2.2. МАТЕРИАЛДАРДЫ ЕСЕПТЕУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ, МАТЕРИАЛДАРДЫҢ НОМЕНКЛАТУРАСЫ Шоттар жоспарының 2- бөлімінде «Материалдар» есебі мына
шоттарда жіктеледі:
Шикізат пен материалдар-1310 шот
Сатып алынған жартылай фабрикаттар-1311шот
Отындар-1312 шот
Ыдыс және ыдыстық материалдар-1313шот
Қосалқы бөл-1314шот
Басқалай материалдар-1315шот
Өңдеуге берілген материалдар-1316 шот
Құрылыс материалдары-1317 шот
Шикізат пен материалдар шотында өндірілетін өнімнің
құрамына кіріп, оның негізін жасайтын шикізат пен материал-
дардың ұйымдағы есебі, кірісі мен шығысы есептеледі
11
Сатып алынған жартылай фабрикаттар шотында өндіріліп
шығатын өнімді жинақтау үшін сатылып алынған өңдеу және
жинақтауды қажет ететін жартылай фабрикаттардың кәсіпорын-
дардағы есебі жүргізіледі.
Отындар шотында тасымалдау құралдарына пайдаланы-
латын, энергия өндіруге және үйді жылытуға пайдаланылатын
(мұнай өнімдері мен газ, көмір т.б) отындардың қалдығы кірісі
шығысы есептеледі
Ыдыс және ыдыстық материалдар шотында ұйымдағы ыдыс
және ыдыстық материалдардың бар түрінің кірістелуі мен
шығысталуы жүргізіледі.
Қосалқы бөлшектер шотында ұйымның пайдаланудағы
машиналар мен жабдықтарды жөндеуге, мүжілген жерлерін
ауыстыруға арналған қосалқы бөлшектердің кірісі мен шығысы
қалдығы есептеледі
Басқалай материалдар шотында өндіріс қалдықтары, түзетіл-
мейтін өндіріс ақаулары, пайдалануға жарамсыз есептен шыға-
рылған негізгі құралдарды бұзғаннан алынған материалдар есебі
жүргізіледі. Сонымен қатар ауылшаруашылық кәсіпорындарына
қажетті тұқымдарды, отырғызылатын көшеттерді, мал азығын
дайындаудағы тыңайтқыштарды, улы химикаттар мен дәрі-
дәрмектерді т.б материалдарды есептейді
Өңдеуге берілген материалдар шотында қайта өңдеу үшін
басқа кәсіпорындарға берілген материалдар есептеледі.
Құрылыс материалдары шотында тікелей құрылыс салуға жә-
не монтаж жұмыстарына пайдаланылатын материалдар есептеледі.
Материалдар есебін дұрыс ұйымдастыру үшін материал-
дардың номенклатуралық тізімі мен баға көрсеткішін дайындаған
дұрыс.
Материалдардың номенклатурасы - өндірісте пайдаланылатын
материалдардың белгілі бір түріне олардың аты, сапасы, мөлшері
тағы басқада көрсеткіші бойынша жасалатын жіктеу тізімі.
Номенклатуралық тізімде әр материалдың дұрыс аты, номен-
клатуралық номері мен өлшем бірлігі, әр материалдың бухесепте
есептелетін бағасы көрсетіледі. Номенклатуралық тізімді
номенклатуралық баға көрсеткіші деп те атайды
Сауда кәсіпорындары мен дайын өнім өндіретін кәсірпорын-
дардың негізгі табыс көзі, ол тауар сату болып табылады.
Тауарлы-материалдық қор 3 топқа бөлінеді:
12
шикізат және материалдар, шоттар жоспарында 1311-
1318 шотта есептеледі;
аяқталмаған өндіріс, 1340 шотта есептеледі;
дайын өнім және тауарлар, 1320-1330,1350 шотта есептеледі.