4 -Т А Р А У
бар кезде кутшетш нэтижелерге катысты эрекеттер узак уакыт бойы жалгасады. Тура
сондай нэтижеге кол жетшзем1з деп ойлайтындыктан, жаксы нэтижеге жетшзген ал-
дыщ ы эрекетп кайталайды.
Кутшетш нэтижелер сырткы нэтиженi («емтиханга жаксы дайындалсам,
жаксы
бага аламын») де, ш ш нэтиженi («емтиханды жаксы тапсырсам, кeнiл кYЙiм кетерь
ледй>) де бiлдiруi мYмкiн. КYтiлетiн нэтижелердiн тагы бiр мацызды тYрi - дагдылар-
ды уйренуге («барымды салып дайындалсам, жаксы окитын боламын») байланысты.
«Окуда нэтижем темен» немесе «еш нэтиже жок» деп есептейпн окушылардын езше
деген сенiмi азаяды. Академиялык б ш м беруде жетiстiкке
жылдам кол жетшзе ал-
маймыз, алайда балалар аз да болса езгерютщ болып жатканын байкайды. Мысалы,
окушылар узак, кYPделi параграфтарды окуда негiзгi идеясын аныктап,
корытынды
шыгара отырып, дагдыларын арттырганымен, нэтижеге жылдам жете коймайды.
Окушылардын ездерi байкамаган жагдайда олардын нэтижесш муFалiмдердiн айтып
отырганы жен.
Шелл, Мерфи жэне Брунинг (1989) кутшетш нэтижелердщ каншалыкты мацыз-
ды екенш аныктап бердi. Университет студенттерi оку
мен жазуга катысты езiндiк
тш мдш к, кYтiлетiн нэтижелерi мен жетiстiктерi туралы багалау парагын толтырды.
0зiндiк тш м дш кп багалау кезiнде окушылардан тYрлi оку жэне жазу тапсырмаларын
(мысалы, досынан хат, жумыска туру етiнiшi, кыскаша энгiме) каншалыкты денгейде
орындайтынын сурайды. Кутшетш нэтиженi багалау кезiнде окушылар жумыска ор-
наласу, каржылай тэуелшз болу, бакытты болу сиякты емiрлiк максаттарга жету Yшiн
оку мен жазудын каншалыкты мацыздылыгы женiндегi пiкiрлерiмен белiседi.
0зiндiк тиiмдiлiк пен кутшетш нэтижелер оку мен жазуга позитива эсер етп. Де-
генмен еш жагдайда да кYтiлетiн нэтижеге караганда, езiндiк тиiмдiлiктiн жетiстiкке
эсерi кеп болган. Зерттеу бiр жагдайдагы нэтижеге деген сешмнщ екiншi жагдайда
жетлстлкпен байланысты екенiн керсетш отыр. Демек, сауат ашу пэнi кезiнде окушы
лардын езiндiк тиiмдiлiгi мен кутшетш нэтижелерш арттыруга тырысуын муFалiм-
дердщ баска сабактарда да колданып керген жен.
Достарыңызбен бөлісу: