26
Танаптық дақылда өсірілетін өсімдіктер төмендегідей
агробиологиялық топтарға ажыратылады
:
біржылдықтар
- тіршілігінің ұзақтығына қарай екіжылдықтар
көпжылдықтар
- күннің ұзақтығына
реакциясы бойынша
қысқа күн өсімдіктері (тары,
жүгері, майбұршақ, күнбағыс ж.б.);
ұзақ күннің өсімдіктері (бидай,
арпа, сұлы ж.б.);
бейтарап өсімдіктер (бадана, ноқат,
қарақұмық ж.б.).
- тозаңдану түріне
байланысты
өздігінен тозаңданатын өсімдіктер
(бидай, тары, сұлы, асбұршақ ж.б.);
айқас тозаңданатын өсімдіктер (қара
бидай, қарақұмық, жүгері ж.б.).
- өсіп-жетілу вегетация-
лық кезеңінің ұзақтығына
байланысты (біржылдық
танаптық дақылдарда)
қысқа өсіп-жетілу кезеңді өсімдіктер –
60-80 тәулік (асбұршақ, арпа, қарақұмық
ж.б.);
орташа өсіп-жетілу кезеңді өсімдіктер –
90-110 тәулік (сұлы, бидай, зығыр, қыша
ж.б.);
ұзақ өсіп-жетілу кезеңді өсімдіктер –
120-140 тәулік (күріш, мақта өсімдігі,
жүгері, қант қызылшасы ж.б.).
-гүлдену
ұзақтығына
қарай
қысқа гүлдену кезеңді және жаппай пісетін
өсімдіктер (бидай, күнбағыс, зығыр, ж.б.); гүл
шоғыры сабақтың өсу нүктесінің оқшаулануы
(дифференциясы)
есебінен түзіледі және
гүлдегеннен кейін өсуі тоқтайды;
ұзақ гүлдену кезеңді және пісуі созылыңқы
өсімдіктер (қарақұмық, асбұршақ, қант қызыл-
шасы, бақшалық дақылдар ж.б.): бұларда гүл
шоғыры жапырақ қолтығында түзіледі, ал
сабақтың өсу нүктесі вегетативті және
генеративті түрде түзіледі да өсіп-жетілудің
(вегетациясының) соңына дейін созылуы
мүмкін (құрғақшылық соққанға дейін немесе
бозқырау-үсік ұрғанға дейін).
27
Танаптық (екпе) дақылдардың дамуы мен өнімін басқару
жөніндегі осы заманғы білім жүйесі көп жылдардағы нақты
зерттеулермен белгіленген объективті заңдылықтарды біріктіреді. Ондай
заңдылықтарға (заңдарға) мыналар жатады:
1.
Достарыңызбен бөлісу: