Конрад Аденауэр атындағы Қор
Қазақстанның контейнерлік транзиттік әлеуеті, мың TEU
жүктеу/скачать 11,11 Mb. Pdf көрінісі
|
Book KAZ final
| Қазақстанның контейнерлік транзиттік әлеуеті, мың TEU
2020 1700 104,6 47,4 22,3 7 4 2016 2015 2014 2013 2012 2000 1500 1000 500 0 «Қорғас» – Қазақстан арқылы Қытай рельстері бойынша негізгі контей- нерлік транзиттік тармақ, ал «Достық» мәні осы мағынада жыл сайын төмендейді. Бұл «Қорғасты» Қазақстан аумағы арқылы BRI дәліздерінде іргелі «кедергі» деп сипаттайды. 2020 жылға дейін Қорғас қуаты 540 000 TEU болса, сол жылы Қазақстан 1,7 млн TEU күтілетін контейнерлік транзиттік қуатына жетеді. «Достық» қуаты бірдей динамикада дамымайды, өйткені негізгі инвестициялар «Қорғасқа» жіберіледі; «Достық» және «Қорғас» хабтарынан басқа, Қазақстан – Қытай шекарасында осындай маңызды хабтар жоқ. Қалған миллион TEU қайдан келеді? Бұл мәселе әлі ашық. Ымыралы шешім ретінде бірдей жүк машинасын пайдалану үнемді емес. «Қорғасқа» қатысты шешілуі қажет қарапайым мәселе – сыбайлас жемқор- лықпен күрес. Шағын контрабандалардан бастап ауқымды контрабанда- лық, алаяқтық және әртүрлі мөлшердегі пара алу схемалары, тіпті жергілікті тәртіпсіздіктер. Барлық шығындарды бағалау оңай емес. «Қорғаста» ең ірі сыбайлас жемқорлық шиеленісі 2011 жылы болған, қаржы поли- циясы жоғары дәрежелі кеден қызметкерлері мен тіпті Ұлттық қауіпсіздік 111 Зерттеу: Қазақстан және жаңа Жібек жолы: үйлесімділіктің маңыздылығы және оған қалай жетуге болады. PwC Kazakhstan, 2017 жылғы қыркүйек. 57 Қазақстан экономикасын трансформациялаудың негізгі аспектілері комитетінің өкілдері қатысқан контрабандаға қарсы схеманы ашып, тәуелсіз Қазақстан тарихындағы ең үлкен сот ісін жүргізді. 45 айыпталушы, 1500-ден астам қылмыстық іс, 162 сот отырысы өтті, бірақ залалдың мөлшері туралы толық дерлік ақпарат жоқ. Тағы бір ірі оқиға 2016 жылдың қыркүйегінде орын алды, ол кезде «Қорғас» шекара маңы ынтымақтастығы халықара- лық орталығының (қазақстандық тарапта орналасқан) сол кездегі прези- денті 1 миллион доллар пара алған кезде ұсталды 112 . Шекара мен кедендік сыбайлас жемқорлыққа қарсы тұру үшін Қазақстан кедендік рәсімдеуді цифрландыруға мәжбүр болды, сондықтан құжаттарды қолмен беру мүмкін емес, өйткені пара алудың көпшілігі осы рәсім барысында орын алады. Дегенмен, рәсімдерді цифрландыру тек «кедендік мақсаттармен ғана шектелмей», барлық кеден органдарында ғана жүзеге асырылуы керек. 2018 жылдың сәуірінде «АСТАНА-1» кедендік және салықтық әкімшілендіру жөніндегі алғашқы жоба іске қосылды, оны жедел түрде кеңейту қажет. «Бір белдеу – бір жол» (BRI) бастамасы Қазақстанға қосымша мүмкіндіктер береді. Оларды пайдалану үшін Қазақстан өзі үшін барлық қажетті жағдай- ларды жасауы керек. Әрине бұл жағдайлар көлік инфрақұрылымын құрумен шектелмейді, сонымен қатар өңірлерде экономиканы дамытуды және қол- дауды, өндірістің әлеуетін және шикізаттық емес секторлардың кәсіпорында- рында сапаны қамтамасыз етуді, Қазақстандық өнімдердің имиджін қалып- тастыруды және қолдауды («Қазақстанда жасалған» брендін жасау) құрайды. Сондықтан, жаңа нарықты іздестіру үшін Қазақстан оңтүстікке бет бұруы керек екендігіне кеңес бергім келеді. Мұнда Орталық Азияның басқа да мемлекеттерімен қатар, ең алдымен Иран мен Үндістан айтылады. Елдің атом бағдарламасына қатысты дауларға байланысты санкциялардан кейін Иран өндірісте айтарлықтай ұзақ мерзімді артта қалады, сондықтан эконо- микалық және ең алдымен шикі мұнай саласындағы логистикалық ынты- мақтастық өзара тиімділік үшін кеңейтілуі мүмкін 113 . Осыған орай, АҚШ президенті Трамп 2018 жылдың қараша айында Иранға қарсы жариялаған соңғы санкцияларға қалай жауап беретінін қадағалау қызықты болады. Оңтүстікке қызығушылық Үндістанмен сауда жасаудың жаңа мүмкіндіктеріне де ықпал етуі мүмкін. Қазақстаннан тауарларға арналған субконтинент 112 Мақала: Қорғас айналасындағы шулы дау. Caravan.kz медиа порталы, 2016 (https://www. caravan.kz/news/samye- gromkie-skandaly- vokrug-khorgosa-382272/) 113 26 бетті қараңыз 58 Қазақстан экономикасының трансформациясы көп жағдайда Қытай Халық Республикасынан гөрі қарапайым серіктес болар еді. Бұл үнділік экономиканың ішкі нарықта барған сайын арта түсуіне байланысты. Егер біз өнеркәсіп өнімдері үшін жаңа нарықты дамыту мәселесі туралы айтатын болсақ, экономиканың салалары мен секторлары туралы мәселе туындайды. Яғни, Қазақстан экономикада өз орнын табуы керек. Экономиканы трансформациялау шеңберінде Қазақстанға денсаулық сақтау саласына, оның ішінде фармацевтика және фармацевтикалық зерт- теулер саласына баса назар аудару ұсынылады. Қазіргі кезде фармацев- тикалық зерттеу компаниялары орта зерттеу үшін қолайсыз дамып келе жатқаны туралы шағымданады. Тіпті әлемдік танымал кәсіпорындарда, АҚШ сияқты алпауыт елдердегі дәстүрлі фармацевтикалық зерттеу орталықтарында жаңа ғылыми бағдарламаларға рұқсат алу қиынға соғып жатады. Егер Қазақстан осы салаларда өз орнын тапса және зерттеу жүргізу үшін қолайлы жағдай ұсынса, өсу мүмкіндіктері өте маңызды болады. Өйткені компаниялардың зерттеуі жүргізілсе, онда олар өз өнімдерін шығарар еді. Дәл осы фармацевтикалық өнімдерді аз көлемде тасы- малдау көлемімен және логистиканың тұрғысынан жердің ең ірі құрлықтық мемлекетіне қосуға болады, нәтижесінде жаһандық нарықтарға қатысты көлік проблемалары тартымды бизнес аймақ болып табылады. «Merck» неміс фар- мацевтикалық компаниясының Назарбаев Университетімен бірлесе отырып, елеулі инвестицияларға дайын екендігі туралы ақпарат бар 114 . Бұл, әрине, жақсы бастама болуы мүмкін. Сондай-ақ, «Fresenius» компа- ниясы Қазақстанмен белсене ынтымақтасуға дайын. Компания көп жыл- дар бойы диализ саласында жұмыс істеп келеді. Осылайша, денсаулық сақтау саласындағы бизнес медициналық техникамен кеңейтілуі мүмкін. Денсаулық сақтаудың экономикалық секторында, сондай-ақ нарықтық жағдай бар өнеркәсіптің басқа салаларында, Қытай оны тез игеріп, елге тән эгоцен- тризмге ұшырату қаупі бар. Әрине, Қазақстанның бірінші кезекте экономи- калық саладағы зерттеу және өндіріс арасындағы өзара тығыз байланысы бар, яғни көршілес елге қарағанда бәсекелестік артықшылығын белсенді пайдалану керек. Қазақстан кәсіпорындар мен жеке тұлғалардың зияткерлік меншіктеріне құқықтарын сенімді қорғай алады. Қытай ондаған жылдар 114 Авторларға ауызша есеп. 59 Қазақстан экономикасын трансформациялаудың негізгі аспектілері бойы сансыз бұзушылықтар мен шетелдік АT құрылымдарына үнемі шабуыл жасауынан, сондай-ақ жоғары лауазымды мемлекеттік өкілдерге тікелей қарсы қарама- қайшылықтар жасаған. Мұны бұдан әрі жүзеге асыра алмайды. жүктеу/скачать 11,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|