PV
const Мұндағы:
– адиабата көрсеткіші.
Политропты – жүйенің жылу сиымдылық шамасы тұрақты болып өтетін
құбылыс.
PV n
const Мұндағы: n – политроп көрсеткіші.
Тепе-теңдік құбылыс – жүйенің үзіліссіз біртіндеп тепе-теңдік күйін кешу арқылы
орын алатын өзгерістер. Ал тепе-теңдік күйде – уақыт бірлігінде жүйенің күй шамалары
тұрақты болып зат алмасуы болмайды.
Тепе-теңдік құбылысқа мына ерекшеліктер тән:
-
жүйеге әсер етуші күш пен қарсы әсердің айырымы өте аз шама;
-
тура және кері бағытта істелінетін жұмыстың абсолют шамасы тең;
-
жүйеге әсер етуші күштің бағытын өте аз мөлшерде өзгерту құбылыс бағытын
да өзгертеді;
-
өзгеріс уақытына қарағанда жүйенің тепе-теңдік күйде қалу уақыты өте аз
шама.
Жүйеде кез келген құбылыс орын алуы үшін сырттан күшпен әсер ету арқылы
оның тепе-теңдік күйін бұзып екінші бір күйге көшіреміз. Осы екінші күйге келуге
жұмсалған уақытты - өзгеріс уақыты деп атайды. Ал жүйе екінші күйге жеткенде оны
сипаттайтын күй шамалары жүйе бойына қайта тепе-теңдікке көшеді.
Жүйенің өз бойында тепе-теңдік күйін қалпына келтіру уақыты –
релаксация уақыты деп аталынады.
Термодинамикалық қайтымды және
химиялық қайтымды ұғымдарын
шатастырмаған жөн.
“Термодинамикалық қайтымды” – құбылыстың жүру тәсілін, ал
“химиялық қайтымды” – құбылыс бағытын сипаттайды.
“Термодинамикалық қайтымды” құбылыс - ол жүйеде идеалды тепе-теңдік
құбылыс жүретіндігін мәлімдейді. Ал, өмірде мұндай өзгерістер орын алмайды.
Фаза – жүйені құрайтын дене бөліктері белгілі бір кеңістікте өзіндік жазықтық
бетпен шектеліп, кеңістіктен нақты көлемді орын алатын, химиялық құрамы,
термодинамикалық қасиеттері бірдей бөлікті айтады.