Педагогтардың өзіндік білімін жетілдіруде Case - Study және Lesson Study әдістерін қолдану
«Еліміздің ертеңі бүгінгі жас ұрпақтың қолында, ал жас ұрпақтың тағдыры ұстаздың қолында» деп Елбасымыз, педагогтердің мемлекет алдында қызметтерінің зор үлесін атаған. Қоғамының қазіргі экономикалық және әлеуметтік жағдайы, әлемдік білім кеңістігіне кірігуі Қазақстан Реслубликасының жалпы білім жүйесін жаңғыртуды, технологиялық-педагогикалық тұрғыдан жетілдіру қажеттігі туындатады. Білім беру саласында озық технологиялардың енуі мұғалімнің рөлін, оқытуға және үйретуге байланысты қағидаларын, оқыту әдістемесін өзгертеді. Қазіргі мұғалім оқушылардың білім алу үдерісін ұйымдастырушы ғана емес, олардың танымдық-практикалық әрекеттерін, өзара қатынасын реттеуші әрі олардың өмірлік кеңістікте кез-келген жағдайға бейімделуіне қажет негіздерді қалаушы. Аталған жаңа міндеттерді сәтті орындаудың негізгі шарттарының бірі – интерактивті әдіс – тәсілдерді педагогтердің біліктіліктерін арттыруда және өзіндік білімін жетілдіру тиімділігін дәлелдеді.
Жаңа форматты ұстаздар қалыптастыруда біліктілік арттыру жүйесінің рөлі ерекше.Қазіргі жағдайда осы бағытта үлкен реформалар жоспарланып, біліктілік арттыру мазмұнын жаңарту, арттыру жүйесін жаңғырту, курстық және курсаралық шаралар арқылы педагогтардың кәсіби өсуіне жағдай жасалуда. Әлемдік озық іс-тәжірибені меңгерумен қоса, өзіміздің негізгі құндылықтарды және әдістемелік қорымызды қолдана отырып, семинарлар, шеберлік-дәрістері, ақпараттық сессиялар, тренингтер, ашық сабақтар өткізілуде.
Педагогикалық үдерісте кездесетін жағдаяттарды әлде туындаған мәселелерді шешудің тиімді технологиясы - кейс әдісі. Кейс-технология шын және ойдан шығарылған жағдайларға негізделген қысқа мерзімді оқытуға арналған интерактивтік технология.
Кейс әдісі XX ғасырдың басында АҚШ-тың Гарвард университетінің бизнес-мектебінде еңгізілді . Әдіс бойынша мұғалімдерге (оқушыларға) болған жағдайды толық мәлімдейтін мәтін ұсынылады. Оқытушы мұғалімнің негізгі қызметі - сұрақтарды қойып, жауаптарды ескеріп отыратын дискуссияны жүргізу. Мұғалімдер жағдаймен танысады, оны өз-бетінше талдайды және оны шешудің бірнеше жолын табады. Үрдістің аяқталыу – ұсынылған алгоритмдерді бағалау және олардың ең үздігін таңдап алу.
Кейс-стадияның мақсаты: Мұғалімдердің (оқушылардың)бірлесіп болған жағдайды талдау және практикалық шешім шығару.Кейс-технологиялардың негізгі ерекшеліктері
практикалық жағдайларды зерттеу;
болған жағдайларды баяндау;
оқушылар проблемамен танысып, оны шешудің жолдарын іздейді
Кейс-стадия әдісінің идеялары
әдіс қойылған сұрақтардың бірнеше жауаптары бар болуы мүмкін болатын пәндерден білім алуға арналған;
үйрету объектілерінін бірлесе шығармашылықпен айналысу дағдыларын қалыптастыруға негізделеді;
Әдісті қолданудың нәтижесі болып алған білімдері мен жұмыс жасау барысында қалыптасқан дағдылары есептеленеді.
Кейс-технологияларға жатады жағдайды талдау әдісі; инцидент әдісі; рольдік ойындар әдісі; іс хабарды талдау әдісі; ойындық жоба; дискуссия әдісі
Кейс әдісінін 5 кезеңі
1-кезең – жағдаятпен таңысу, оның ерекшелігі;
2-кезең – мәселені аңықтау,әсер ететін факторлар мен объектілер;
3-кезең – ой доданы ұйымдастыру үшін тұжырымдаманы, ойларды ұсыну;
4-кезең – шешім қабылдау алдындағы талдау жұмысы;
5-кезең – кейстің шешімі – бір неше нұсқадағы шешім, шешімдерге байланысты туындайтын мәселелерін ескеруді атау.
Кейс әдісі мұғалімнің кәсіби құзіреттілігінің өсуіне, оның икемділігіне, жасампаздык іс-әрекетіне қол жеткізетін әдіс.
Мұғалімдер топтарының бірлесіп жоспарлауын, оқуын, қадағалауын және талдауын көздейтін, сыныптағы іс-әрекеттегі зерттеу жұмысының ерекше түрі – Lesson Study.
Lesson Study – мұғалім тәжірибесі саласындағы білімді жетілдіруге бағытталған, сабақтағы іс-әрекеттегі зерттеудің ерекше үлгісі болып табылатын педагогикалық тәсіл. Ол ХІХ ғасырдың 70-жылдарында Жапонияда бастау алып, осылайша Батыста қолданылатын «Іс-әрекеттегі зерттеу» тәсілінен 70 жыл бұрын қолданыла бастаған.
Lesson Study қадамдары:
1 қадам: команданың құрылуы
- Біз қанша уақыт кездесуіміз қажет?
- Кездесулерімізде қалай жазба жүргізуіміз керек?
- Біз нені басшылыққа алуымыз керек?
- Сабаққа қатысушылардың келісімі қажет пе?
Ұсынымдар
Келесі жағдайларды ескеріңіз:
Команда 3-6 мұғалімнен тұрады.
Команда кездеспес бұрын, сабақты зерттеу нұскауын оның әр мүшесі қарап шығуы керек
Бірінші жиналыста кім жазба жүргізетінін анықтап, тағы басқа да рольдерді үлестіріп беру керек. Сабақ басталмас бұрын 2 ден 6 кездесуге дейін болуы керек
Қатысушылардан алған мәліметтерді қолдану үшін рұқсат сұраңыз.
2 қадам:оқытудың мақсатын құру
- Оқыту мақсаты мен оқу мақсаты бірдей ма?
- Мақсат қоя білу нәтижеге қалай әсер етеді?
- Мақсат тек ақадемиялық білімге ғана жұмылдырылады ма?
Ұсынымдар
Өзіңізге басты сұрақтарды қойыңыз:
Сабақ қандай тақырыпқа негізделеді? Неге сол тақырыпты таңдадыңыз?
Сабақта қандай даму мақсаттары (дағды, қабілеттілік, сезім) алға қойылған?
Қандай нақты оқыту мақсатын жоспарлайсыз? Жоспарда оқушылар сабақтың нәтижесінде нені біліп/нені істей алатынын жазу.
3 қадам: Сабақты жоспарлау
Зерттеу сабағы оқыту әдісі мен стратегияны жазып коюы керек пе?
Қандай стратегиялар оқушылардың ой өрісін нақты көрсете алады?
Болып кеткен сабақты қолдануға болады ма ?
Сабақтың жоспары қаншалықты толық болуы керек?
Ұсынымдар
Өзіңізге басты сұрақтарды қойыңыз:
Сабақта қандай стратегиялар мен оқу материалдары қолданылады? Нәтижесі қандай болады?
Оқушының жұмысын, оның ойын қалай анықтай аламыз?
Стратегиялар қандай жолдармен оқушыларға оқудың мақсатына жетуге көмектеседі? Оқушылардың сұрақтар мен тапсырмаларға берген жауаптарын бақылаңыз.
4 қадам: зерттеу жоспары
Қандай қосымша дәлелдемелерді жинауға болады?
Сырттан бақылаушыларды шақыру керек пе, олай болса олар не істеуі керек?
Оқушылардың үлгерімін бағалау үшін тесттер беру керек пе(алдын және кейін)?
Ұсынымдар
Өзіңізге басты сұрақтарды қойыңыз
Оқушыларды бақылағанда сіздің жоспарыңыз қандай?
Бақылаудың қандай стратегияларын қолданасыз (мысалы, жазбалар, координациялық сұрақтар, бақылау- тексеру)?
Қандай ой өрістегі және қандай тәртіптегі оқушыларға көңіл бөлесіз?
Қандай қосымша дәлелдемелерді жинайсыз (мысалы, оқушылардың жазба жұмыстары, оқу мақсатына сай олардың нәтижелілігі)?
Оқушыларды бақылағанда сіздің жоспарыңыз қандай?
Бақылаудың қандай стратегияларын қолданасыз (мысалы, жазбалар, координациялық сұрақтар, бақылау- тексеру)?
Қандай ой өрістегі және қандай тәртіптегі оқушыларға көңіл бөлесіз?
Қандай қосымша дәлелдемелерді жинайсыз (мысалы, оқушылардың жазба жұмыстары, оқу мақсатына сай олардың нәтижелілігі)?
Бақылау барысында неге көңіл бөлетініңізді алдын ала келісіңіз
Бақылаушылардың көңілін аудару үшін бірнеше негізгі оқушыларды таңдап алуға болады
Әр оқушы қалай үйреніп жатқанын бақылау керек
Барлық оқушыларды бақылау үшін тұрып тұрған жөн
Бақылау нәтижелерімен пікір алмасу үшін бақылауды өзіңіз істейтін буындағы әріптестеріңізбен өткізген жөн
5 қадам: Оқыту және бақылау
Мұғалімнің «терісі қалың болу керек», бұны қалай істеуге болады?
Бақылаушылардың қатысуы оқушылардың үлгеріміне теріс әсер бермеуі керек
Команда мүшелері бірге сабақ жүргізе алады ма?
Мұғалім оқыту барысында сабаққа өзгертулер енгізе алады ма?
Ұсынымдар
Өзіңізге басты сұрақтарды қойыңыз
Өзіңіз хабардар болған формаға қол қойғаныңызға көз жеткізіңіз.
Сабақтың көшірмесін, оқу материалдарын және бақылаушыларға арналған нұсқауды әкеліп, таратып беріңіз.
Сабақты талқылау қалай өтеді?
Талқылаудың мақсаты:
Әр мұғалімнің көрегенділігінің артуы
Барлық қатысушылардың сабаққа байланысты терең кері байлынысы
Мұғалімнің сабағына немесе іс әрекеттеріне баға қоймау
Құралдар
Стикерлер (шамамен 5×7мм, 10 парақ әр қатысушыға)
Постерлер (шамамен 80 см×100 см)
Маркерлер (түрлі түсті)
6 Қадам: талдау және қайта қарастыру
Берілгенді ұйымдастырудың немесе түсіндіріп берудің қолайлы жолдары бар ма?
Оқушылардың үлгерімі туралы біз не білуіміз қажет?
Сабақты бер рет жоспарлап, бақылау жеткілікті ме?
Ұсынымдар
Өзіңізге басты сұрақтарды қойыңыз
Берілген тапсырмада қандай негізгі заңдылықтар бар? Негізгі ескертулер мен мысалдарды талқылаңыз.
Берілген тапсырма оқушының ойы, атап айтқанда, олардың қателесуі, қыйыншылықтары, түсініктері, таңқаларлық ойлары туралы не айтады?
Оқудың мақсатына оқушылар неліктен қол жеткізе алды/ жеткізе алмады?
Өзіңіздің тадауыңыздың негізінде, сіз сабақты қалай өзгертер едіңіз немесе сабақты қалай қайта қарастырар едіңіз?
Lesson Study тәсілі кәсіби дамудың тиімді тәсілі, мұғалімнің кәсіби қоғамдастығын құру болып табылады, бұл үдерісті жеделдетуге көмектеседі. Оқушының терең ойлануына, оқушыны тыңдау керектігін, не ойлағанын тыңдай білуге бағытталуы керек. Демек, бұл тәсілдің оқытуда мен оқуда ілгерлеушілік болдыра алатындай екендігіне ешқандай күмәніміз жоқ екенін растаймыз.
Аталған әдістер арқылы өскелен ұрпақта келесі өмірлік дағдыларды қалыптастыруға болады: креативтілік, белсенділік, әлеуметтілік жауапкершілік, ой-өрісінің кендігі, жоғары кәсіби деңгейлі сауаттылык, танымдық әрекетке қызығушылығының басымдығы.
Достарыңызбен бөлісу: |