«bilimnur» баспа редакциясы «ЖАҢартылған білімге – жаңашыл ұстаз»

2.Осн.мысль текста (забота о здоровье)
3.Смысл первого постулата  (Мы должны знать как работает наш организм и 
чтобы лучше работал нужно знать особенности своего организма. Для этого 
нужно строго , регулярно и правильно соблюдать режим дня).
Критерий оценивания
1.Читать текст.
2.Определить тему и основную мысль текста.
3.Объяснить смысл первого постулата.
Дескриптор   
1.Читает текст.
2.Определяет тему и основную мысль текста.
3. Объясняет смысл первого постулата.
6-слайд
V. Физкультурная  
минутка. Выполняем 
движение по тексту
 Ветер дует нам в лицо.
Закачалось деревцо.
Ветер тише, тише, тише
Деревцо всё выше, выше.
7-слайд
VI. 
Письменная работа
Групповая работа .   
 Работа по карточке
Выписывать сущ-ые и распределить их по типам склонения.
1 группа. Гигиена ,тело, щётка,полотенце,расчёска.
2 группа. Режим, пища, работа, отдых.
(выполняют в тетрадях, читают несколько учеников)
Критерий оценивания
1.Выписывать существительные.
2.Распределить существительные по типам 
слонения 
Дескриптор
1.Выписывает существительные
2.Распределяет существительные по типам 
склонения
ФО
Звёздочки, смайлики
8-слайд
VII.  Закрепление 
изученного материала
1.Составлять «тонкие» и «толстые» вопросы.
2.Отвечать на вопросы правильно.
3.Записать основные критерий  здорового образа жизни.
Вопрос   учителя:  Согласны ли вы с данными постулатами.
(Да,согласен , чтобы быть здоровым нужно соблюдать эти постулаты)
Основные критерий ЗОЖ:
-личная гигиена
-иметь индивидуальные средства
-соблюдать режим дня
-в одно и то же время принимать пищу
-во время засыпать и просыпаться
-делать зарядку
-регулярно правильно питаться
-чаще бывать на свежем воздухе. 
Критерий оценивания
1.Составлять «тонкие» 
и «толстые» вопросы .
2.Отвечать на вопросы 
правильно.
3.Записать основные 
критерий ЗОЖ
Дескриптор
1.Составляет «тонкие» и «толстые» вопросы.
2.Отвечает на вопросы правильно.
3. Записывает основные критерий ЗОЖ.
ФО
Звёздочки смайлики
9-слайд
VIII.   Конец урока
1.Домашнее задание. 
УС стр.101  2. задание 165.Составить синквейн к слову ЗДОРОВЬЕ.
Рефлексия
«Релаксация»
Закройте глаза и вспомните приятные моменты нашего урока.
Я рада, что на протяжении всего урока вы были внимательны,активны..
Я хочу, чтобы все, кто работал хорошо-улыбнулись мне, а кто чувствует в себе 
потенциал работать  ещё лучше-поаплодировали себе.
                 
  10-слайд
Подведение итогов:
Слово учителя:
Здоровье-неоценимое богатство в жизни любого человека. Каждому из нас 
присуще желание быть сильным и здоровым, как можно дольше  сохранять 
подвижность, бодрость, энергию, и достичь  долголетия.
Надеюсь ,что  сегодняшний урок  не прошел даром и вы многое почерпнули из 
него. 
Не зря говорят: «Здоровь будешь – всё добудешь!»
Так будьте все здоровы!
До свидания! Всем спасибо за внимание!
85

Жамбыл облысы Меркі ауданы Қызыл ту ауылы
№ 23 Тескентоған жалпы білім беретін мектебі
Қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі Шинасилова Жанар Жуматаевна 
Тақырыбы: «Есімдіктер»   (Өткенді қайталау 6 сынып)
Сабақ тақырыбы: « Есімдіктер.»  (Өткенді қайталау)»   6-cынып
Сабақтың мақсаты:
1. Есімдік туралы алған теориялық білімдерін практикада қолдану, ауызша, жазбаша талдау жұмыстарын 
жүргізе отырып, білімдерін бекіту:
2.Логикалық ойлау қабілеттерін, қиялдарын дамыту, ой қорытып өзгенің пікірін тыңдай біліп, өз пікірін 
дәлелдеуге машықтандыру; 
3. Орындалатын тапсырмалар арқылы оқушыларды ынтымақтастыққа тәрбиелеу ,адамгершілікке тәрбиелеу,  
сауатты жазуға, ұқыптылыққа баулу.
Негізгі мақсаттар: Сын тұрғысынан ойлауға үйрету және қалыптастыру, есте сақтау қабілеттерін дамыту. 
Жұппен жұмыс істеуге жұмылдыру.АКТ-ны қолдана білуге дағдыландыру;
Тапсырмаларды орындау арқылы ойлау,сөйлеу қабілетін арттыру:
Оқыту нәтижелері: Есімдік туралы түсініктері қалыптасады, есімдіктердің ерекшеліктерін біледі. Сын 
тұрғысынан ойлау арқылы тапсырмаларды орындауға талпынады, ынтымақтастық атмосферасында жұмыс 
істеуге тырысады. 
Сабақтың түрі: Қайталау
Сабақтың әдісі: сұрақ- жауап, тапсырмалар, шығармашылық жұмыстар
Көрнекілік: интерактивті тақта, слайд семантикалық карта,флипчарт, стикерлер. 
                                      
                                                                  Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру: 1. Сәлемдесу.
Психологиялық дайындық.
Бір мен екі алмаңдар,
Үшке алданып қалмаңдар.
Кілең төрттік алғандар,
Бесті ғана армандар.
Бағалау критерийлері
1.Өткен тақырыпты меңгеруі
2.Тапсырмалар
3.Семантикалық карта
ІІ. Қызығушылығын ояту: Оқушыларға ертегі тыңдату.
Баяғыда бір Есімдік атты қария өмір сүріпті.Оның жеті баласы бар екен.Қарт осы балалары дүниеге келген 
кезде   өскенде   үлкен   азамат   болсын   деп   затына   лайық   ат   қоймақ   ниетпен   Аяжан,   Аружан,   Наргиз,   Разия, 
Айтолқын, Әлібек, Арлан деген ат қойыпты.Бірақ өсе келе қарттың ұлдары әке үмітін ақтамай,атына лайық іс  
жасамай, ерке, шолжаң, өр көкірек болып өсіпті. Аяжан «мен барсам ол да барсын,сен де жүр» деп не нәрсеге 
болса да санасатын әдет тауыпты. Аружан болса өзі жасаған қателіктерін ешқашан мойындамай, үнемі біреуден 
көріп,   «оны   істеген   анау,мынау»   деп   жала   жабудың   шебері   боп   шығады.   Наргиз   болса   ешқандай   сөзге 
түсінбейтін болыпты. Не сұрасаң да «қашан?» ,«қалай?», «неге?» деп қайталауын қоймапты. Ал, Разия тура 
өзімшіл боп өсіпті. Өзім , өзім деп кеуде қаққан оның айналасында достары да қалмапты. Ал Айтолқын сараң  
болады,ешнәрсесін ешкімге татырмапты. Үлкен үмітпен атын Әлібек деп қойған қарттың алтыншы ұлы да әке 
сенімін ақтамапты. Әкесі оның достары кім,қайда жүретіні,не істейтінен де бейхабар болыпты. Тек ұлдарының 
ішінде   Арлан   қана   көпшіл,   бірлікті   жақсы   көретін   болып   өседі.   Ұлдарының   атына   заты   сай   болмағанына 
ренжіген   Есімдік   қарт   өз   ұлдарын   шын   атымен   атамай,   өздеріне   лайық   есім   беріпті.
Оқушылар, ертегі не туралы? Қарт ұлдарының есімін қалай өзгертті деп ойлайсыңдар? Оны қалай таптыңдар?
Тыңдалған қызықты ертегі арқылы сабақ тақырыбын анықтайды.
Күннің жадын, сабақтың тақырыбын жаздырту. Сабақтың мақсаты мен міндетін айту.
Алғырлар жариялар әділетін,
Оқыған оқырмандар бас иетін.
Есімдік қандай түрге бөлінеді?
Ал, көрсет біліміңнің қасиетін – деп оқушылар сіздерге бүгінгі сабаққа сәттілік тілеймін!
ІІІ. Мағынаны тану. Есімдік туралы, оның мағыналық түрлерін көрсететін таблица интерактивті тақтадан 
көрсетіледі.  Сынып 3 топқа бөлінеді. 
Есімдіктер мағыналарына қарай қандай топтарға бөлінеді? 3 топқа тапсырма.
Есімдіктер: Жіктеу, Сілтеу, Сұрау, Өздік, Белгісіздік, Болымсыздық, Жалпылау
Есімдіктердің қызметі қандай? 3 топқа тапсырма
Зат есім сияқты көптеледі, Септеледі, Жіктеледі, Тәуелденеді, Сөйлем мүшесі бола алады, Мағыналық 7 
түрі бар, Есім сөздердің орнына жұмсалады.     
86

Формативті бағалау.        Бас бармақ. Смайлик        
 І топ. Көп нүктенің орнына жіктеу есімдігін қойып жазыңдар
...оқушымын ...оқушымыз
... оқушысың ... оқушысыңдар
...оқушысыз ... оқушысыздар
...оқушы...оқушылар                                     
 2
-
топ
.   
Сөйлемдегі бос орынға қажеттіөздікесімдігін қойып жазыңдар.
Тапсырманы ---------- орындадым.
Жаттығуды-----орында.
Ертең ------ мектепке келсін.
Қалаға ------ барамыз.
Кітапты--------кітапханаға тапсырсын.
 Формативті бағалау.  Жұлдызшалар 
3- топ.  «Сәйкестендіру» әдісі   Сөзді мағынасымен сәйкестендір.
Мен шығармашылықпен айналысады.
Бұл келе жатыр.
Олар бүгін дайындыққа барамын.
Ешкім рұқсатсыз кетпейді.
Біреу жердің табиғаты өте әдемі.
Топтар бірін-бірі бағалайды.       (Стикер арқылы.)
Формативті бағалау. Екі жұлдыз бір тілек
IV.Ойтолғаныс. Есімдіктерді қолдана отырып шағын Эссе жазу. «Мен және менің отбасым» тақырыбына.
Формативті бағалау. Мадақтау
V.       Сергіту сәті. «Бұл қай есімдіктер?»
1. Етікші аспабының бірімен ұқсас келетін есімдіктің қай түрі?(біз)
2. Басқаның бәрін өзі сұрайды, өзінен ешкім сұрамайды? (сұрау)
3. Көпшіл және көңілшек,
Ештемені бөліп жармайды,
Көптік ұғым беріп,
Көптің көңілін аулайды.(жалпылау)
 VI.          3 топқа бірдей тапсырма. «Қай топ жылдам»
3. Сөйлемдердегі есімдіктерді тауып мағыналық түрін анықтау.
1. Сен тұтас жер болып едің, Жер ана. (сен – жіктеу есімдігі)
2. Сол оқиғаны есіне алғысы келмейді. (сол – сілтеу есімдігі)
3. Алмат достарының қашан келетінін білмейді. (қашан – сұрау есімдігі)
4. Өзін Мадиярға аға тұтып жүр. (өзін – өздік есімдігі)
5. Енді ол үшін бүкіл дүние тас қараңғы. (бүкіл – жалпылау есімдігі)
6. Басқа ешкім дыбыс шығарып сөйлемейді. (ешкім – болымсыздық есімд.)
7. Кейбір жігіт жүреді мақтан сөйлеп. (белгісіздік есімдігі)
Формативті бағалау. Смайлик. Бас бармақ
Тапсырмалар:
1.Қажетті есімдіктер: осы, сіз, бұлар, бәрін, өз, мына, мынау, кім, біреу
2. Берілген есімдіктерді есімдіктің мағыналық түрлеріне қарай топтастырып жаз.
Әрқашан, әлдене, ешбір, кім, мынау, анау, ешбір, мен, бізге, өздеріміздің, түгел, бәрі, сол, біреу, неге.
Топтарды бағалау. (Бармақтар арқылы. Мадақтау)
VII.    Бекіту.  Тапсырма.    «Иә, жоқ» әдісі бойынша есімдік және оның түрлері сұралады.
Есімдік сөз табы ма?
Ол зат есім, сын есім, сан есім орнына жұмсалады ма?
Есімдіктің 6 түрі бар
Сілтеу есімдігі «қай?» Деген сұраққа жауап береді.
«Анау» деген сұрау есімдігі.
«Өз елім - өлең төсегім» деген мақалдың ішінде есімдік бар.
Есімдіктер орынбасар сөз табы деп аталады.
Жалпылау, жинақтау мағынасын білдіретін Жалпылау есімдігі.
Болымсыздық мағынаны білдіретін сілтеу есімдігі.
«Әрқашан күн сөнбесін» сөйлемінде жіктеу есімдігі қолданылған.
VIII.   Cабақты қорытындылау.
7.
Тест тапсырмасы.
1. Жіктеу есімдігін табыңыз:
А) Бұлар В) қайдан С) ешкім Д) олар Е) кейбіреу
2. Тәуелденген тұлғадағы сілтеу есімдігін табыңыз:
87

А) Кіміңіз? Несі?
В) Бұнысы, мынауымыз
С) Соның, анаған
Д) өздерің, өзіңіз
Е) Барлығынан, бәрінің
3. Болымсыздық есімдігін көрсетіңіз:
А) Бірнеше    В) Саған   С) Дәнеңе
4. Есімдік сөйлемде қандай жағдайда анықтауыш болады?
А) Зат есім орнына қолданылса
В) сын есім, сан есім орнына қолданылса
С) Мезгіл, мекен мағынасын білдірсе
Д) Сөйлем соңында келсе
Е) Үстеу сөздердің орнына қолданылса
5.Дұрыс септелген есімдікті табыңыз:
А) менге В) сенмен С) сода Д) бұдан Е) сеннің
6. Болымсыздық есімдігін тап
А) дәнеме   В) бірдеме   С) сода   Д) әлдекім   Е) біреу 
Есімдік қазақ тілінің дәрежесі жоғары болуына есімдік сынды сөз табының қосар үлесі зор.Жүйелі ойлау мен 
ой-өріс кеңістігінің кеңеюіне есімдік те үлкен ықпал етеді.
 IX.    Үйге тапсырма.
 X.      Бағалау
 XI.    Рефлексия.       Не білемін?           Не білдім?        Не білгім келеді?
  Өткен тақырыптар бойынша не меңгергендерін айтып, ойларын қорытады.  
* * * * * * * *
Қызылорда облысы, Шиелі ауданы «№ 50 Абай атындағы орта мектебі» КММ
Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі  Әбдімомынова Кенжегүл Сақтапбергенқызы
 
Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы:      6-бөлім: Қиял әлемі
Мектеп: №50 Абай атындағы орта мектеп
Күні: 
Мұғалімнің аты-жөні:
 Әбдімомынова Кенжегүл
Сынып: 5
Қатысқандар: 
Сабақтың тақырыбы
3.Бала қиял
Осы сабақта қол 
жеткізілетін оқу мақсаттары 
(оқу бағдарламасына сәйкес)
5.О1. Мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау;
5.Ж5.Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ақпараттарды 
сақтай отырып, жинақы мәтін жазу
Сабақтың мақсаты
Мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты анықтау арқылы оқылым және 
тыңдалым материалы бойынша негізгі ақпаратты сақтап, мәтін жазу
Бағалау критерийі
Мәтіндегі негізігі және қосымша ақапартты анықтайды;
оқылым және тыңдалым материалы бойынша негізгі ақпаратты сақтап, 
мәтін жазады.
Құндылықтарға баулу
«Мәңгілік Ел» идеясы негізінде зайырлы қоғам және жоғары руханиятқа  
тәрбиелей отырып, сыныпта ынтымақтастықпен жұмыс жасауға 
тәрбиелеу
Пәнаралық байланыс
Өзін-өзі тану, әдебиет 
Алдыңғы білім
 Қиял туралы алдыңғы сабақ мәтіндерімен таныс . Мәтін түрлерін біледі.
Сабақ барысы
Сабақтың 
жоспарланған 
кезеңдері
Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері
Ресурстар
Сабақтың басы
30сек
2 минут
Ұйымдастыру кезеңі  
Психологиялық ахуал қалыптастыру:
Бір-бірімізді тыңдаймыз десек 1 рет қол шапалақтаймыз!
Ұйымшыл боламыз десек 2 рет 
Белсенділік танытамыз десек 3 рет шапалақтаймыз!
Топтарға біріктіру. «Қағаз қиындылары»
Бірнеше   бала   қиялына   қатысты   суреттер     топ   құрамындағы 
оқушылар   саны   бойынша     беске,   алтыға   жыртып,   оларды 
араластырып,   оқушыларға   таратып   беру   керек.   Оқушылар 
қиықтарды   құрастырып   бүтін   сурет   шығарады.   Сол   арқылы 
Жағымды әуен 
ойнап тұрады
Қағаз қиындылары
1-топ: «Қиял»
2-топ «Арман»
3-топ «Шындық»
88

2 минут
4 мин
30 сек
топтасады.
Қызығушылықты ояту кезеңі
«Ассоциограмма» әдісі
С. «Бала қиял» дегенде есіңе не түседі? Диаграмманы толтырыңдар. 
Жазған сөздеріңнің ішінен өздерің қалаған екі сөздің синонимін, 
антонимін айтыңдар.
ҚБ Шапалақ арқылы
Т. Алдыңғы оқуды еске түсіру.
«Саяхаттаушы ақпараттар» әдісі: 
«Қиял әлемі» бөлімінің алдыңғы тақырыптары бойынша  сұрақтар 
беру. Жауаптары сыныптың әр бұрышына жазылып ілінген. Әр топқа 
екі сұрақтан беріледі. Оқушылар топ болып сыныпты айналып жүріп 
тапсырмасына қатысты парақты табады. Топ сайлаған бір оқушы 
өзіне қатысты оқу материалын түсіндіреді.
1. Адам қиялы мен миының арасында қандай байланыс болуы 
мүмкін?  
2. «Арман, қиял» сөздері деректі зат есім бе? Неліктен?
3. Деректі зат есім мен дерексіз зат есімнің айырмашылығы қандай?
4. Өмірлік тәжірибесі мол, білімді ересек адам мен енді ғана өмірге 
аяқ басайын деп тұрған жеткіншектің қиялы бірдей болуы мүмкін 
бе? Неліктен? 
5. «Қиял»  сөзі мен «арман» сөзінің мағыналары жуық па? Неге?
6. Бала кезінен қиялдай алған адам келешекте қандай жұмыс атқара 
алады? 
Қ.Б. Мадақтау сендвичі 
Балалар, бүгінгі сабағымыздың тақырыбы не және біз сабақта не 
туралы сөз қозғайды екенбіз?
 Кіріспе сөз:
«Жаратылыстың құшағында, меруерт себілген көк шатырдың 
астында хош иісті жасыл кілем үстінде, күнмен бірге күліп, 
түнмен бірге түнеп, желмен бірге жүгіріп, алдындағы малымен 
бірге өріп, сары сайран далада туып өсетін қазақ баласының 
қиялы жүйрік, өткір, терең болуға тиісті».  М.Жұмабаев.
Графикалық 
органайзер
Сұрақтар,
сұраққа қатысты 
қабырғадағы 
жауаптар
Сабақ тақырыбы, 
мақсаты көрсетіледі
Сабақтың ортасы
6 минут
4минут
Мағынаны тану кезеңі
Оқылым алды тапсырмасы
 Ж.Ж«Аквариум» әдісі
М.Жұмабаевтың пікірін негізге ала отырып, төмендегі диалогті ары 
қарай жалғастырыңдар.
Сынып қай жұптың диалогі қызықты сәтті шыққанын анықтасын.
Үлгі:
•
Бұрынғы кезде қазақ баласының қиялына өмір сүрген 
табиғаты әсер етуі мүмкін бе?
•
Әрине, мүмкін.
•
Егер мүмкін болса, оның себебі не?
Дескриптор:
Мазмұнға сай диалог құрады
Диалогте өз пікірін қызықты жеткізе алады.
Қ.Б. Өзара бағалау
«Он сұрақ» ойыны  жүргізіледі.
1. Зат есім қимылды білдіреді  ме?
2.  Деректі зат есімдерді нақтылы тануға бола ма?
3.Саған «ынтызарлық» деген сөз таныс па?
4. Зат есім құрамына қарай дара, күрделі болып бөліне ме?
5. Адамның ойлауы нәтижесінде ғана танылатын ұғым атауы 
дерексіз  зат есім бе?
6. Туынды зат есім күрделі болады ма?
7. Біркелкі зат атаулары жалқы есім бе?
8.Бір затқа ғана дара берілген атау  жалпы есім бе?
9.  Қосарлану арқылы жасалған сөз күрделі зат есім бе?
10. Түбір сөз негізгі зат есім бола ма?
Мұғалім бір оқушыны таңдап алады және оның маңдайына негізгі 
89

5 минут
10 минут
сөз (зат есім) жазылған стикерді жапсырады – қатысушы 
сыныпқа 10 сұрақ қоя алады, оған жауап не ИӘ, не ЖОҚ деп 
беріледі. 
ҚБ смайликтер арқылы бағалау
Оқылым тапсырмасы
 Берілген мәтіндерді балалар оқып алады.
2-тапсырма. «Бумеранг» әдісі.
ЖЖ. Оқылған  мәтін мазмұны бойынша оқушылар сұрақтаржазып, 
бір-біріне ауысады; сұраққа жауап беріп,кері байланыс жасайды. 
Дескриптор
·  Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар құрастырады.
·  негізгі және қосымша ақпаратты табады
ҚБ. Комментарий арқылы
Оқылым соңы тапсырмасы
Ж.  (Саралау тапсырмасы)Білім алушылардыңжеке қажеттіліктеріне 
сәйкес тапсымаларды  «Үшбұрыш»әдісімен  қабырғаға іліп қоямын. 
Оқушылар   өз   қажеттіліктеріне   сай   тапсырмаларды   орындайды.
1.«Қазына іздеу» әдісі
Іздейтін қазыналарының сипаттамалары беріледі. Қазыналар ретінде 
түйінді сөздер беріледі. Оқушылар әрбір қазынаны тапқан сайын 
мұғалім оны растап қол қойып беріп отырады.
Мәтіннен деректі, дерексіз, негізгі, туынды, дара күрделі  зат 
есімдерді теріп жаз. Бір сөзге фонетикалық сатылай кешенді талдау 
жаса.
«Тұжырымдамалық кесте» сызбасын толтырыңыз
Салыстырма
лы нысан
Анықтамасы
Мысал 
Қиял, 
арман 
туралы 
өлең, 
мақал-
мәтел, 
нақыл сөз, 
ырым-
тыйым.
Дара зат есім
Күрделі зат 
есім
Негізгі зат 
есім
Туынды зат 
есім
Деректі зат 
есім
Дерексіз зат 
есім
 3.«Әңгімеге негізделген жазу» әдісі

жүктеу/скачать 10,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: