Жалпы «технология» деген ұғымы гректің techne - өнер, кәсіп, шеберлік, ал logos – ғылым, ілім деген сөздерден құралған, оның мағынасы – «шеберлік туралы ілім».
Жалпы «технология» деген ұғымы гректің techne - өнер, кәсіп, шеберлік, ал logos – ғылым, ілім деген сөздерден құралған, оның мағынасы – «шеберлік туралы ілім».
Шетелдік басылымдар бойынша «технология» дегеніміз - «қағидаларды анықтау және құрастыру, тәсілдерді және материалдарды қолдану жолымен, сонымен қатар қолданылатын әдістерді бағалау көмегімен білімдік тиімділікті жоғарлататын, білім процесінің тиімді тәсілдерін, фактілерді талдау жолымен жасау мақсатында зерттеу».
Технология ұғымына сөздіктерде мынадай анықтамалар беріледі:
Технология ұғымына сөздіктерде мынадай анықтамалар беріледі:
С.И. Ожегов сөздігі бойынша технология дегеніміз - өндірістің белгілі бір саладағы өндірістік әдістер және процестер жиынтығы, сонымен қатар өндіріс тәсілдерінің ғылыми түрде суреттелуі».
С.И. Ожегов сөздігі бойынша технология дегеніміз - өндірістің белгілі бір саладағы өндірістік әдістер және процестер жиынтығы, сонымен қатар өндіріс тәсілдерінің ғылыми түрде суреттелуі».
Педагогикалық технология
Ақпараттық технология
Оқыту технологиясы
Инновациялық технология
ТЕХНОЛОГИЯ
Бүгінгі күндері «педагогикалық технология» ұғымына әр қилы анықтамалар беріледі. Солардың арасында кеңінен тарағаны В.П.Беспалько ұсынған анықтама: педагогикалық технология - оқу мен тәрбие процестерінің еске түсіру барысында қолданылатын құралдар мен әдістер жиынтығы, олар білім мақсатын тиімді түрде жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Бүгінгі күндері «педагогикалық технология» ұғымына әр қилы анықтамалар беріледі. Солардың арасында кеңінен тарағаны В.П.Беспалько ұсынған анықтама: педагогикалық технология - оқу мен тәрбие процестерінің еске түсіру барысында қолданылатын құралдар мен әдістер жиынтығы, олар білім мақсатын тиімді түрде жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Д.Матрос жаңа ақпараттық технология ұғымын қарастыра отырып, кез-келген әдістер немесе педагогикалық технологиялар ақпаратты студентлер, оқушылар меңгеру үшін қалай өңдеу және жеткізу керектігін суреттейді, яғни оның анықтамасы бойынша кез-келген педагогикалық технология дегеніміз - бұл ақпараттық технология, ол сонымен қатар жақсы педагог-практик болу үшін студенттерді, оқушыларды технологиясыз оқыту және тәрбиелеу мүмкін еместігін айтады.
Д.Матрос жаңа ақпараттық технология ұғымын қарастыра отырып, кез-келген әдістер немесе педагогикалық технологиялар ақпаратты студентлер, оқушылар меңгеру үшін қалай өңдеу және жеткізу керектігін суреттейді, яғни оның анықтамасы бойынша кез-келген педагогикалық технология дегеніміз - бұл ақпараттық технология, ол сонымен қатар жақсы педагог-практик болу үшін студенттерді, оқушыларды технологиясыз оқыту және тәрбиелеу мүмкін еместігін айтады.
Педагогикалық зерттеулердің және өңдеулердің технологиялық және педагогикалық технологиялардың тұтастай бағыттылығының терең мағынасы педагогикалық технология арқылы педагогтар тәжірибелік сабақ беруде, және оқу-тәрбие процесін алдын-ала жобалауға, және сол жобаны сыныпта қайта жаңғыртуда педагогикалық экспромт минимумына әкелуге тырысады. Бұл «дидактикалық міндеттер» және «оқыту технологиясы» ұғымында сәтті шешімін табады (Назарова Т.С., Полат Е.С. ).
Педагогикалық зерттеулердің және өңдеулердің технологиялық және педагогикалық технологиялардың тұтастай бағыттылығының терең мағынасы педагогикалық технология арқылы педагогтар тәжірибелік сабақ беруде, және оқу-тәрбие процесін алдын-ала жобалауға, және сол жобаны сыныпта қайта жаңғыртуда педагогикалық экспромт минимумына әкелуге тырысады. Бұл «дидактикалық міндеттер» және «оқыту технологиясы» ұғымында сәтті шешімін табады (Назарова Т.С., Полат Е.С. ).
В.Ю.Питтюковтың пікірінше, «педагогикалық технология» бүгінгі таңда педагогикалық шеңбердегі ең танымал терминдердің бірі.
Педагогикалық технология проблемаларымен Б.Блум, Дж.Кэррлл, П.Я.Гальперин, В.В.Давыдов, М.Кларин, Н.А.Менчинская, З.И.Калмыкова, Л.И.Занков және т.с.с. ғалымдардың еңбегі арқылы танысуға болады.
Педагогикалық технология проблемаларымен Б.Блум, Дж.Кэррлл, П.Я.Гальперин, В.В.Давыдов, М.Кларин, Н.А.Менчинская, З.И.Калмыкова, Л.И.Занков және т.с.с. ғалымдардың еңбегі арқылы танысуға болады.
Қазақстанда педагогикалық технология проблемаларымен айналысқан ғаламдар – Б.Барсай, М.В.Кларин, Г.М.Құсайынов, В.П.Беспалько, Ж.Қараев және т.б.
В.А.Сластенин бойынша, педагогикалық технология – ол оқытушының педагогикалық міндеттерді шешуге бағытталған іс-әрекет жүйесінің өзара байланысы, тізбектілігі.
Б.Барсайдың пікірінше, педагогикалық технология дегеніміз – оқушылардың жеке басын дамыту мен білім беру мақсатына жету жолындағы педагогикалық қызметтің, іс-әрекеттің жүйелі дамып отыратын жобасы. Бірақ, педагогикалық жобалаудың бәрі бірдей педагогикалық жүйені дамытатын заңдылықтарды, оның құрылымының тұрақтылығын және құрамдас бөлшектерінің үйлесімді әсерін қарастыратын оқыту процесінің ғылыми негізін құра бермейді (Барсай Б. ).
Б.Барсайдың пікірінше, педагогикалық технология дегеніміз – оқушылардың жеке басын дамыту мен білім беру мақсатына жету жолындағы педагогикалық қызметтің, іс-әрекеттің жүйелі дамып отыратын жобасы. Бірақ, педагогикалық жобалаудың бәрі бірдей педагогикалық жүйені дамытатын заңдылықтарды, оның құрылымының тұрақтылығын және құрамдас бөлшектерінің үйлесімді әсерін қарастыратын оқыту процесінің ғылыми негізін құра бермейді (Барсай Б. ).
Педагогикалық технология – бұл нақты ғылыми жобалау және педагогикалық іс-әрекеттердің сәттілігіне кепілдеме беретін нақты жаңғырту (Әбдікәрімов Б., Қалиев Ж.Н. ).
М.В.Кларин, Г.М.Құсайынов, В.П.Беспалько, Ж.Қараев еңбектеріне сүйенсек педагогикалық технология дегеніміз - өнер, шеберлік, білік, білімді меңгерудің жаңа жолы (оқытуды ұйымдастырудың жаңаша формалары, әдіс-тәсілдері), оқыту процесін ұйымдастырудың, өткізудің жан-жақты ойластырылған педагогикалық қызметтің моделі; оқытуда мақсатты нәтижеге жетудің кепілдік беретін жазбаша үлгі-жоспары, оқыту процесінде адамның іс-әрекетімен техниканың мүмкіндіктерін барынша тиімді пайдалану т.б.
М.В.Кларин, Г.М.Құсайынов, В.П.Беспалько, Ж.Қараев еңбектеріне сүйенсек педагогикалық технология дегеніміз - өнер, шеберлік, білік, білімді меңгерудің жаңа жолы (оқытуды ұйымдастырудың жаңаша формалары, әдіс-тәсілдері), оқыту процесін ұйымдастырудың, өткізудің жан-жақты ойластырылған педагогикалық қызметтің моделі; оқытуда мақсатты нәтижеге жетудің кепілдік беретін жазбаша үлгі-жоспары, оқыту процесінде адамның іс-әрекетімен техниканың мүмкіндіктерін барынша тиімді пайдалану т.б.
Қорытынды пікірлер
Қорытынды пікірлер
Педагогикалық технологиялар адамдық технологиялар ретінде қарастырылады және психодиагностика, әлеуметтік педагогика, кибернетика, басқару және менеджмент теорияларына негізделеді.
Ал, біздің пікірімізше педагогикалық технология дегеніміз – белгілі бір тәрбиелеу немесе оқыту мақсатында тиімді нәтиже алу үшін ұсынылатын технологияның бір түрі.
Ақпараттық технология:
Ақпараттық технология:
1) объектінің, процестің немесе құбылыстың күйі туралы жаңа ақпарат алу үшін мәліметтерді жинау, өңдеу, жеткізу тәсілдері мен құралдарының жиынтығын пайдаланатын процесс;
2) ақпаратты өңдеу үшін пайдаланылатын технологиялық элементтердің, құрылғылардың немесе әдістердің жиынтығы.
Ақпараттық технология – қазіргі компьютерлік техника негізінде ақпаратты жинау, сақтау, өндеу және тасымалдау істерін қамтамасыз ететін математикалық және кибернетикалық тәсілдер мен қазіргі техникалық құралдар жиынтығы.
Оқыту технологиясы «педагогикалық технология» ұғымына жақын, бірақ бірдей (барабар) емес, себебі ол нақты бір пән, тақырып, сұрақ және таңдалып алынған педагогикалық технология шеңберінде анықталған жолды бейнелейді. Оқыту технологиясы вариативті және дербес әдістемелерге туыстас болып келеді.
Оқыту технологиясы «педагогикалық технология» ұғымына жақын, бірақ бірдей (барабар) емес, себебі ол нақты бір пән, тақырып, сұрақ және таңдалып алынған педагогикалық технология шеңберінде анықталған жолды бейнелейді. Оқыту технологиясы вариативті және дербес әдістемелерге туыстас болып келеді.
Ғылыми әдебиетте «жаңалық», «енгізілген жаңалық», «инновация» түсініктері қолданылады. Жаңалық деп күнделікті педагогиканың ұсынылған түріндегі элементін түсінуге болады, ол мұндай сипатта әлі кездескен жоқ (дегенмен оған ұқсас құбылысты тауып алуға болады, өйткені жаңа дегеніміз – ескідегі ұмытылған жақсылық).
Ғылыми әдебиетте «жаңалық», «енгізілген жаңалық», «инновация» түсініктері қолданылады. Жаңалық деп күнделікті педагогиканың ұсынылған түріндегі элементін түсінуге болады, ол мұндай сипатта әлі кездескен жоқ (дегенмен оған ұқсас құбылысты тауып алуға болады, өйткені жаңа дегеніміз – ескідегі ұмытылған жақсылық).
Енгізілген жаңалықтар – жаңалықты тасымалдаушы, оны тарату, тәжірибеге жеткізу құралы (жаңа жобалар, бағдарламалар, оқыту құралдары, көрнекіліктер, оқыту мекемелерінің түрлері). Өзімен бірге жаңалық әкеліп, тәжірибеде тұрақтаған енгізілген жаңалықтар, тәжірибені өзгертіп, жаңартады және оны неғұрлым тиімді қылады. Инновация дегеніміз – ол жаңалықтардың педагогикалық тәжірибеге тарауы немесе енуі.
Инновациялық процесс білім беру тәжірибесін жетілдіру процесін, енгізілген жаңалықтар негізінде білім беру жүйесін дамытуды білдіреді немесе дәлірек айтқанда осы жүйелерді инновациялық даму базасында байыту, түрін өзгерту негізінде және білім берудің дәстүрлі мақсат, мазмұн және құралдарының бөлігін өзгерту.
Инновациялық процесс білім беру тәжірибесін жетілдіру процесін, енгізілген жаңалықтар негізінде білім беру жүйесін дамытуды білдіреді немесе дәлірек айтқанда осы жүйелерді инновациялық даму базасында байыту, түрін өзгерту негізінде және білім берудің дәстүрлі мақсат, мазмұн және құралдарының бөлігін өзгерту.
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005 – 2010 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы // Орталық Қазақстан, 28 қазан, 2004.
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005 – 2010 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы // Орталық Қазақстан, 28 қазан, 2004.
Өстеміров К., Шәметов А., Васильев И. Кәсіптік педагогика: колледж, университет студенттеріне арналған оқулық / Алматы: ТОО «Наз-9» ЖШС, 2006.- 280 б.
Устемиров К., Шаметов А., Васильев И. Профессиональная педагогика. –Алматы: Ғылым, 2005.-432 с.
Сейтешев А.П. Кәсіби педагогика: Педагогикалық мамандықтар мен бағыттар бойынша оқитын студенттерге арналған оқу құралы. - Алматы: «Кәсіби білім беру» ассоциациясы, 1997. - 512 б.
Бабанский Ю.К., Потамник М.М. Оптимизация педагогического процесса / В вопросах и ответах. - Киев: Родянская школа, 1984.-286.
