Бағдарламасы студенттері үшін шымкент, 2023 2
жүктеу/скачать 4,58 Mb. Pdf көрінісі
|
1o8jpdncqJpB9LArsctL2Ms8POaKSemXzuEP9c14
|
2 Нефелометрлік әдіс Бұл әдіс жарықтың шашырау құбылысына сүйене отырып бөлшектердің пішіні мен шамасын анықтауға мүмкіндік береді. Бұл үшін қолданылатын құралды нефелометр деп атайды. Нефелометрдің жұмыс істеу принципі-зерттеп отырған золь, не суспензия мен қалыпты /стандартты/ золь, не суспензияның жарықта шашырау қарқындылығын салыстыруға негізделген. Жарықтың шашырауының қарқындылығын Рэлей формуласымен көрсеткен болатынбыз /Жарықтың шашырауы тақырыбын қара/. Ол формуладан басқа параметрлер тұрақты болғанда жарық шашырау қарқындылығы бөлшектердің сандық концентрациясы мен олардың көлемдерінің квадратына пропорционал екендігін көруге болады. Ал У мен V көбейтіндісі зольдің пайыздық концентрациясына пропорционал. Сонымен кез-келген золь үшін барлық тұрақты шамаларды біріктіріп * арқылы белгілеп, былай жазуға болады: І = к·с·1 Бұл өрнек арқылы жарықтың шашырау қарқындылығын өлшеу арқылы екі нәрсені жүзеге асыруға болатынын көрсетуге болады: зерттеп отырған коллоидтық бөлшектердің пайыздық концентрациясын анықтау үшін /егер бөлшектер шамасы өзгермей және зерттеп отырған бөлшектер шамасы стандарттық зольдің шамасымен бірдей болса/ және зерттеп 119 отырған зольдің бөлшектерінің шамасын анықтау үшін /егер пайыздық концентрация тұрақты бола отырып, қалыпты /стандартты/ зольдің пайыздық концентрациясы тең болатын болса/ қолданылады. Нефелометр зерттеп отырған коллоидтық ерітінділердің жарық шашырату қарқындылығын стандарттық ерітіндегі жарық шашырату қарқындылығымен салыстырмалы түрде анықтайды. Оның құрылысы 5-суретте көрсетілген. Нефелометр бірдей 2 цилиндр тәрізді ыдыстан тұрады, оның біріне стандарттық ерітінді, екіншісіне зерттеп отырған коллоидтық ерітінді толтырады. Ыдыстарға, бір жағынан күшті шоғырланған параллель сәуле түсіріп, Фарадей- Тиндаль эффектісін байқауға болады. Ал шашыраған сәулелер болса, ыдыстардың жоғарғы жағына араласқан ыдыстардың оптикалық бөлігіне түседі. Егер зольдерге бөлшектер шамасы бірдей болып, олардың концентрациясы әртүрлі болатын болса,онда шашыраған сәуле қарқындылығы бірдей болмайды; яғни окулярда жартылай шеңберлердің түстерінің әртүрлі- бірі қараңғылау, бірі жарықтау - болатынын көреміз. Жарықтың шашырауқарқындылығы бірлік көлемдегі бөлшектер санына басқаша айтқанда зольдің концентрациясына про- порционал. Сондықтан жартылай шеңберлердің жарықтылығы бірдей болу үшін, оны шашыраты тұрған бөлшектер саны стандарттық және зерттеп отырған ерітінділерде бірдей болу керек. Егер ерітінділер әртүрлі концен трациялы болса, онда төменгі концентрациясы ерітіндінің жа-рықталынған бөлігінің биіктігі екінші ерітіндідегі биіктіктен көп болу керек. Ол биіктікті нефелометрдің арнаулы тетігімен реттеуге болады. Егер екі ертіндіден шашыраған жарық қарқындылығын бірдей етіп реттесек / I 1 =I 2 / онда жарық түсірілген биіктік пен ерітінділердің концен-трациясы арасындағы байла-нысты былай көрсетуге болады: Ал стандарттық ерітіндінің концентрациясын /с 1 / біле отырып, зерттеп отырған ерітіндідегі бөлшектер концентрациясын былай жазуға болады: C 2 =C 1 Егер екі ертінділердің концентрациясы бірдей болса, онда зерттеп отырған ерітіндідегі бөлшектің көлемін осыған ұқсас мына өрнек бойынша, = былайша табуға болады: V 2 =v 1 мұнда V 1 - деп отырғанымыз стандарттық зольдің бөлшегінің көлемі. Нефелометрдегі кей-кезде жарықты аз шашырататын заттардың концентрациясы мен көлемін анықтау үшін де қолдануға болады. Ол үшін көрінетін жарық емес, ультракүлгін сәулесін қолдану керек. жүктеу/скачать 4,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|