Омарова аккенже бердихановна

9 
КІРІСПЕ 
 
Ғылыми зерттеудің өзектілігі 
Пробиотиктер - организмге түскеннен кейін өздерінің белсенділіктерін
сақтап, тіршілік ете алатын және организмге пайдалы әсерін туғыза алатын тірі 
микроорганизмдерден жасалатын биологиялық препарат. Ол әртүрлі 
фармакологиялық әсерлерге ие. Пробиотиктердің оң әсері олардың асқазан-
ішек жолдарының үрдістеріне қатысуына және қожайын организмнің 
метаболизмі, биосинтезі және белоктің, басқа да биологиялық белсенді 
заттардың сіңірілуіне, макроорганизмдердің резистенттілігін жоғарылатуға 
негізделген. Көптеген құрылымдардың және жануарлар мүшелерінің қалыпты 
жұмыс жасауы біршама мөлшерде туылғаннан бастап орын алатын 
микроорганизмдердің түрлік және түраралық құрамдарының ара-қатынасына
байланысты.
Бүкіл әлемде жаңа пробиотиктер әзірлеу жұмыстары жалғасуда және 
биопрепараттарды өндіру мен жетілдірудің маңызды арсеналы - сүт қышқылды 
және бифидобактериялары болып табылады.
Әдетте, пробиотикалық препараттар жіті ішек инфекциялары мен 
дисбактериоздың алдын алу және емдеу үшін қолданылады. Сондай-ақ, мұндай 
терапия, ағзаны спецификалық емес қорғау жүйесіндегі оң нәтижелермен қатар 
жүреді және ағзаның қолайсыз факторлардың әсеріне қарсы тұру қабілетін 
арттыра түседі. Осы орайда ең көп таралған препараттар: ацилакт, бактисубтил, 
биоспорин, 
бифидумбактерин, 
бификол, 
колибактерин, 
колифлорал, 
лактобактерин, севакол, флонивин және т.б. 
Қазіргі таңда еліміздің ветеринариялық препараттар нарығында 
Мемлекеттік Реестрге енген пробиотиктер арасында колимицин, эгоцин, 
флоксаген, биозим, споризим-форте және т.б. сияқты импорттық препараттар 
кеңінен таралған. Оларды пайдаланудың оң клиникалық тәжірибесі отандық 
ғалымдардың да оларға ұқсас пробиотикалық препараттарды жасау бойынша 
белсенді жұмыстар жүргізулеріне едәуір ықпал етті. 
Жануарлардың 
сауығуы, 
сақталуы 
және 
өнімділігі, 
сондай-ақ 
пробиотиктердің көмегімен биологиялық сапасы бойынша толыққанды мал 
шаруашылығы өнімдерін алу проблемасы өте өзекті, бұл адам және жануарлар 
ағзасының қалыпты микрофлорасының құрамына кіретін микроорганизмдердің 
тірі өсінділерін пайдалана отырып, биотерапия саласында терең де іргелі және 
қолданбалы зерттеулер жүргізуді талап етеді. 
Отандық пробиотиктерді өндіру үшін өзекті мәселе тұтынушылық 
сипаттамалары бойынша импорттық аналогтардан кем емес бәсекеге қабілетті 
препараттар шығару болып табылады. Осыған байланысты, нақты белгіленген 
түрлік тиістілікті анықтауда фальсификацияны болдырмау және оларды 
пайдалану процесінде бастапқы пробиотикалық және өндірістік өсінділердің 
сәйкестігін мерзімді бақылау мүмкіндігін қамтамасыз етуде пробиотиктер 
өндіру кезінде қолданылатын микроорганизмдер фенотиптік және генотиптік 
тұрғыдан жіктелген болуы тиіс, зардапты болмауы тиіс, олар өздері арналған 
жануарлар мен адам ағзасынан оқшаулануы тиіс, ағзаға зертханалық зерттеулер 

10 
мен клиникалық бақылаулармен расталған пайдалы әсер етуі тиіс, отарлау 
қабілетіне ие болуы тиіс, яғни рН-тың төмен мәніне, өт қышқылдарына, 
индукцияланатын индигендік микрофлораға төзімді болуы тиіс, тиісті 
шырышты қабықтың эпителиясына жақсы адгезиялануы қажет.
Отандық авторлардың пікірінше, емдік-профилактикалық мақсатта 
қолданылатын пробиотиктер әзірлеу кезінде табиғи экологиялық ортаға жақын, 
аралас популяцияларда өсіру жағдайында антагонистік белсенділік көрсететін 
өндірістік штаммдарды селекциялаудың бірыңғай тәсілдерін пайдаланған жөн. 
Өндірістік штаммдарды іріктеу кезінде антибиотик тектес субстанциялардың 
белсенді штаммдарын есепке ала отырып, олардың қышқыл түзушілік 
қабілетіне басымдылық таныту қажет. Бұл ретте тұқымқуалаушылықтың 
хромосомадан тыс әсері және олардың табиғи биотоптардың субстратында 
адгезивті қабілеті міндетті түрде ескеріледі.
Сүт қышқылды бактериялардың стартерлік өсінділерінен пробиотиктер 
мен функционалдық тамақ өнімдерін өндіруде олардың технологиялық және 
функционалдық сипаттамаларын жақсарту үшін, сондай-ақ белгілі қасиеттері 
бар жаңа штаммдарды құрастыру мақсатында аталмыш микроорганизмдерге 
генетикалық инженерия, генетика және селекцияның әртүрлі тәсілдері 
қолданылады. 
Сүт қышқылды бактерияларды тек морфологиялық, өсінділік, 
физиологиялық-биохимиялық белгілердің негізінде идентификациялау қазіргі 
уақытта жеткіліксіз болып табылады және қасиеттерінің ортақ ұқсастықтары 
салдарынан қиынға түседі, себебі көптеген түрлері әр түрлі факторлардың 
әсерінен фенотиптік өзгергіштіктің жоғары деңгейіне ие. 
Осы орайда микроорганизмдерді идентификациялаудың молекулярлық-
генетикалық әдістері өзін сенімді және сыртқы факторлардан тәуелсіз ретінде 
көрсетті. Осы жұмыстың маңыздылығы API тест-жүйелерді пайдалану арқылы, 
заманауи молекулярлық 16s rRNA генінің нуклеотидті бірізділігін талдау,
полиморфты ДНК (RAPD-PCR) кездейсоқ амплификация, белоктық бейіндері 
бойынша матрицалық-белсендірілген лазерлік десорбция әдістерімен жіктелген 
перспективті штаммдар негізінде пробиотикалық препараттар өндірісінің 
технологиясын 
унификациялаумен 
және 
пробиотикалық 
препараттар 
өндірісінің нормативтік құжаттарын (ұйым стандарты, қолданылуы бойынша 
нұсқау, рецептура, этикетка) әзірлеумен сипатталады. Отандық өндірістің 
қазіргі заманғы қауіпсіз және тиімді дәрілік заттарына деген қажеттіліктің өсуі 
табиғи, оның ішінде микроб тектес дәрілік препараттардың түрлерін кеңейтуге 
негіз болып табылады. 
Осылайша, пробиотикалық препараттарды классификациялау және 
унификациялау негіздерін әзірлеу, пробиотикалық препараттарды өндіруге 
және 
олардың 
сапасын 
сынау 
әдістеріне 
қойылатын 
талаптарды 
регламенттейтін нормативтік-техникалық құжаттаманы жасау – отандық 
стандарттаудың өзекті міндеттерінің бірі. 

жүктеу/скачать 8,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: