110
антропоцентристік парадигманың операциялық жүйелері болып табылады. Белгілі бір
декларациялар қабылданып, сайыстар өткізілмесе де, ағылшын тілі халықаралық
қатынастағы тіл дәрежесіне ие болды. Сол секілді әмбебап ғылым тілі бірте-бірте пайда
болады және ғылым салаларын бір-бірімен тоғыстырып, біріктіруге ықпал жасайды. Сол
себептен де пәнаралық ғылым саласы болып табылатын синергетиканы тілмен, тіл білімімен
байланыста қарастырып зерттеу тіл мамандары үшін өзекті мәселе болып келеді.
Физикадан
бастап,
психология
мен
философияға
дейін
қамтитын
трансдисциплинарлы бағыт болып табылатын синергетиканың Еуропа мен Ресейде
қарқынды дамып, ғалымдардың қызу талқылауына түскенін айтып өттік. Ал біздің елімізде
бұл салада А.К.Қайыржанов еңбек етті. Ғалымның 2007 жылы жарық көрген «Тіл
синергиясы» атты монографиясы ертедегі грек және славян халықтарының тілдік жүйесін
синергетикалық тұрғыда ұғынуға арналған.
Тілдің синергетикалық анализі коммуникативтік процестерді ұйымдастыру туралы,
сонымен қатар, тілге үйретудің әдістемесі туралы жаңа ақпарат алуға мүмкіндік береді.
Тілдегі өздік ұйымдасу процестерімен коммуникативтік жүйе ретінде байланыста болатын
лингвосинергетика бағытының қалыптасқаны туралы нақты айтуға болады.
Тоғыспалы ғылым саласы болып келетін синергетиканың тілмен, тіл білімі саласымен
байланысы өзге қырларынан қарастырып зерттеуді талап етеді. Лингвосинергетиканың
когнитивтік, диахрондық түрлерінен басқа да жаңа сипаттарын ашуға болады. Тіл
синергетикасын тереңірек қарастыру тілді де өзге қырынан танытуға мүмкіндік береді. Және
осы бағыттағы зерттеулердің зәрулігене орай оны қазақ тіл білімінде арнайы қарастыру
қажеттіліктердің бірі боп саналмақ.
Достарыңызбен бөлісу: