Дейл Шнук. Оқыту теориясы indd

6 -Т А Р А У
The Swazi tribe was at war with a neighboring tribe because of a dispute over some cattle. 
Among the warriors were two unmarried men named Kakra and his younger brother Gum. 
Kakra was killed in battle).
Сейлемдер карапайым кер1нгешмен, талдау нэтижеа онда 11 турл1 пайымдау бар 
екенш керсет1п отыр:
1. Свази тайпасы согысып жатыр. (The Swazi tribe was at war).
2. Согыс керш1 тайпалар арасында журуде. (The war was with a neighboring tribe).
3. Согыстьщ себеб1 болды. (The war had a cause).
4. Себеп - малга байланысты кел1спеуш1л1к. (The cause was a dispute over some cattle).
5. Жауынгерлер катысты. (Warriors were involved).
6. Жауынгерлер - ер адамдар. (The warriors were two men).
7. Олар уйленбеген. (The men were unmarried).
8. Олардын аттары Какра жэне Гам. (The men were named Kakra and Gum).
9. Гам - Какранын irnci. (Gum was the younger brother of Kakra).
10. Какра кайтыс болды. (Kakra was killed).
11. Ол согыс кезвде каза тапты. (The killing occurred during battle).
T im i осы пайымдауларды да толык талданды деуге болмайды. 1-4, 5-11 пайымдау- 
лар байланысты болганымен, 4 жэне 5-пайымдаулар арасында еш байланыс жок. Му- 
нын орнын толтыру Yшiн 5-пайымдауды Келiспеушiлiкке жауынгерлер араласты 
(The
dispute involved warriors)
деп езгерту кажет.
Кинч пен Ван Дейк (1978) коммуникация сипатынын тYсiнуге эсер ететлнш кер- 
сеттг Кеп жерде байланыс болмаган жагдайда немесе пайымдаулар бiр-бiрiнен логи- 
калык тургыдан алшак болган кезде (бос орындарды толтыру ушш инференция кажет 
кезде) сейлемдi тутн у киынга тYседi. Кррытындылануы кажет материал кеп болса, 
ОЖ толып, тутшктл киындатады.
Джас пен Карпентер (1992) тiлдi тYсiну мYмкiндiгi теориясын жасап шыгарды. 
Ол бойынша тiлдi тутн у ОЖ мYмкiндiгiне байланысты, ал бул эр адамда эртYрлi 
болады. ОЖ-да юке косылган тiлдiк элементтерге (мысалы, сездер, ттркестер) баска 
процестер эсер етедг Жуйеге тиесiлi белсендiлiк келемi тапсырманы тYсiнуге кажетп 
келемнен аз болса, танымдык жуктеме кеп деген сез (5-тарау), демек, еск1 элемент- 
тердi сактап турган белсендiлiк жойылады (Carpenter et al., 1995). Сейлемнщ басын- 
да тYсiнiктi болган элементтер сейлемнiн аягында жогалып кетуi мумшн. 0нiмдiлiк 
жуйелер ережелерi белсендiлiк пен ОЖ-дагы элементтердi байланыстыруга жауапты.
Анык емес сейлемдер мен тiркестердi талдау кезшде осы Yлгiнiн колданылуын 
байкаймыз (мысалы, Жауынгерлер кауiп женiнде ескертп... -
The soldiers warned
about the dangers...)
(MacDonald, Just, & Carpenter, 1992). Мундай курылымдарды ту- 
сiндiрудiн баска да жолдары юке косылуы мYмкiн болганымен, олардын каншалык- 
ты узак сакталатыны ОЖ-дын м ум ш ндтне байланысты. ОЖ мYмкiндiгi кеп адамдар 
ондай тYсiнiктеменi узак уакытка сактай алады, ал мYмкiндiгi шектеулi адамдар тек 
ездерше кажеттiсiн гана сактап калады. Контекст терен талдаган сайын олар кай ту- 
сiнiктеме дурыс екенiн шеше алады. Ал ол ОЖ м ум ш н д т жаксы, элi де ОЖ-да бала- 
ма тYсiнiктемесi бар адамдарга тэн (Carpenter et al., 1995; King & Just, 1991).

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: