Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету
жүктеу/скачать 6,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Патофизиология учебник (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Өңештің бұзылыстары.
| Жұтудың бұзылыстары.
Жұту - күрделі рефлекстік әрекет. Ол тамақ пен судың ауыз қуысынан асқазанға түсуін қамтамасыз етеді. Жұтудың бұзылыстары (дисфагия-делінеді)туа және жүре пайда болған қатты немесе жұмсақ таңдайдың ақауларында (қоян-жырық, тесік таңдай), бөбешіктің және көмекей бездерінің қабынуларында (баспа, тамақ тіндерінің іріңдеуі кездерінде) байқалады. Сонымен бірге, құтырма, қояншық, сіреспе аурулары кездеріндегі тамақ еттерінің қатты жиырылуы (спазмдары), тілдің қабынуы, жұтынуды бұзады. Ол миастения ауруы кезінде жұтынуға қатысатын бұлшықеттердің әлсіздігінен де, ауыз қуысы құрғақтануынан (ксеростомиядан) да дамиды. Жұтудың бұзылыстары адам тіршілігі үшін өте қауіпті. Өйткені: жұтыну кезінде сілекей немесе тағам бөлшектері тыныс алу жолдарына түсіп, өкпеде қабыну, тіпті некроз дамуларына әкеледі.Ондай өкпе қабынуын аспирациялық пневмония дейді. Бұл бөлшектер тыныс жолдарын жыбырлатып, қатты жөтел дамуына, дем алудың қиындауына, тіпті кейде адамның тұншығып қалуына, әкелуі мүмкін. Өңештің бұзылыстары. Ауызда шайналып, ұнтақталған, сілекеймен өңделген тағамдық заттар жұтудың нәтижесінде өңеш арқылы асқазанға өткізіледі. Өңештің толқи жиырылу қабілеті болады. Ол тамақты жұтқаннан кейін бірден басталып, тағамды өңештің үстіңгі қыспағынан өткізеді. Толқи жиырылудың орташа 602 жылдамдығы шамамен 2-4 см/сек. болады. Оның бастапқы түрткісі болып, бастапқы жұтыну есептеледі. Бірақ, тамақ өңештен толық өтпей жатып, тез арада қайталап жұтыну оның толқи жиырылуын бәсеңсітеді. Артынан түскен тағаммен өңештің саңылауының керілуі оның қимылдық әрекеттерін күшейтеді. Өңештің қимылдық әрекеттері кезбе жүйкесімен реттелінеді.Сонымен қатар оның қабырғасының ішінде тегіс салалы ет талшықтары толқи жиырылуына әкелетін дербес жүйке өрімдері болады. Бұл өрімдерде әрі қоздырғыш, әрі тежегіш нейрондар бар. Қоздырғыш нейрондар холинергиялық М 2 -рецепторлар арқылы ұзына бойлық және жүзік тәрізді ет қабаттарын жиырады. Тежегіш нейрондар негізінен жүзік тәрізді ет қабатында орналасады және олардың жиырылуын тежейді. Ол нейрондардың тежегіш әсерін қан тамырларына белсенді әсер ететін ішектік пептид және азот оксиді күшейтеді. Бұл екі нейрондарда өңештің денесі мен оның төменгі қыспағын жүйкелендіреді. Өңештің төменгі қыспағы асқазан қышқылы мен өңештің саңылауындағы сілтілік реакция арасында негізгі тосқауыл болып саналады. Ол асқазаннан тағамның өңешке кері лықсуынан (рефлюкстен) сақтандырады. Оның өткінші босаңсуынан асқазанның қышқыл өнімдері өңешке өтіп, өңеш қабынуына әкеледі. Өңештің қимылдық әрекеттерінің бұзылыстары ахалазия (босаңсымау), өңештің тұтасып жиырылып қалуы және склеродермия кездерінде байқалады. Ахалазия өңештің тегіс салалы ет талшықтарының және төменгі қыспақтың тежегіш нейрондарымен реттелуі жоғалуымен сипатталады. Содан өңештің толқи жиырылуы болмауы, оның төменгі қыспағының толық босаңсымауымен қабаттасады. Дерттің бастапқы сатыларында жұтқан тағам өңештің ортаңғы және төменгі бөліктерінде тұрып қалады. Қатты тағамды жұту үшін артынан сұйық ішуге мәжбүрлік пайда болады. жүктеу/скачать 6,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|