦЕСТЕР1
Элеуметпк танымдык теориянын манызды компонeнr'reрiнiн бiрi - модельдеу бiр не месе бiрнeшe улгiнi бакылаганнан кeйiн кер ш с берепн мiнeз-кулыктык, танымдык, аффективпк eзгeрicтeрдi бiлдiрeдi (Rosenthal & Bandura, 1978; Schunk, 1987, 2012; Zimmerman, 2013). Тарихка кез жугiртeр болсак, модельдеу е л ^ е у м е н бiрдeй карас- тырылып келду алайда eлiктeугe караганда, модельдеу м эселен кещрек камтиды. Сондыктан бул ш т а т а Бандура жэне баскалардын модельдеуге катысты зерттеулерп нiн маныздылыгын багалау максатында кeйбiр тарихи шолу да бершдг Ел1ктеу теориясы Адамдар ерте кезден-ак eлiктeудi мiнeз-кулыкты бетмдеудщ манызды тэс ш рeтiндe кабылдап кeлдi (Rosenthal & Zimmerman, 1978). Ежелп гректер mimesis терминш бас калардын эрeкerreрiн бакылай отырып бiлiм алу мен эдеби жэне моралдык стильдер- дi сипаттайтын абcтрактiлi эрeкeтreрдi бiлдiру ушiн колданды. Елiктeу туйciкпeн, да- мумен, рефлекспен жэне куралдык мiнeз-кулыкпeн де тыгыз байланысты (4.1-кесте). 147 4 -Т А Р А У 4.1-кесте Елiктеу теориясы Кезкарас Болжамдар ТYЙсiк T yhc I k бакыланган эрекеттерд1 кайталауга бастайды Даму Балалар колданыстагы танымдык курылымдарга сай келет1н эрекеттерге ел1ктейд1 Рефлекс Калыптастыру аркылы мшез-кулыкка ел1ктейд1 жэне оны бегатедг Ел1ктеу жалпы жауап кызмейн аткарады Инструменталды м1нез-кулык Модельдерге сай келет1н жауаптарды кайта-кайта бек1ту аркылы ел1ктеу ек1нш1 децгейл1 ел1ктеуге ауысады ТYйсiк. ХХ гасырдын басында «адамдарда баскалардын эрекеттерше елштеуге бас- тайтын табиги туйсш бар» деген гылыми кезкарас кен канат жайды (James, 1890; Tarde, 1903). Джеймс елштеу элеуметтенуге жауапты дегешмен, елштеудщ калай жу- репнш тYсiндiре алмады. Макдугалл (1926) бул аныктаманы б1р адамнын баска адам- нын эрекетш инстинктивт турде кайталауы деп нактылап бердг Туйсш угымына бихевиористер карсы едр ейткеш олар ш ш туйсштщ (ментал- дык бейне) болуы т1т1ркенд1рг1ш (баска адамнын эрекет-i) пен жауапка (сол эрекетп кайталау) кедергi келтiредi деп есептедг Уотсон (1924) «инстинктивтi» деп аталган мiнез-кулык бiлiм негiзiнде калыптасатынын, демек, оны уйренуге болатынын айтты. Даму. Пиаже (1962) елiктеуге катысты мулде баска пiкiр бiлдiрдi. Ол адамнын дамуы ой мен эрекеттщ негiзiн калайтын сызбалардан немесе танымдык курылымдардан турады деп ойлады. Ойлар мен эрекеттер сызбанын синонимi емес, олар - улгшер- дiн ашык керiнiсi. Жеке адамдар Yшiн колжетiмдi болып келетiн Yлгiлер адамдардын окигага калай жауап беретiнiн аныктайды; адамнын бастан еткерген тэжiрибесiн си- паттайды жэне онын кез келген уакыттагы бiлiмiн камтиды. Сызбалар танымдык курылымда орын тепкен тэжiрибелерден аз гана артык же- тшген тэжiрибелер негiзiнде дамиды. Ал елiктеу колданыста бар сызбалармен сэйкес келетш эрекеттермен гана шектеледг Балалар ездерi тYсiнетiн, олардын танымдык курылымында бар эрекеттерге гана елштей алады. Ягни даму елштеуден бурын орын алады. Бул кезкарас елштеудщ танымдык курылымдарды тудырып, езгерту элеуетш шектейдi. Сонымен катар бул кезкарасты колдайтын эмпирикалык дэлелдер де аз (Rosenthal & Zimmerman, 1978). Бурынырак жYргiзiлген зерттеу кезiнде Валентин (1930b) кабшеттерше карай нэрестелердiн де баскалардын эрекеттерiн кайталайты- нын байкаган. Олар баскалардын назарын езiне аудару ушш эдеттен тыс эрекеттер жасауга аса кумар екенiн керсеткен. Елiктеу тез арада орын ала коймайды жэне бас- калар байкау Yшiн нэрестелердщ оны бiрнеше рет кайталауы кажет. Эрекетп iске асырып отырган адам и м - бул да нэрестелер Yшiн аса манызды болган. Олар эдетте аналарынын эрекетiн кайталауга бешм. Осы сиякты зерттеу нэтижелерi елжгеудщ бiр даму кезенiнiн жай к е р ш а емес, керiсiнше, дамуды iске асыруда манызды рел атка- ратынын керсетш отыр (Rosenthal & Zimmerman, 1978). жүктеу/скачать 18,62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|