Дейл Шнук. Оқыту теориясы indd

6 -Т А Р А У
Тшд1 тус1ну
Тiлдi туану - акпараттын ¥М Ж -да сакталуы мен оны еске туйрудщ icKe асырылга- 
нын бiлдiретiн Heri3ri процесс (Carpenter, Miyake, & Just, 1995; Corballis, 2006; Matlin, 
2009). Тiлдi тYсiнy мектепте бiлiм алуда, эаресе агылшын т ш ана тiлi емес бала- 
лар санынын артып келе жатканын ескерсек, аса манызды (Fillmore & Valadez, 1986; 
Hancock, 2001; Padilla, 2006).
Ауызша жэне жазбаша тiлдi туану бeлгiлi 6ip салага катысты декларативтж 
жэне процедуралык бiлiмдi колдана отырып, кандай да 6ip мэceлeнi шешуд бiлдipeдi 
(Anderson, 1990). Тiлдi тусшудщ уш нeгiзгi компонeнтi бар: туйсшу, талдау жэне колда- 
ну. 
ТYйсiнуге
акпаратты кабылдау мен тYciнy жатады. Дыбыстык Yлгiлep ОЖ-да сезге 
айналады. 
Талдау
дeгeнiмiз - дыбыстык улгшерда менталды турде магыналы бipлiк- 
терге белу. 
Пайдалану
дeгeнiмiз - талданган акпаратты тарату, ягни тапсырма окытуга 
катысты болса, оны ¥М Ж-да сактайды, сурак койылса, оган жауап береду тYciнiкciз 
болса, сурак кояды жэне т.б. Бул белiмдe талдау мен пайдалану туралы айтамыз. Ал 
туйсш туралы 5-тарауда айтылган (6.2-косымша).
6.2-КрСЫМША
Tmdi mYciHy
К ем еск немесе накты емес акпарат 
бepiлгeн балалар оны тYciнбeyi неме­
се баска контексте пайдалануы мум- 
шн. Сондыктан окушылар ездepiнe 
кажeттi фондык бiлiмгe кол жетшзш, 
жeлiлep мен сызбаларды куруы Yшiн 
муFалiмдep тYciнiктi жэне накты ак­
парат бepyi тиic.
Лайнен ханым кала емipi мен 
ауылдык емipдi салыстыруды максат 
ететш элеуметтж бiлiм такырыбын 
жоспарлауда. Алайда ол тертшш 
сынып окушыларынын кепшiлiгi 
ешкашан ферманы кермегендштен, 
такырыпты тYciнбeyi мумкш деп кобал- 
жиды. Олар -rimi 
цойма, мал сауу, ме-
гежт, мал
деген сездерд ecтiмeгeн де 
болуы мумкш. Сондыктан ол фермата 
катысты ю-тэшрибелерда уйымдастыру 
аркылы балалардын тYciнir'iн калыптас- 
тыра алады. Мысалы, олар бipгe ферма­
та бара алады, ферма емipiн кеpceтeтiн 
фильмдерд кере алады, сабакка урык- 
тарды, еciмдiктepдi алып кeлeдi жэне 
т.б. Ферма жемндеп тYciнiк калыптаса
бастаганнан кeйiн окушылар ферма ту- 
ралы ауызша жэне жазбаша коммуни- 
кацияны жаксы тYciнeтiн болады.
Балабакшага баратын кiшкeнтай 
балалар онда колданылатын кeйбip 
тipкecтepдi тYciнбeйдi. Олардын т л -
дi колдану мен тYciнy дeнгeйi шек- 
тeyлi болгандыктан, бeлгiлi бip сез- 
дер мен тipкecтepдi баскаша тYciнyi 
мумкш. Мысалы, киiм киетш жерде 
ойнап журген балаларга муFалiм: 
«Орындарынды жинастырындар, бiз 
баска ойын ойнаймыз», - десе, бала- 
лар манайын жинастырудын орнына 
киiмдepiн жинап тастайды. Немесе 
«бeттi тутас бояйсындар» деп тап­
сырма берген муFалiм бipаздан кeйiн 
балалардын сол беттеп кecкiндepдi 
тYpлi бояумен бояудын орнына, сол 
бeттi бip гана туспен тугел бояп тас- 
таганын кередт Сондыктан алдымен 
балаларга калай бояуды езi кеpceтiп 
беруге тиic. Содан кешн балалардан 
осы пpоцecтiн калай орындайтында- 
рын тYciндipiп бepyдi етшеда.

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: