26. Тәрбие әлеуметтік-мәдени және педагогикалық процесс ретінде.
Тәрбие, тәлім-тәрбие – жеке тұлғаның адамдық бейнесін, ұнамды мінез-құлқын қалыптастырып, өмірге бейімдеу мақсатында жүргізілетін жүйелі процесс.
Әлеуметтік тәрбие қоғамдық көзқараста әлеуметтік, рухани және эмоциналды адамға қажетті құндылықтарды адамдардың игеруі үшін мүмкіндік жасайды. Әлеуметтік тәрбие адамға қажетті құндылықтар дегеніміз- білім, көз жеткізер сенім, ептілік, мөлшерлер, қарым-қатынас, мінез-құлық үлгілері т.б.
Тәрбие әлеуметтік-мәдени процесс ретінде-бұл қоғамның жинақталған өмірлік тәжірибесін жас ұрпаққа беруді қамтамасыз ететін қоғамдық институттардың әсер ету жүйесі. Тәрбие-әлеуметтік өмірге және өнімді еңбекке дайындау мақсатында жаңа ұрпақтың әлеуметтік-тарихи тәжірибені игеруі үшін әлеуметтік, мақсатты жағдай жасау (материалдық, рухани, ұйымдастырушылық). Тұжырымдаманың көлемін сипаттай отырып, олар тәрбиені кең әлеуметтік мағынада, оның ішінде жалпы қоғамның жеке басына әсер етуді және тар мағынада тәрбиелеуді - жеке қасиеттер, көзқарастар мен сенімдер жүйесін қалыптастыруға арналған мақсатты әрекет ретінде ажыратады.
Тәрбие педагогикалық процесс ретінде (кең мағынада) - тәрбиеші мен тәрбиеленушінің өзара әрекеттесу процесі, оның кіруіне жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуы мен өзін-өзі тануы үшін жағдайлар жасалады.
Тәрбие педагогикалық процесс ретінде (тар мағынада) - тұлғаның өзін-өзі дамыту және өзін-өзі тану үшін жағдай жасауға бағытталған мұғалімнің мақсатты кәсіби қызметі.
А.С.Макаренко тәрбиенің мемлекеттік міндеті негізінде педагогикалық міндет қойып, педагогтардың жүмысын бақылауға алуға болатындығын атап көрсетті. Ол «Тәрбиенің негізгі мақсаты баланы жан-жақты дамыту» — деген ұсынысты қолдады, В.А.Сухомлинский оны жүзеге асырды.
27. Тәрбиенің қозғаушы күштері, логикасы, заңдылықтары мен принциптері
Тәрбие – бұл педагогикалық құбылыс. Педагогикалық құбылыстар мен процестер арасындағы байланыс заңдылық деп аталады. Педагогикалық заңдылық деп – педагогикалық процестің тұтастығын айтады.
Тәрбиенің заңдылықтары:
1. Тәрбие қоғам мұқтаждығына және жағдайына байланысты заңдылығы.
2. Тәрбие мен өзін — өзі тәрбиелеудің бірлігі заңдылығы.
3. Тәрбие іс — әрекетінің және қарым – қатынастың шешуші рөлі заңдылығы.
4. Тәрбие процесінде оқушылардың жас және дербес ерекшеліктерін есепке алу заңдылығы.
5. Педагогикалық процесте ұжым мен жеке адамның өзара байланысы заңдылығы.
Тәрбие принциптері тәрбиеші басшылыққа алуға тиісті тәрбие процесінің жалпы заңдылықтарын б ейнелейтін бастапқы ережелер.
Тәрбие процесінің мәнін ашуда Н.К.Крупская, А.В.Луначарский, П.П.БЛОНСКИЙ, С.Т.Шацский, А.С.Макаренко, В.А.Сухомлинский және т.б. ғалымдар өз үлестерін қосты. Мысалы, А.С.Макаренко тәрбие процесінің мақсаты әр елдің қоғамдық қажеттілігінен, яғни біздің тәрбие процесi халкынын талабынан, мақсаттары мен мiндеттерiнен туындайтыны белгiлi.
Достарыңызбен бөлісу: |
