Материалдары

205 
Бҥгінгі таңда білім берудің сапасы-бҧл тек мектеп пҽндерін игеру, емтихан нҽтижелері ғана емес, алған 
білімдерін ҿмірде қолдана алатын, сын тҧрғысынан ойлайтын ҿз бетімен іздене білу қабілеті дамыған, 
ҿзгермелері жағдайларға қарай шҧғыл шешім қабылдай алатын, кең ойлап, кемел пішетін ғылыми ойлау жҥйесі 
қалыптасқан, талантты, жігерлі, ҿзіне сенетін, арманға бай жҽне оларды жҥзеге асыруға ерік-жігері мол 
оқушылар. Ал, осы қасиеттері қалыптасқан оқушыларды дайындайтын ҧстаздарға артылып отырған жҥк одан 
да ауыр демекпін. Білім сапасын арттырудың кілті ҧстаздардың қолында десек, заманынына сай мҧғалім де 
жаңашыл, жан-жақты, ҧшқыр ойлы, оқушылармен жҧмыс жасауға ерік-жігері, қабілетті бар болуы қажет. Білім 
берудің ҧлттық моделіне кҿшкен қазіргі мектепке ойшыл, зерттеуші, практикалық ҥйлестіруді шебер меңгерген 
психолог, педагогикалық диагностика қоя білетін іскер мҧғалім қажет.
Елбасымыз Н.Ҽ.Назарбаевтың Қазақстан халқына арналған Жолдауында айтылған: «білім беруге қатысты 
мҽселелер бҽрімізді де бей-жай қалдыра алмайды. Қазақстандағыҽрбір ҧрпақтың ертеңгі кҥні дҥниенің тҿрт 
тҥкпірінде ҿзінің қалаған, ҧнатқан жҽне қоғамға пайдалы еңбек ете алатынын елбасымыз қадап айтқан. 
Ҿркениетке бҧрған еліміздің жастары – ертеңгі мемлекет тірегі. Қоғамға да ең басты керегі – елдің ертеңіне 
деген сенім мен ҥміт. Сол тірек нық та, берік, сенімді болуы ҥшін бҽсекеге қабілетті мамандар дайындау ҥрдісі 
арнайы жҽне орта мектептерденбастау алмақ. Сондықтан да оның ірге тасын, ондағы мҧғалімдердің білім 
деңгейінің жоғары болуын қадағалау жҽне арттыру кадрлар біліктілігін арттыратын жҽне қайта даярлайтын 
институттың негізгі міндеттерінің бірі болып қала бермек», – деген болатын. Қазақстанныңболашағы-білімді 
жастардың қолында. Сондықтан да, білім саласында еңбек етіп жҥрген ҧстаздар қауымына бҥгінгі таңда ҥлкен 
талап қойылып отыр. Білім мазмҧнын жаңарту бағдарламасы негізінде педагог кадрлардың біліктілігін арттыру 
курстары еліміздің барлық аймақтарында ҿткізіліп жатыр. Білім беру бағдарламасын жаңарту жҽне 
критериалды бағалау жҥйесін енгізу тҧрғысынан мҧғалімдердің педагогикалық шеберлігін жетілдіру 
[1,111.]Сонымен қатар, оқу ҥрдісіне ҽлемдік озық тҽжірибелерді енгізе отырып, педагог кадрлардың біліктілігін 
арттыру, олардың ҽлеуметтік жағдайын кҿтеру болып табылады.
«Қазақстан Республикасында орта білім мазмҧнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде оқытатын мектептердегі 
бастауыш сынып пҽндері бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының» бағдарламасы 
бойынша оқушылар бастауыш сыныпта оқытылатын ҽр пҽндік саланы тҥсінетіндігін кҿрсете отырып, алдағы 
уақытта осы білімдерін басқа жағдайларда қолдана білулері қажет. Сондықтан оқушыларды ҿз білімдерін кез-
келген жағдайға қалай бейімдеу керектігін біліп, болашақта кездесуі мҥмкін кез-келген кҥрделі тапсырмаларды 
шешуге икемді болуға баулитын ҧстаздардың рҿлі маңызды болып отыр.
«Мен еш уақытта ҿз оқушыларыма еш нҽрсе ҥйретпеймін – тек қана олардың оқуы ҥшін жағдай жаратамын», - 
деген екен Альберт Эйнштейн.
Жаңартылған білім беру бойынша мҧғалім балаларға еркіндік бере отырып, оларға ҿз мҥмкіндіктерін 
арттыруға жол ашады. Қазіргі оқушының қажеттілігі, талғамы жоғары, ҽрі жаңалыққа толы бҧл ҽлемде оларды 
таңқалдыру, қызығушылығы мен сҧраныстарын ҿтеу мҧғалім ҥшін ізденушілікті қажет етеді. Демек, XXI 
ғасырда табысты болуы ҥшін Нені ҥйренуі керек? жҽне Оқытудың тиімді ҽдістері қандай? деген сияқты негізгі 
сауалдарға жауап беруі тиіс [2,111.] 
Қазіргі кезеңде оқушының ҿз бетімен білімге ие болу барысында оның белсенді іс-ҽрекетін ҧйымдастыру оқу 
ҥдерісіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Бҧл білім мазмҧнын жаңарту бағдарламасы 
пҽндік білімді, ҽлеуметтік жҽне коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге ҿзінің жеке мҥдделері 
мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мҥмкіндік беретін тҧлғалық қасиеттерді де 
меңгеруге ықпал етеді. Жеке тҧлғаға бағдарланған оқытудың тҧжырымдамасы баланы жан-жақты дамытумен 
бірге жеке жҽне жас ерекшелігіне қарай қоғамдағы ҿзгерістерге бейім даму мҥмкіндігін айқындауды 
қарастырады. Жеке тҧлғаға бағдарланған оқыту проблемалы бағыттағы шығармашылық сипатқа ие бола 
отырып жаңа білімді іздену арқылы тҽжірибеде қолдана білуге ықпал етеді, мҧндағы басты міндет – баланың 
жалпы жҽне ҿзіне ғана тҽн қабілеттерінің даму мҥмкіндігі мен білім, білік, дағдыларын қалыптастыру жҽне 
қолдану.
Халқымыздың ҧлы ағартушысы Ахмет Байтҧрсыновтың: «Ҧстаз ҥздіксіз ізденгенде ғана, шҽкірт жанына нҧр 
қҧя алады», - деген сҿзі ізденімпаз, жаңашыл ҧстаздарға арналған. Сондықтан бҧл бағдарлама бала тҽрбиесіне 
оларды біліммен қаруландыруға жол ашады деп білеміз [3,85.] 
Оқушылардың бойында ҿмір бойы білім алу дағдыларын қалыптастыру мақсатында бастауыш сыныпқа 
арналған пҽндердің аясында мҧғалімдер ҽрбір оқу жылында нені оқыту керектігін жҽне оқу сапасы қандай болу 
керектігін нақты білуі тиіс.

206 
Білім мазмҧнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде оқытатын мектептердегі бастауыш сынып пҽндері бойынша 
пҽн бағдарламаларында нақты мақсаттар беріліп, нақты кҥтілетін нҽтижелер айқын жазылған. Табысты болу 
ҥшін оқушыларға білім қандай қажет болса, дағды да сондай қажет болып отыр. Бҧл оқушылардың ақпаратты 
есте сақтап, алған білімдерін ҧғынуын, тҥсінуін жҽне ҽртҥрлі салада қолдана білуін талап етеді.
Бҥгінгі оқушы-ертеңгі қоғамымыздың тірегі, ғылым мен техниканы, тҧтас экономикамызды, саясат пен 
ҽлеуметтік саланы алға жетелейтіндер. Сондықтан, оқушылардың жан-жақты ҽрекетін ҧйымдастыруға берік 
негіз қаланып, заман талабына сай, бҽсекеге қабілетті жастарға тҽн білім-білік пен дағды машықтарды берік 
орнататын ҧстаз еншісінде.
Биылғы оқу жылы мектепке қадам басушы бірінші сынып оқушылары ҥшін ҿз тараптарынан ғана емес, 
педагогтерге де ерекше болып отыр. Себебі, бірінші сынып жаңартылған бағдарламаны меңгеру одан кҿп 
қажыр-қайратты қажет етеді[4,102.] 
Бҥгінгі білім беру бағдарламасының ерекшелігі – мҧғалімнің кҽсіби дамуына мҥмкіндік жасау. Қоғамдағыжаңа 
бетбҧрыстар білім беру жҥйесінен ҥнемі ҿзгеріп отыруды талап ететіндіктен болашақ жастарға тҽлім-тҽрбие 
беріп жҥрген мҧғалім қҧзыреттілігі жансыз жаттанды білім тҥрінде емес, педагогтің жеке тҧлға ретінде 
танымға, ойлауға қатысын, белгілі бір мҽселелерді ҧсынып, шешім жасауға, оның барысы мен нҽтижелерін 
талдауға, ҧтымды тҥрде тҥзетулер енгізіп отыруға деген іскерлігінің белсенділігімен ерекшеленуі тиіс.
Мҧғалім жалпы стандарттық талаптармен бірге, нағыз сыншы алдындағы оқушылардың талабы мен сынына 
тҿтеп бере алуы керек.
Кҽсіби мҧғалім ҥнемі ізденісте бола отырып, жаңаша оқытудың критериалды бағалау жҥйесін, дамыта оқыту, 
сын тҧрғысынан ойлау технологияларының ҽдіс- тҽсілдерін ҿз ізденісі арқылы оқушы қабілетіне, қабылдау 
деңгейіне қарай іріктеп қолданғаны – жҿн. Сонымен қатар психологиялық – педагогикалық білімін жетілдіріп 
ҥйренумен, сол білімін ҿз ісінде шебер пайдалана білетін болуы керек. Оқушының кез-келген қатар сҧрағына 
жауап беруге даяр болуға тиіс. Мҧғалім оқушыға қай жағынан болсын ҿзін-ҿзі ҧстауы, сҿйлеуі, жҥріс-тҧрысы, 
киім-киісі жағынан болсын ҥлгі. Бҧл жағдайда оқушының жеке адам ретінде қалыптасуына жанама ҽсер етеді.
Критериалды бағалау бойынша мысалы қалыптастырушы бағалауға тапсырма жасаған кезде оқу мақсаты 
сабақтың мақсатындағы етістікті Блум таксономиясының қай сатысы екенін анықтап алу қажет. Яғни, ойлау 
дағдыларының деңгейін сҽйкестендіреміз. Оқу мақсаттарын ойлау дағдыларының деңгейімен жҽне бағалау 
критерийлерімен сҽйкестендіру маңызды рҿл атқарады. Берілетін тапсырма Блум таксономиясы бойынша сол 
ойлау деңгейінен асып кетпеуі шарт. Қолдануболса тапсырмада одан жоғарғы талдау, жинақтау, бағалау 
бойынша тапсырмалар берілмейді. Блум Таксономиясы оқыту нҽтижелерін жазу ҥшін жиі қолданылады, ол 
дайын қҧрылыммен жҽне етістіктер тізімімен қамтамасыз етеді. Етістіктерді дҧрыс қолдану – оқыту 
нҽтижелерін ойдағыдай жазып шығудың кілті. Бағалау критерийі де оқу мақсатымен тығыз байланысты. 
Бағалау критерийінен дескрипторлар беріледі, яғни критерийді қадам бойынша ашамыз [5].
Критериалдыбағалау мҧғалімді сынып жҧмысында қолдауға, оқыту ҥдерісінде оң ықпал жасауға негізделген. 
Нҽтижелер мҧғалімге ҿзінің сабағына рефлексия жасауға жҽне одан кейінгі жҧмысын жоспарлауға мҥмкіндік 
береді. Ал оқушы болса ҿзін-ҿзі талдау мен рефлексия жасау тҽжірибесін ҥйренуі, оқу ҥдерісі ғана емес, 
бағалау ҥдерісінің де белсенді қатысушысы болады. Бҧл жағдайда ҿзін-ҿзі бағалауға баса назар аударылады. 
Яғни сабақтың басында оқушылар нені білуі тиіс, не нҽрсеге қол жеткізу керек деген мақсатпен сабақтың 
критерийі анықталады. Критерий арқылы бағалау оқушыларға: нҽтижені талдау ҥшін бағалау критерийлерін 
білу жҽне тҥсінуге; критерийлерді білу арқылы қате жібермеу, сапалы нҽтиже беруге; рефлексияға қатысу, яғни 
ҿзін жҽне ҿз достарын бағалауға; бағалау ҥрдісіне қатысу арқылы білімін тереңдетуге, нақты білімдерін 
қолдану, ҿз ойларын еркін жеткізе білу, сын тҧрғысынан ойлай білуге мҥмкіндіктер береді. Жаңартылған білім 
беру оқу процесінде оқушыларға сындарлы ойлауды, пҽнаралық білімді ҿмірде жҽне шығармашылықта қолдана 
білу қабілетін тҧрақты дамытып жҽне жетілдіріп, талпынысын, жалпы мҽдениетін қалыптастырып, зерттеу 
жҽне қарым-қатынас дағдыларын дамытуды ҧстаздар қауымынан талап етеді. Осы орайда, қазіргі аса қарқынды 
ҿзгерістерге толы ҽлеуметтік-экономикалық жағдайда білім беру жҥйесінде педагогке қойылатын талап та 
ерекше екендігі тҥсінеміз[5,285.] 
Мҧғалімге ҿз ісінің маманы болумен қатар, оның бойында баланы жақсы кҿру, баланың кҿзқарасы мен пікірін 
сыйлау, тыңдай білу керек. Сабақтарын тҥрлендіріп ҿткізіп, оқушыларға дайын білім беріп қоймай, оларды 
ҥнемі ізденіске жетелеп, шыңдай тҥсуі керек. Азат ой, кемел білім ғана елімізді тың мақсаттарға апаратын 
қҧдіретті кҥш.
Білім беру оқытудың жаңа ҽдіс-тҽсілдерін меңгеріп, оны оқыту ҥдерісіне енгізіп, білім сапасын арттыру – 
біздің міндетіміз. Сонымен қатар, қазіргі заманауи технологияларды жаңартылған білім беру бағдарламасы 

207 
аясында қатар алып жҥру, оқушыға терең білім алуына оң ҽсері болары сҿзсіз. Бҧл бағдарлама келешек 
ҧрпақтың ой-санасы дамыған, мықты тҧлғаға айналуына қосар ҥлесі бар болмақ.

жүктеу/скачать 3,83 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: