Танымдьщ оцыту процесi

Танымдьщ оцыту процесi
Балалар метатанымдык эрекетпен айналыскан кезде, тапсырмага, тэсiлдерге 
жэне окушыларга катысты факторлар езара байланыста болады. Окушылар орындауы 
кажет материалдьщ сипаты мен узактыгын (тапсырма), оларды шешуде колданылуы 
ыктимал тэсiлдердi (тэсш) жэне оларды колдана бiлу кабшетш (окушы) ескередi. 
Окушылар конспект жазу мен кажетп акпараттын астын сызып отыру макаланын бас- 
ты ойын аныктауда таптырмас тэсiл деп есептесе жэне олар кажетп акпараттын ас­
тын сыза алганымен, конспект жазуда киналамын деп ойласа, олардын тандап алатын 
тэсiлi негiзгi ойдын астын сызу болмак. Шро жэне Мошман (1995) окушылар белгiлi 
б£р жагдайда тиiмдi болады деп сенген бiлiмi мен тэсiлiне CYЙене отырып, ездерше 
кажетп метатанымдык теория жасайтынын байкаган. Мундай метатанымдык бiлiм 
езiндiк оку Y™rn аса манызды (Dinsmore, Alexander, & Loughlin, 2008; Chapter 10).
Метатаным жэне ic-эрекет
Акпарат туралы бiлiп, оны есте сактауда бiзге кандай дагдылар мен тэсiлдер кемек- 
тесе алатынын тYсiну кажет болганымен, жетiстiгiмiздi арттыру Yшiн бул ж еткш каз. 
Тiптi бiлiм алуда оларга не кемектесепнш жаксы бiлетiн окушылардын ездерi тYрлi 
себептерге байланысты метатанымдык эрекеттерге бара бермейдi. Материалды жат- 
тау аса киын емес, сондыктан кей кездерi метатанымнын кажетi болмауы да мумшн. 
Сонымен катар окушылардын да метатанымдык эрекеттерге баруга кулыксыздык та- 
нытатын кездерi жиi кездеседi. Сонгысын, эрине, окушылардын ездерi шешедi жэне 
ол ушш уакыт пен талпыныс та кажет. Окушылар сондай-ак метатанымдык тэсшдер 
олардын нэтижесiн арттыратынын тYсiнбеуi мумшн. ТYсiнген жагдайда да, олармен 
салыстырганда кеткен уакыт пен талпыныс сиякты факторлар бiлiм алуда олардан 
манызды деп есептеуi эбден мYмкiн (Borkowski & Cavanaugh, 1979; Flavell & Wellman, 
1977; Schunk & Rice, 1993).
Метатанымдык эрекеттер ж еп сп к п арттырганымен, окушылардын оларга жYгi- 
не бермеуi бiлiм саласынын кызметкерлерiн бiраз тыгырыкка тiреуде. Сондыктан оку- 
шыларга жалпы жагдайдан (мысалы, бiлiм алудын максатын аныктау) бастап, накты 
жагдай (мысалы, мэтiндегi манызды жерлердi белгшеу) кезiнде де колданылуы керек 
эрекеттер тiзiмiн Yйрету керек жэне оларды тYрлi контексте колдануга мYмкiндiк жа- 
саган жен. Окыту кезiнде 
нет
деген сурак манызды болганымен, 
цашан, цайда, неге
деген сурактардын да тэсiлдердi колдану кезiнде езiндiк манызы бар екенiн умыт- 
паган жен. Тек 
нет
деген суракты камту окушыларды шатастырып кана коймайды, 
пэннщ кундылыгын да азайтады. Не ютеу керегiн бiлгенiмен, оны кашан, кайда жэне 
нелiктен iстеуге тиiстiгiн бшмейпн окушылардын ездерiне деген сенiмi темен болу- 
мен катар, жаксы ж епспкке жету ыктималдыгы да темендейдi (4-тарау).
Окушыларга метатанымдык дагдылармен катар, базалык декларативпк жэне 
процедуралык бiлiмдi де коса Yйреткен жен (Duell, 1986). Окушылар ездерш н негiзгi 
идеяны тусшгенш бакылауга тиiс, алайда олар н еп зп идеянын не екенiн жэне оны ка- 
лай табуга болатынын бшмесе, жай гана бакылаудын еш пайдасы жок. Окушылардын 
метатанымдык тэсiлдердi колдана бшуше мYмкiндiк тугызу керек, бул - Никовски орта 
мектебiнде сез болган негiзгi мэселелердiн бiрi. Сонымен катар окушыларга олардын 
белгш б£р тэсiлдi каншалыкты жаксы колданып отырганын жэне тYрлi тэсiлдердi 
колдану эрекет нэтижесш калай арттыратынын айтып отыру керек (Schunk & Rice, 
1993; Schunk & Swartz, 1993 a). Метатанымдык тэсiлдi бiр гана тапсырмага катысты 
колданудын кемшiлiгi - окушыларда бул тэсiлдi тек осы тапсырмага немесе оган

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: