Пәні бойынша 5В010400-Бастапқы әскери дайындық мамандығы үшін ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешені

Ұрыста бөлімше командирі өз белімшесі мен көршілердің қимылы, қарсылас пен жергілікті жер толықтай айқын байқалатын жерде тұрады. Мотоатқыштар взводының командирі жағдайға сәйкес ЖҰМ-да (БТР), оқпанада немесе взвод артынан жаяу жүре отырып, командалық-бақылау пунктінен бақылау жүргізеді. Ол қажетті пәрмендер мен үкімдерді радио, дабыл кұралдары, дауыстап және бөлімшелерден жіберілген байланысшылар арқылы бере отырып, взводты басқарады.

Жаяу ретпен қимыл жасау кезінде взвод командирі атысқа және ЖҰМ (БТР) қозғалысына ЖҰМ-да (БТР-да) отыратын взвод командирінің орынбасары арқылы басшылық жасайды. Взвод командирі бағыныштылардың қимылына байланыс құрылғылары арқылы немесе дауыстап басшылық жасайды.
2.ЖҰМ-3- атқаратын қызметі, техникалық-тактикалық сипаты экипажы. Жалпы техникалық құрылысы.
Жаяу әскердің соғыс машинасы БМП – бронды, шынжыр табанды соғыс машинасы, ол жеке құрамды алға қойған міндетті орындау орнына тасымалдауға, ұрыс алаңында ядролық қару қолданғанда және ұрыста танкімен бірге іс-қимыл жасағанда оның мобильділігін, қарулануын, қорғанысын арттыруға арналған. БМП КСРО-да алғаш рет 1966 жылы қолданысқа енгізілді. БТР-ға қарағанда жаяу әскердің соғыс машинасы (БМП) шынжыр табанды болып келеді, ал БТР шынжыр табанды және доңғалақты болады. Басқа жағдайларда БМП БТР-дан жақсы қорғанысы мен оқ ату қуаттылығымен ерекшеленеді, соңғы кездері снарядқа қарсы брондалған танкілер негізінде шынжыр табанды БТР шығару қолға алынған, сондықтан шынжыр табанды БТР мен БМП арасындағы ұрыс қасиеттеріне байланысты ерекшеліктері жойылған. Мұндай БТР мен БМП-ні негізгі қаруы бойынша ажыратуға болады, БТР қаруы – пулемет, ал БМП қаруы – 20 мм зеңбірек. Бірақ ұрыста қолданылатын жаңа модульді БТР-дің қазіргі заманғы көптеген түрлері бұл ерекшеліктердің аса принципті ерекшеліктер емес екенін дәлеледейді. БМП-нің ядролық қару қолданылған жағдайда ұрыс қимылдарын жүргізуге икемділігі БТР-ден айырмашылығы болып табылады. Көптеген мамандар БТР-дің әскерді тасымалдауға арналуы, ал БМП-нің оқ атып, ұрыста жаяу әскерді қорғаушы болуы олардың басты айырмашылықтары деп есептейді. БТР-ден жылдамдық (себебі ол доңғалақты), ал БМП-ден оқ ату қуаты талап етіледі.
БМП-3 (1987) негізгі сипаттамасы:

салмағы – 18,7 т,

экипажы (десант) – 3 (7) адам,

двигателінің қуаттылығы – 500 л.с.,

қаруы:

100 мм зеңбірек-2А70 іске қосу қондырғысы,

ПТУР 9М117,

7,62 мм, ПКТ үш зеңбірегі.

Экипажы: 3 адам – командир, механик-жүргізуші, нысанашы-оператор. Десант – 8 адам. БМП мотоатқыштар бөлімшесін тасымалдауға арналған.

БМП-3 бас конструктор А. Никоновтың басшылығымен «Курганмашзавод» ашық акционерлік қоғамының конструкторлық бюросында жасалды, оны жасау барысында ұрыс машиналарын қазіргі заманғы жалпы әскери ұрыста қолдану мен дамытудың негізгі үрдістері, сондай-ақ габаритті салмағына, үйлесуіне қойылатын бірқатар талаптар ескерілді. БМП-3-ке арналған қару кешені «КБП» ГУП-та (Тула қаласы) жасалды. Әскери құрал ертінде 1987 жылы іске қосылды. Курган машина жасау зауытында шығарылды. 1990 жылы 9 мамырда өткен Жеңістің 45 жылдығына арналған шеруге қатыстырылды. БМП-3 мотоатқыштар және жаяу әскерлер бөлімшелерін қазіргі заманғы жалпы әскери ұрыста олардың мобильділігін, қорғанысын және оқ ату қуатын арттыру, сондай-ақ жаяу әскер түрінде ұрыс қимылына араласқанда оларды оқ атып, қолдау мақсатында қолданылады. Басқа әскер түрлерімен бірлесіп, іс-қимыл жасайды.

Құрастырылуы және конструкциялық ерекшеліктері. Машинаның корпусының алдыңғы бөлігінде механик-жүргізуші мен оның екі жағынан 2 десантник орналасады, олар 7,62 мм зеңбірекпен және нысанаға қажетті приборлармен жабдықталады. Минадан қорғану үшін астыңғы жағы екі есе қалыңдатылған, орындықтары борт пен тіреулерге бекітілген. Тіреулерінің болат конструкцияларымен салыстырғанда салмағының белгілі бір үнемділігі жағдайындағы қалың темірлер корпустың төзімді, мықты және герметикалы конструкциясын қамтамасыз етеді. БМП корпусының ортаңғы бөлігінде ұрыс бөлімшесі бар екі орынды мұнара орналастырылған, онда жылжу бағыты бойынша оң жақтан және сол жақтан командир мен оператор-нысанашы орналасады. Осында негізгі қару кешені, яғни 100 мм қару-іске қосу қондырғысы, 30 мм автоматты зеңбірек пен 7,62 мм ПКТ пулеметі орналастырылған. Мұнараның артында, жеке қаруы бар 5 десантникке арналған десант бөлімшесі болады. Мотор қалқаны алдындағы, аяқ салғыш ретінде пайдаланылатын қосымша орындықтарға 2 адам қосымша орналасуына болады. Бөлімше 3 домалақ тіреуі бар (борттарда және сол жақтағы есікте бір-бірден орналасқан) борт амбразураларымен және оқ атуға арналған байқау приборларымен жабдықталған. Әуеден десант түсу жағдайына орындықтар бүктеледі де 4 ложемент орналастырға мүмкіндік береді. Десанттардың бөлімшеден шығуы борт астындағы өтетін екі орын және артқы 2 есік арқылы жүзеге асырылады. Корпустың артқы жағында двигателі көлденең орналасқан, жалпы көлемі 3 текше метр болатын моторлы-трансмиссиялық бөлімше орналасқан, бұл БМП-3 машинасын осындай көптеген машиналардан ерекшелендіреді. Двигатель биіктігінің шағындығы және салқындату жүйесінің бортта орналасуы десантниктердің артқы, екі есікті люктен тез шығу мүмкіндігін қамтамасыз етеді, ал көлемінің кішігірімдігі ұрыс және десант жабдықтарын құрастыруға қолайлы жағдай жасайды. Алдыңғы бөлімшедегі командирдің, нысанашының және екі мергеннің люктері алға қарай ашылады да жаяулау және машинаға отырғызу кезінде қосымша қорғаныс болып табылады. Механик-жүргізушінің люгі 4 перископты, сәл көтеріңкі болады және артқа қарай ашылады, бұл жағдай көтеріңкі орындық арқылы қозғалыс барысында жан-жағын бақылауға мүмкіндік береді. БМП-3-тің негізгі габариті: зеңбірегімен бірге жалпы ұзындығы – 7200 мм, ені – 3150 мм, мұнарасының үстімен бірге алғандағы биіктігі – 2450 мм, ең жоғарғы (жұмыс барысындағы, ең төменгі) клиренсі – 510 (450, 190) мм. Машина суда жүзи алады, аваитранспортабельді, парашют тәсілімен және су корабілдерін десант түсіре алады.

БМП-3 қуаттылығы 500 л.с. (үлес салмағы 25 л. с/т) дизельді V-кейіпті, УТД-29 двигателімен жабдықталған, бірыңғай күш блогына гидромеханикалық трансмиссиямен біріктірілген су арқылы суытқыш жүйесі бар. БМП-3-тің алдыңғы беріліс бөлігінің қосарланған алты жұп тіреу катогы, бағыттаушысы бар резина-металл шынжыр табаны, артқы (алдыңғы) бағыттаушы екі доңғалағы және роликтерді ұстап тұратын қадасы (2х3) болады. Неғұрлым алшақ орналасқан тіреу катоктары және ауыр салмақ кезіндегі шынжыр табандар БМП-1 және БМП-2 сияқты топырақта терең із қалдырады. Шынжыр табандар үстінен болат экранмен жабылған. Клиренс 510-450-190 шегінде өзгереді. Су бетінде қозғалу үшін 6-7 циркуляция радиусы бар шнека типті 2 бір сатылы, осьті су есетін қозғалғыш орнатылған. Артқа қарай қозғалу су есетін қозғалғыш реверстің есебінен 2,5 км/с жылдамдықпен жүзеге асырылады. БМП-нің су бетінде қозғалуына болат қалқан конструкция ықпал етеді, ол жұмыс жағдайында корпус алдында 480 мм және ватерлиниядан 20-30 мм биіктікте болады.

700 л отын қоры 600 шақырымға дейінгі жүрісті қамтамасыз етеді. Қатты жолмен (су бетімен) артқы беріліс арқылы 70 км-сағаттан 20 км/сағатқа дейін жүреді. Машина 30 градусқа дейін қисаю арқылы 30 градусқа көтеріліп, ені 2,5 метрге дейінгі шұңқырдан өте алады.

Қорғануы.

БМП-3 тің корпусы мен мұнарасы алдыңғы проекциядағы болат, бронды жапсырмасы бар бронды алюминий қорытпалардан жасалған. Болат қалқандар мен өздігінен қазуға арналған жабдықтар қорғаныс функцияларын атқарады. Брондау жеке құрам мен аппаратураны оқ пен жарықшақтардан айнала қорғауды қамтамасыз етеді, ал корпус пен мұнараның алдыңғы детальдары зеңбіректен 300 метр қашықтан атылған 30 мм бронға қарсы калиберлі снарядтардан қауіпсіз маневрлеу арқылы қорғайды. БМП-3 қорғанысын арттыру үшін қорғаныс бояуымен боялады, «Туча» түтін бүркеуін (6 іске қосатын қондырғы) және термотүтін аппаратурасын орнатудың үйлестірілген жүйесімен жабдықталған. Ядролық, химиялық және биологиялық қарудан экипажды және машина ішіндегі жабдықтарды қорғау ұжымды қорғау жүйесі арқылы жүзеге асырылады, ол корпус пен мұнараның сіңіру материалдары бар бронды конструкциясынан, бөлімшелерді герметизациялау және оларға таза ауа өткізу жүйесінен, радиациялық және химиялық қауіптілікті байқау мен индикациялау, басқару және коммуникация приборларынан тұрады. Соңғы жылдары шығарылған машиналарда оларды динамикалық қорғау жабдықтары жасалған.

Жабдықтары.

Өрт пен жарылыстың алдын алу үшін отын бактары корпустың алдыңғы бөлігіне орналастырылған, қаттылығын арттыру үшін қалқанмен бөлінген, ал ішкі кеңістігі ұсақ саңылаулы материалмен толтырылған. Машинаның өртке қарсы жабдықтары 2 дербес автоматты жүйеден тұрады, бірі – ішкі бөлімшесінде, екіншісі – моторлы-трансмиссиялық бөлімшесінде орналасқан, сондай-ақ қолмен өрт сөндіргіш құралдары бар. Жүйелер қолмен де іске қосылуы мүмкін. Машинаға ауа жіберу, оны шаңнан, радиоактивті және биологиялық белсенді улағыш заттардан, қыс мезгілінде қыздырғанда бөлінетін улы заттардан тазарту үшін және БМП ішінде мол қысым жасап, ішкі бөлімшесін желдету үшін фильтрлі-желдеткіш қондырғы пайдаланылады. Радиоактивті және химиялық қауіптілікті байқау және дабылдау ГО-27 (ПРХР) приборы арқылы қамтамасыз етіледі. Сыртпен байланыс жасау үшін БМП-3 Р-173П қабылдау құрылғысы бар Р-173 танк радиостанциясымен, ал ішкі байланыс жасау үшін телефон типті және жарық таблосы бар танкте сөйлесу құрылғысымен жабдықталған.

Қаруы.

• 
  100 мм, төмен баллистикалы 2А70 іске қосу қондырғысы, оның ішкі ұрыс бөлімшесінің еденінде 22 оқу атуға айналып тұратын конвейерлі, жартылай автоматты оқтау механизмі және мұнара қақпағының артына тасату механизмі бар. Ол бастапқы жылдамдығы 250 м/с болатын артилелериялық жарықшақты-фугасты снарядпен атуды қамтамасыз етеді;
  
• 
  оқ салатын 2 жеке лентасы, 2А70 қаруымен біріктірілген электромеханикалық (қолмен) қайта оқтау механизмі бар 30 мм, 2А72 автоматты зеңбірегі;
  
• 
  патрон лентасының орналасуын, оның пулеметке жалғануын, атылған гильзалар мен пулемет лентасын, сондай-ақ 2А72 зеңбірегінің лентасын шегеруді және жинауды қамтамасыз ететін жеке қоректену жүйесі бар 7,62 мм, ПКТ зеңбірегі. Оқ атудың алдыңғы (артқы) секторында зеңбіректің пулеметпен көтерілу және төмендеу бұрыштары тиісінше 60(64) және 6 (2) градустарды құрайды;
  
• 
  екі автономиялы бағытталатын, 7,62 мм ПКТ пулеметі, жорық бойынша стопорға орналастырған кезде оқ ату үшін оны механик-жүргізуші пайдалана алады. Десантниктер үшін БМП-3-те танкіге қарсы қолданылатын РПГ-7 (РПГ-16) гранатоменті, танкіге қарсы қолданылатын РПГ-18 (РПГ-22) реактивті 5 гранатасы, «Игла» типті тасымалданатын зенитті ракеталық 2 кешені, Ф-1 типті 15 гаранатасы болады.
  

Модификациясы.

БМП-3К – жаяу әскердің командирлік ұрыс машинасы, ол БМП-3 негізінде жасалған және бөлімшелердің, ұрысты басқарудың, өзге бөлімшелермен және басқарудың жоғарғы звеносымен байланыста іс-қимыл жасауға арналған. Негізгі тактикалық-техникалық сипаттамасы мен қарулануы БМП-3-ке ұқсас. Машина навигациялық аппаратурамен, екі радистанциямен, қабылдағышпен, жеті абонентке арналған ішкі байланыс аппаратурасымен, дербес генератормен және радиолокациялы жауап бергішпен жабдықталған.

БМП-3Ф – теңіз жаяу әскерінің ұрыс машинасы, ол БМП-3 негізінде жасалған және теңіз жаяу әскері бөлімшелерінің, жағалау аймағында шекара және жағалау әскерлерінің, теңіз десантын түсіру кезінде жағалауда әскери іс-қимылдар жүргізуге арналған. БМП-3-тен машинаның суда жүзу қабілетінің артықтығымен ерекшеленеді, телескопиялық ауа жинау құбыры, су көрінетін жеңілдетін қалқан орналастырылған. Суда жүзудің жоғары маневріне ие, судың 3-тен 2 баллға дейінгі толқынында жүзи отырып, қажетті дәлдікпен оқ ата алады. Двигателі жұмыс істеп тұрған жағдайда суда 7 сағатқа дейін болады, 10 км/сағат жылдамдықпен жүзи алады. Қатты толқын кезінде жағаға шығуға және бір типті бұйымды сүйреп шығуға қабілетті. Машинада жаңа негізгі көздегіш «СОЖ» орнатылған, оған лазерлі алыстан көздегіш пен ПТУР басқару каналы енгізілген.

БРМ-3К «Рысь» - барлау әскерінің барлаушы ұрыс машинасы, ол барлаушы және арнайы бөлімшелердің қарсыластың тылында іс-қимыл жасауына арналған. Корпусы, күш агрегаты және беріліс бөлігі БМП-3-ке ұқсас. Негізгі қаруы – 7,62 мм, ПКТ пулеметімен біріктірілген, екі жақты оқталатын 2А72 30 мм зеңбірегі (оқ ату жылдамдығы минутына 300 оқ ату). Брондалған нысананы атуға 4 ПТУР орнатылған. Экипаж автоматтармен (ұрыс кешені 1800 патрон) және 15 қол гранатасымен қаруланған. Машина нысананы байқау жүйесімен және деректерді бөлімше қолбасшылығына беретін жаңа гирокомпасы бар 1Г50 навигациялық жүйесімен, байланыс құралдарымен (Р-163-50У, Р-163-50К, Р-163-У, деректерді беру қашықтығы 100-350 км дейін), ФВУ және өрт сөндіру жүйесімен жабдықталған. 1995 жылы қолданысқа енгізілген, қозғалысы мен қорғанысы бойынша БМП-3-ке ұқсас. Барлау приборларының кешені түрлі жағдайларда нысаналарды іздеуді, байқауды және тануды, алынған ақпараттың өңделуін және бағыты бойынша жіберілуін қамтамасыз етеді. Оның құрамына кіретіндер: ШН71 тепловизиялық барлау приборы, түнде бақылайтын 1ПН61 активті-импульсті приборы, 1Д14 алыстан көздегіш, 1РЛ133-1 радиолокациялық жүйесі, 1 метр биіктікке дейін көтерілетін, жеке карданның ілгішіне орнатылған қабылдағыш. Топогеодезиялық қамтамасыз етудің кіріктірілген құралдары (1Г50 жартылай автоматты гирокомпас, ТН-4 навигациялық аппаратурасы) машинаны санды навигациялық ақпаратпен қамтамасыз етеді және оның орналасқан жерін топографиялық картада бейнелейді. Қажет болған жағдайларда, бұл мақсаттарға бейімдеу визирі, сондай-ақ барлау құралдарының кешенімен бірге мұнара құрылғылары пайдаланылуы мүмкін. БРМ-3К «Рысь» салмағы 19,6 тоннаны құрайды, экипажы 6 адам, биіктігі 2,57 метр.

БМП-3 – қосымша бронды экрандар мен «Арена-Э» активті қорғау кешенін орнату есебінен қорғанысының мықтылығымен ерекшеленеді, олар машинаны танкіге қарсы басқарылатын және басқарылмайтын ракеталардан және қарсыласының гранаталарынан қорғайды. Кез келген ауа райында және тәулік бойы жұмыс істейтін «Арена-Э» ұшу траекториясын автоматты түрде байқап, анықтайды, 70-700 м/с жылдамдық диапазонында әрекет ететін түрлі типтегі ұшып келе жатқан танкіге қарсы қаруды қозғалыс кезінде және мұнара бұрылған кезде жоя алады. Жұмыс істейтіндігін өзі тексергеннен және ұрыс режиміне ауысқаннан кейін, кешен жек құрамның қатысуынсыз толығымен автоматты түрде жұмыс істейді. Ол 0,07 с аспайтын жылдам әрекетімен және траекториясы қорғаныс секторынан өтпейтін нысаналар бойынша әрекет етпейтіндігімен ерекшеленеді. Машинаны жартылай автоматты және автоматты басу жүйесі бар ПТУР-дан зақымдануын тиімді қорғауды қамтамасыз ететін «Штора-1» оптикалы-электронды басу кешені бар БМП-3. Оның жоғары тиімділігі Макатра полигонында өткізілген IDEX-2003 көрмесінен кейін дәлелденді. Онымен әр түрлі ПТУР-ға 3000 метр қашықтықтан оқ атқан кезде, ешқандай раекта нысанаға жетпеген. «Кактус» динамикалық қорғаныс кешені бар БМП-3 Омск қаласында 2001 жылы өткен көрмеде көрсетілді. Динамикалық қорғаныс блоктары резиналы-маталы және торлы экрандармен бірге, корпус пен мұнараның бортында және алдыңғы бөлігінде орналастырылған. Қосымша қорғаныс кумулятивті ұрыс бөліктері бар танкіге қарсы жеңіл құралдарды қолдану жағдайында БМП-нің төзімділігін айтарлықтай арттыра түседі. Қарулану кешені, оқ атуды басқару жүйесі, ішкі құрылымы бастапқы үлгісіне ұқсас. БМП салмағының артуына байланысты суда жүзи алмайды. Қосымша қорғаныштарды алып тастаған кезде ол суда жүзи алады, себебі суда жүзу двигательдері сақталып қалған. Машина ені (3,97 м дейін) және корпусының ұзындығы (7,16м дейін) бойынша үлкен габаритті.

«Бахча-У» үйлестірілген оқ ату модулі бар БМП-3 (Тула қаласында «КБП» ГУП-да жасалған). Ол оқ атуды басқарудың қазіргі заманғы жүйесімен және 100 мм басқарылатын және басқарылмайтын жаңа ұрыс кешенін оқтаудың бірыңғай механизмімен ерекшеленеді. Басқарылатын 9М117М1 «Аркан» ракетасы 5500 метрге дейінгі қашықтықта динамикалық қорғанысы бар қазіргі заманғы танкілерді жоюды қамтамсыз етеді. ПТУР-дан атылатын ЗУБК23-3 оғының салмағы 21,5 кг және ұзындығы 1185 мм. Жаңа 100 мм жарықшақты-фугасты ЗУОФ19 оғының атылу қашықтығы – 7000 метр және штатты снарядпен салыстырғанда оның тиімділігі мен шашырап тиюі 2,5-3 және 2 есе артық. Жаңа 30 мм бронды-калиберлі «Кернер» снарядын қолдану жеңіл бронды нысана бойынша атудың тиімділігін айтарлықтай арттырады. Сонымен бірге, БМП-3 негізінде жасалғандар: кран жебесі мен тартатын шығыры бар БРЭМ-Л «Беглянка» жөндеу-эвакуация машинасы, 120 мм САУ 2С31 «Вена», танкіге қарсы өзі жүретін 9П161, «Корнет-С», 9П157 «Хризантема» ракеталық кешендер, «Панцирь-С1» зениттік ракеталы-зеңбіректі кешен, «Восторг» инженерлік машинасы, өзі жүретін 120 мм миномет.

БМП-3 пайда болған кезден бастап шетелдіктердің тарапынан үлкен қызығушылық туғызды. Бұқаралық ақпарат құралдарының мәліметтері бойынша 2000 жылдың басында бұл жоғары тиімді ұрыс машинасы Әзірбайжанның, Кувейттің, Кипрдің, Біріккен Араб Әмірліктерінің, Сауд Аравиясының, Сирияның, Оңтүстік Кореяның, Украинаның әскери бөлімшелері мен арнайы әскери бөлімшелері қару-жарағының құрамында болды.

Қазіргі уақытта БМП шығару. Жаяу әскерге арналған автокөлік. «Жаяу әскер» деген ұғым 40-жалдарға дейін әскери құрамалардың «шағын» жылдамдықпен қозғалуы дегенді білдіретін. Ұрыс қимылдары тіпті ірі танкі құрамаларының өзі де жаяу әскерден бөлек алға қойған міндетті орындай алмайтынын дәлелдеді. Бірақ, жылдамдығы мен жүрдектігі бойынша танкілермен шамалас болатын және экипаж бен жаяу әскерді бронды қорғай алатын қабілеті бар көлік жасауға деген ұмтылыс еш нәтиже бермеді. Дегенмен, екінші дүниежүзілік соғыстың басында соғысушы елдердің әскерлерінде, Англия мен Германиядан басқа, жаяу әскерлерге арналған мамандандырылған көлік болған жоқ. Англияда 1938 жылы «Универсал» шынжыр табанды бронетранспортер қаруға алынды, ол 9 жаяу әскерді тасымалдауға есептелген, бронды қалыңдығы 6-11 мм, жеңіл, үсті ашық машина. Кеңес Одағында 40-жалдары жартылай шынжыр табанды БТР-Б-3 қаруға алынды, бірақ ол бірқатар себептерге байланысты көп шығарылмады. Соғыс жылдары кеңестік мотоатқыштар бөлімшелерінің бір бөлігінің қару-жарағының құрамында КСРО-ға ленд-лиза арқылы әкелінген америкалық доңғалақты және жартылай шынжыр табанды бронетранспортерлер болды. Кеңес Әскерінің және басқа да соғысушы елдердің жаяу әскерлерінің басым көпшілігі тек жүк машиналары мен өз яқтарына ғана сенім арта алды, себебі, бронетранспортерлер жетіспеді және олардың ұрыс сапасы төмен болды. Жаяу әскерді тасымалдау және танкілермен қатар жүріп соғысу үшін әскерге қуатты, кез келген жермен жүре алатын, жылдамдығы басым, күшті қаруы және күшті бронды қорғанысы бар мамандандырылған ұрыс машинасы қажет болды. Машинаның артқы бөлігіне десант бөлімшесі орналастырылған. 60-жылдардың ортасында кеңес конструкторлары дүниежүзінде тұңғыш рет жаңа машина – БМП-1 жаяу әскердің ұрыс машинасын жасап шығарды. Дәл осындай көліктің тек 1975 жылы Герман Федералдық Республикасында, 1978 жылы Францияда, 1982 жылы Англияда, 1983 жылы АҚШ-та жасап шығарылғанын атап өту керек. 60-жылдардың басына дейін жаяу әскерлер бөлімшелерінің жүрісі мен қорғанысы бронетранспортерлерді пайдалану есебінен қамтамасыз етілді. Бірақ одан әрітанкіге қарсы тасымалданатын қарудың кеңінен қолданылуы, сондай-ақ санының өсуі және жаяу әскердің жаяу сапта жүруін қиындатқан тиімділігі
Негізгі әдебиеттер: [5, 9,10].
№ 7 тақырып. Танкілер 6 сағат

1. Т-62, танкілерінің атқаратын қызметі,техникалық танк сипаты экипажы. Жалпы техникалық құрылысы.

1. Т-62, танкілерінің атқаратын қызметі,техникалық танк сипаты экипажы. Жалпы техникалық құрылысы.

А.А. Морозов атындағы машина жасау Харьковтік конструкциялық бюро әскери танклерін шығарудың негізі болып табылады.

Жаңа үлгілерді жобалау барысында, ХКБМ бұрын шығарылған: Т-72, Т-62, Т-55 және Т-54 үлгілерін қазіргі жағдайға сәйкес өзгертті. Т-62 танкісін модернизациялау үш бағыттан тұрады: күш бөлімінде танкке 5 ТДФ 700 а.к. қуатты двигателін модернизациялап орнату және оған борт беріліс қорабын, алдыңғы шыныларын корпустың қорғау үшін қосымша қапталған және оттан қорғауды басқару.

Берілген бағыттарды модернизациялау әр бағыт үшін жеке түрде немесе біріктіріліп орындалады. Танкіні көзге түсірмеу үшін, экипаждағы адамдар тірі қалу үшін қосымша шаралар жүргізіледі.

Т-62 танкісінің күш бөлімін модернизациялау 5ТДФ 700 а.к. қуатты двигателімен, сонымен қатар бортық беріліс қорабы, жақсы қызмет ету жүйесімен қамтамасыз етіледі.

Екі тактілі дизелді 5ТДФТ двигателінің техникалық мінездемесі. Көп отынды дизель қарама-қарсы қозғалысты сұйықтықты суыту поршендері.
Ең жоғарғы қуаты 515 (700)

Цилиндр саны 5

Отынның салыстырмалы шығыны 240 (178)

максимальды режимде салыстырмалы майдың шығыны

5,9 (8)

ең жоғарғы қуатты айналу жилілігі 1800

генератор қуаты 1

дизель массасы 1043

ені 1413

ұзындығы 955

биіктігі 581

айналасындағы ауа температурасы , °С +55 -40

Күш бөлімін модернизациялауды цехтарда 15 т жабдықтарды көтеру, металды кесу жабдықтарын (плазмалық және газбен кесу) 600 А дәнекерлеу жабдығы арқылы шағын өндірістерде істелінеді.

Т-62 танкісінің техникалық модернизациялау

Танкіні бұзу

Танк корпусын шашу және кесу

Корпусты дәнекерлеуге дайындау (кесуге дайындау)

Күш бөлімінің корпусы (Украинадан келеді)

Жинау

Т-62 танкісінде бронялық қорғау деңгейін көтеру үшін орнатылған.

Мұнараның алдыңғы жағында – бронялық динамикалық қорғағышпен қапталған.

Борт экрандарына динамикалық қорғау тұрғызылған.

Корпустың алдыңғы бөлігін модернизациялауда модульді схеманың жақсы жақтары: танкінің жаңа брондық материалдары және қорғау материалдармен жабдықталғандығы, бұзылған модульді қолма-қол соғыс алаңында ауыстыру; бейбітшілік уақытта (оқу процесінде) бронясыз танкны эксплатация жасау. Броня модулін жинап алу уақыты 1 сағаттан аспайды.

Т-62 танксін қорғау модернизациясы өндірісте, металды кесу, дәнекерлеу жабдықтарымен жүзеге асады.

Танкті қосымша қорғау қондырғыларымен жабдықтау 20 күннің ішінде 6 адамның күшімен жасалады.

1-сурет. Жалпы техникалық құрылысы (Т-62)

Алдыңғы бөлімнің брондық модулі

ӘТҚ бортық экраны

Бекіту элементтері мен щиттер

Алдыңғы бөлімнің брондық қаптағыш

Алдыңғы бөлімнің ӘТҚ комплектісі

Қақпақтың ӘҚ контейнерлерінің комплектісі

Жауынгерлік бөлімнің модернизациясы.

Жауынгерлік бөлімнің модернизациясы 125 мм КВА -3 зеңбірегінің және КБА 101 зеңбірегінің 120 мм тартпаларымен, нысанашының негізгі аралас перефилді датчиктер есептегішімен, электрлі стабилизатормен қамтамасыз етілген.

Қашықтықты алыстан көру 1,7 есе көбейтілген; жүріп келе жатқан, түнгі жағдайда көздеу жақсы дамыған.

Оптикалық-электронды кешен.

Танк ПТУР –дан қорғауды жоғарлату үшін жартылай автоматты басқару жүйесімен және жартылай активті лазерлі өзі бақылау оптикалық-электронды кешенде қолданылады.

Оптикалық – электронды кешеннің құрамына кіреді: оптика-электронды беру станциясы және аэрозольді жүйе.

Белгіленген кешен қамтамасыз етеді: ОМП-дан қорғану. Экипаждың ОМП –дан қорғануын жоғарлату үшін Т-62 танксінде ұжымды қорғану жүйесі (СКЗ) жасалған, атылу, өрттің жану қысымы, ауаның жиып қоятын бөлімге түсетін, жердің радиоактивті зақымдалғанда автоматты түрде бір уақытта дыбыстық белгі беру қосылады, жарық сигнализациясы ойнайды.

2. Т-72 танкілерінің атқаратын қызметі,техникалық танк сипаты экипажы. Жалпы техникалық құрылысы.

1968-1969 жылдары Харьков заводында оның –өгертілген жаңа түрін шығаруды қолға алды. Онда арнайы орнатылғанзеңбіректері болды. 1973 жылы әскери құрылғы Т-72 деген жаңаша атауға ие болды. Олай өзгертілуі оның ауыр салмағы 4 тоннаға дейін асты, жанар май құятын сыйымдылығы 100 лидвигатель қуатыының күші 80 аттың күшіне дейін жетті, шынжыр ені – 40 мм. Өндіріс жаңартылған сериялы танкті дамытты.

1979 жылы жабдықтауда модернизацияланған Т-72А үлгісі қабылданды, ал 1985 жылы Т-72Б. 1993 жылдан бастап Т-90 танкісі шығарыла бастады. Танк классикалық схемасы бар, экипаж үш адамнан және двигателі көлденең орналасқан. Танкіде механик –жүргізуші басқару бөлімінде отырады. Корпустың алдыңғы бөлігінің жоғарғыдан еңкею бұрышы үлкен болғанына қарамастан, ол әскери жағдайда отырады, өйткені орындықтың төменгі жағы әдейі түбіне бекітілген. Басқару бөлімінің бронды көлемі 2,0 куб.м. құрайды. Әскери бөлімде зеңбіректің оң жағында танк командирі, сол жағында – нысанашы отырады.

Жауынгерлік бөлімнің төменгі жағында айналып тұратын автоматтың оқталу транспортері, форма және өлшемі экипаж мүшелерінің жауынгерлік бөлімінің ішіне сиуына және қайта шығуына мүмкіндік береді.

Моторлы-трансмиссиялық бөлім 3,1 куб.м көлемді алады. Т-64А танкісімен салыстырғанда корпустың алдыңғы жағы өзгертілген және МТО-ң ұзындығы ұзартылған себебі суыту желдеткіш жүйесі қолданылған, ол борттың беріліс қорабымен қосылған. Жалпы брондалған танкінің көлемі 11,0 куб.м.

Қаруландыру.

Танкінің негізгі қаруландыру 125 мм тегісстволды зеңбірек 2А46М қондырғысы.. Оның Т-64БВ танкісінің зеңбірегінен айырмашылығы бар. Қарудың конструкциясы стволдың трубкасын атыс алаңында ауыстыруға мүмкіндік береді. Затвор механизіміне, клинді қолдан ашу 2 тактісіне көп күш кетпейді.

Түнгі жағдайда танк зеңбірегінен ату үшін және күндіз ракетану қолдану үшін 1К 13-49 көздегіш құралы қолданылады. Ол 9К120 басқару жабдықтарының құрамына кіреді. Ол белсенді және немқұрайлы режимде жұмыс істей береді. 3 УБК 14, 9М119 басқару ракетасынан және металды жабдықтан тұрады. Ол жай атқыштардың өлшемдерінен тұрады, сондықтан автомат транспортер кассетасын салу кезінде ешқандай өзгерістер жоқ.

Москва. 1993 жылдың 4 қазанында таңертең Т-80 УД12 маркалы 6 танкі 12 –гардиялық танк полкінің 4-ші гвардиялық Кантемировск танк девизиясы Калинин көпіріне қарсы тұрған «Ақ үйге» -Ресей Федерациясының Жоғарғы Кеңесінің ғимаратына қарсы жүрді. Сағат 12 –де танк оқ атты. Сол кезде 125 калибрлі 12 снаряд атылды. Танк атыстан кейін Т.Шевченко жағалауына апарылды, кештің соңына дейін сол жерде болды.

Әскери алаңдарда танк Т-80 Б өзінің қандай жағдайда болсада, әскери бөлімдерді қорғауда таптырмайтын әскери техника екенін дәлелдеп берді.

Әскери типтік қарулар және әскери техникалардың шығарылуы, ол Қарулы Күштердің нақты күштері болып табылады. Ирак Армиясында осы ауыр танкілерге деген сұраныс басым болған, чечендерге қарағанда, өйткені олардың әскери қақтығысында, соғыс бастап кетуге деген құлшыныстары басым болған. Сондықтан олар танк-72Б, танк-80Б сатып алып қолданған.

Санкт-Петербург қаласында арнайы АҚ «Транспорттық машина жасау конструкторлық бюросында» құрастырылған. Танк -80 әскери құралдарды шығару 1993 жылдары қолға алынып, жоғары сұранысқа ие болды. Танк -80 Ресейдің әскери ауыр машиналарды шығарудың ішіндегі ең жоғары жетістіктерге жетті.

Танк Т-80С танктің тактикасын және стратегиялаларын жақсы зерттеп барып, сонымен қатар қазіргі заман соғыстарына лайықтап, көп жылғы жинаған тәжірбиелерге сүйеніп, Т-72 танкісінің көптеген сырт елдерге эксплуатацияланған соң және өте қиын жағдайларда сыналғаннан кейін шығара бастады.

Танк Т-80С танкісі отандық танк жасау классикасының схемасы сақталды, негізгі қарулану айналу мұнарасында, күштік жабдық және трансмиссия – корпустың артқы жағында, ол экипаж бөлек: әскери бөлімде танк командирі және нысанашы, басқару бөлімінде – механик–жүргізуші орналасқан.

Танкіде дизелді двигатель орнатылған. Бұл газотруба двигателіне қарағанда жақсы , әсіресе ыстық климат жағдайында және құмды грунттарда, жоғары температурада қуаттылығы аз ғана төмендейді.

-өте қатты шаңда сенімді

-жанар май шығыны 1,8-2 есе аз.

Масса 46,5 т

Наводчиктің түнгі көздегіш оптика –электронды немесе телевизиялық; күндізгі-түнгі командирдің көздегіш комплексі. Қарулануды басқару комплексі ракетаны жүріп келе жатып атуын қамтамасыз етеді және қысқа уақытта.

Лазерлік бақылау, радиациядлық сәуледен қорғану құралдарымен жабдықталған. Тез жылдам өрт сөндіру құралдарымен жабдықталған.
Конструкциялық талдау.

Т-90 классикалық компановкасы, алдыңғы бөлікті басқару бөлімі, орта кезінде ату құралдары, моторлы-трансмиссиялық бөлім – артқы жағында орналасқан. Т-90 экипажы үш адамнан тұрады: механик –жүргізуші, танкіні басқару бөлімінде бақылаушы және командир.

Т-90 корпусы қорап тәрізді формада, советтік танкілер сияқты тұмсығы стандартты. Корпус борты вертикалды, жоғарғы жағы бронды плиталардан тұрады, төменгі жағы шұңқыр сияқты. Арт жағы кері наклоны бар. Корпустың қақпағы бірнеше бронды листілерден тұрады. Т-90 туралы нақты деректерді құпияда сақтайды. Сонымен қатар ресейлік және батыс мамандарының бұл танкіге берген бірнеше бағалары баршылық. Шынысы өте мықты қандай соққы болса да төтеп бере алады. Башня корпусының мықтылығы 1150-1350 мм болып бағаланады.

Т-90 әлсіз жері шынының жоғарғы бөлігін механик –жүргізушінің қарау кезінде қиындық кездеседі. Т-90 – активті қорғану құралы «Штора-1» жабдықталған, ракетамен атқылаудан қорғану үшін. Аэрозолды гранатамен түтін шығарып, жасанды бұлт жасап, соғыс құралдарын жаудан қорғайды.

Т-90 негізгі қарулары 125 мм-лік тегіс стволды пушка 2А46М, қосақталған пулеметпен танкінің алдыңғы жағына орналасқан. Стволдың ұзындығы 48 калибрлі/6000 мм. Пушканың қолданылуы автоматтандырылған. Жоғарғы көздеп ату алыстығы 4000м, ракетамен ату 5000 м, осколкалық снарядпен ату – 10000 метрге дейін.

Боекомплектісі пушканың 42 рет атылады, оның 22-сі автоматта. Т-90 – қарсыласына 4 түрлі оқпен, ракета арқылы ату қолданылады. Т-90 пушкасының ату жылдамдығы, 1 минутта 8 рет оқ шығарады, автоматты қолданғанда, қолмен оқтағанда 1 минутта 2 рет атады.
Негізгі әдебиеттер: [5, 9,10].

2.3 Іс жүзіндегі сабақтың жоспары
№1-тақырып:Әскери құрылымдағы автомобилдік техникалық рөлі және орны.

2 сағат

1.Әскери техникалық негізгі түрлері. Жалпы әскери ұрыстың түрлері .

2. Қазіргі ұрыстың күштері және құралдыры. Қазіргі жалпы әскери ұрыстағы техникалардың рөлі.
Негізгі әдебиеттер: [5, 9,10].
Әдістемелік нұсқаулар: тапсырмаларды орындау үшін әдебиет тізімінен 9 әдебиетте 12 беттен қараңыз немесе 10 әдебиетің 111 беті
№ 2-тақырып:Қарулы Күштеріміздегі әскери техникалар.

2 сағат

1.Бөлім командирлерінің атомобильдер түрлері.

2.Ауыр көліктерге жататындар маңыздылығы.

3. Жеке құрамдағы атомобильдер.

2.Әскери тексерістен өтудің ерекшеліктері.

3. Жеңіл және ауыр техникалардың қолданыстағы міндеттері.
Негізгі әдебиеттер: [5, 9,10].
Әдістемелік нұсқаулар: тапсырмаларды орындау үшін әдебиет тізімінен 10 әдебиетте 119 беттен қараңыз.

№ 4-тақырып: Әскердегі ауыр бронды техникалар..

1.Ұрыс алаңындағы ату тәсілдері.

2.Техникалардың тактикалық маневрлік әдістері қандай.
Негізгі әдебиеттер: [5, 9,10].
Әдістемелік нұсқаулар: тапсырмаларды орындау үшін әдебиет тізімінен 10 әдебиетте 148 беттен қараңыз.
№ 5 тақырып. БТР – дің жалпы техникалық құрылысы.

2 сағат

1. Бронды техниканың мотор күші мен салмағы.

2. Ауыр әскери техникалардың қаруларының орналасуы.
Негізгі әдебиеттер: [5, 9,10].
Әдістемелік нұсқаулар: тапсырмаларды орындау үшін әдебиет тізімінен 10 әдебиетте 140 беттен қараңыз.
№ 6-тақырып: Жаяу ұрыс машинасының түрлері.

2 сағат
1.Ұрыс тактикасын сарбаздардың меңгеруі.

2. Әскери қарулардың ауыр машиналарда орналасуы.
Негізгі әдебиеттер: [5, 9,10].
Әдістемелік нұсқаулар: тапсырмаларды орындау үшін әдебиет тізімінен 9 әдебиетте 152 беттен қараңыз.
№7-тақырып. Соғыс алаңдарында қолданылатын техникалар.

3 сағат

2. Қазіргі заманғы ұрыстың сипаттамасы және оның түрлері

6 сағат

2. Қазіргі заманғы жалпы әскери көліктердің дамуына кару жарақтардың қондырғылары туралы қалай әсер еткені туралы жазыңдар.

2. Ауыр зебіректерді таситын техникаларды атаңдар маркалары қандай және кімдер жауапты.

3. Бронды техникалардың басқару кімдерге жүктелген..

2. БТР -80 мен 90 қандай техникалық айырмашықтары бар болса атаңыз.

2.Ұрыс алаңындағы техникалардың қимыл әректерін кімдер қадағалайды .

Основы начальной военной подготовки: Учеб.пособие/ Дошаков С.Х., Каргин С.Т.. - Караганда: Изд-во КарГУ, 2003г.

Взвод и отделения, танка, мотострелкового и танкового взвода, книга 1, Х.М. Амбарян, 1985г. ҚарМУ- кітапханасында.
№1 тақырып. Әскери автомобильдердің әскери бөлімдегі қолданылуы. 6 сағат

Тапсырмалар: 1.Әскери көліктердің қандай түрлері бар атаңыз.

1. 
   Қазіргі әскери құрамдағы машиналар.
   
2. 
   Қазіргі машиналардың тиіділігін атап, оларға сипаттама беріңдер.
   
3. 
   Әскери көліктердің номерлерінің ерекшелігі неде екінін айтыңдар.
   
4. 
   Жаяу әскер ұрыс машинасындағы қолданыстағы түрлері.
   
5. 
   Әскери ұрыс машинасының тағайындалуы туралы айтыңдар.
   

2. Әскери автомобильдердің жеке құрамды алып жүретін түрлерін атаңыз.

6 сағат

2. Бронды машиналар деген атауларды қалай түсінесіз.

3. Бронды танкі лерді қашан қай жерлерде шығарылған.
Негізгі әдебиеттер: [2-12,14, 21-25].
№ 5 – тақырып. Әскери техника бронотранспортерлердің ұрыс кезіндегі қимылдары. 6 сағат

Тапсырмалар:1.БТР-80-нің техникалық құрылыстарын қалай сипатауға болады.

2. БТР-90-нің әскери сарбаздар мен командирлердің орналасуы реттерін атаңыз.

2. Әскери қимылдар кезіндегі тактикалық басқарулар қалай жүргізіледі техникаларда.

3. ЖҰМ-бақылау бөлімшесі дегенді қалай түсінесіз.
№ 7–тақырып. Әскери танкілердің жалпы сипаттамалары.

8 сағат.

2.Танкілер 62 мен 72 техникалық айырмашылықтарын атаңыз.

3.Әскери ауыр танкілер, танк 80 мен 90 техникалық және механизмдерінің айырмашылығын атаңыз.
Негізгі әдебиеттер: [5,9,10-12].

1. 
   Курс бойынша жазбаша жұмыстар тақырыптары
   

2.Әскер автомобильдердің даму тарихы.

3.Әскери автомобильдердің шығу кезеңдері.

4.Жабдықталған машиналардың қанша түрлері болған.

5.Ауыр көліктердің қолданысқа енгізілу кезеңдері.

6.Әскери автомобильдердің қолданыстағы түрлері..

7.Әскери автомобильдердің әскери бөлімдегі қолданылуы.

8.Ұрыстық жабдықталған автомобильдердің модульдері.

9.Бронды танк теникаларының маңыздылығы.

10.Бронды танкілердың ұрыс алаңындағы қимылдары

11.Әскери оқ қаруларының танкілерден өткізілмеуі.

12.Машиналардың жалпы техникалық құрылысы.

13.Әскери техникалық темірлерінің жасалған түрлері.

14.Бронотранспортерлердің даму кезеңдері мен тарихы.

15.Қарулы Күштеріміздегі бронотранспортерлердің түрлері.

16.Жаяу ұрыс машиналарының тактикалық әдістері.

17.Ұрыс машиналарының шынжырлы және доңқалақты болуындағы айырмашылығы.

18.Әскери танкілердің әскери бөлімдердегі орналасуы.

19.Танкілердің ұрыстық алаңдардағы маневрларының ерекшеліктері мен қаруларының орналасуы.

20.Әскери танкілер әр жылғы шығу кезеңдеріндегі айырмашылығы.

2. 
   Курстық жұмыстар тақырыбы
   

А) дөңгелекті машиналардың 2 негізгі тобы;

В) дөңгелекті машиналардың 3 негізгі тобы;

С) дөңгелекті машиналардың 4 негізгі тобы;

D) дөңгелекті машиналардың 1 негізгі тобы;

Е) дөңгелекті машиналардың 5 негізгі тобы.

А) 4 түрге;

В) 2 түрге;

С) 1 түрге;

D) 3 түрге;

Е) түрге бөлінбейді.

А) 130 – 7,5 ... 8,5 кгс/см²;

В) 140 – 7,5 ... 8,5 кгс/см²;

С) 150 – 5,5 ... 7,5 кгс/см²;

D) 160 – 7,5 ... 8,5 кгс/см²;

Е) 170 – 7,5 ... 8,5 кгс/см².

А) 8 кгс/см² ;

В) 5 кгс/см² ;

С) 3 кгс/см² ;

D) 12 кгс/см² ;

Е) 1 кгс/см² .

А) жылу өткізгіштікті;

В) жылдамдықты;

С) двигатель айналымын;

D) жайлылықты;

Е) двигательдің жұмыс уақытындағы шуын.

А) салонды жуу;

В) кузовтың сыртына қызмет көрсету;

С) шинаны үру;

D) жылдық техникалық байқау;

Е) күнделікті техникалық байқау.

7.И.А.Лихачев атындағы Москва автомобиль зауыты не шығарады:

А) трактор;

В) авиетка;

С) дельтаплан;

D) танк және бронетранспортер;

Е) автомомбиль.

А) транспорттық мақсаттағы;

В) техникалық мақсаттағы;

С) жалпы техникалық мақсаттағы;

D) жалпы транспорттық мақсаттағы;

Е) әскердің жеке құрамын тасуға арналған.

А) 8000 кг;

В) 6000 кг;

С) 7000 кг;

D) 10000 кг;

Е) 12000 кг.

А) 10000 кг дейін;

В) 8000 кг дейін;

С) 9000 кг дейін;

D)12000 кг дейін;

Е) 14500 кг дейін.

А) 125 км/сағ.;

В) 85 км/сағ.;

С) 45 км/сағ.;

D) 35 км/сағ.;

Е) 25 км/сағ.

12. Т-72 танкісінің экипажы;

А) 1 адам;

В) 2 адам;

С) 3 адам;

D) 4 адам;

Е) 5 адам.

А) минутына 3200 айналым жағдайында 100 ат күші;

В) минутына 3200 айналым жағдайында 200 ат күші;

С) минутына 3200 айналым жағдайында 150 ат күші;

D) минутына 3200 айналым жағдайында 350 ат күші;

Е) минутына 3200 айналым жағдайында 550 ат күші.

А) 100 км/сағ.;

В) 90 км/сағ.;

С) 80 км/сағ.

D) 70 км/сағ.;

Е) 120 км/сағ.;

А) Франциядағы Порше зауытында 1915 жылы жасалды;

В) Ресейдегі Путиловский зауытында 1916 жылы жасалды;

С) Германиядағы Крупа зауытында 1913 жылы жасалды;

D) Германиядағы Даймлер-Бенц зауытында 1915 жылы жасалды;

Е) Ресейдегі Сармовский зауытында 1917 жылы жасалды .

А) 9,4 т;

В) 10,5 т;

С) 11,8 т;

D) 12,3 т;

Е) 18,2 т.

А) 30-жылдардың басында;

В) 40-жылдардың ортасында;

С) 50-жылдардың басында;

D) 70-жылдардың ортасында;

Е) 80-жылдардың басында;

А) 10 500 кг.:

В) 11 000 кг;

С) 11 500 кг.;

D) 12 000 кг.;

Е) 12 500 кг.

А) 60 км/сағ.;

В) 65 км/сағ;

С) 70 км/сағ;

D) 75 км/сағ.

Е) 80 км/сағ.

А) 25 т;

С) 32 т;

Е) 41 т.
Техникалық дайындық пәні бойынша дайындалу тест сұрақтарының дұрыс жауаптары

2.Әскер автомобильдердің даму тарихының маңыздылығы қалай түсінесіз.

3.Әскери автомобильдердің шығу кезеңдерітүсіндіріңіз.

4.Жабдықталған машиналардың қанша түрлері болған.

5.Ауыр көліктердің қолданысқа енгізілу кезеңдері.

6.Әскери автомобильдердің қолданыстағы түрлері..

7.Әскери автомобильдердің әскери бөлімдегі қолданылуы.

8.Ұрыстық жабдықталған автомобильдердің модульдері.

9.Бронды танк теникаларының маңыздылығы.

10.Бронды танкілердың ұрыс алаңындағы қимылдары

11.Әскери оқ қаруларының танкілерден өткізілмеуі.

12.Машиналардың жалпы техникалық құрылысы.

13.Әскери техникалық темірлерінің жасалған түрлері.

14.Бронотранспортерлердің даму кезеңдері мен тарихы.

15.Қарулы Күштеріміздегі бронотранспортерлердің түрлері.

16.Жаяу ұрыс машиналарының тактикалық әдістері қандай.

17.Ұрыс машиналарының шынжырлы және доңқалақты болуындағы айырмашылығы.

18.Әскери танкілердің әскери бөлімдердегі орналасуы.

19.Танкілердің ұрыстық алаңдардағы маневрларының ерекшеліктері мен қаруларының орналасуы.

20.Әскери танкілер әр жылғы шығу кезеңдеріндегі айырмашылығықалай.

21.Қарулы Күштеріміздегі техникалардың сапалығын қалай бақылайды.

22.Әскери бөлімдердегі машиналардың техникалық тексерістен қай орген өткізеді.

23.Ауыр немесе жеңіл техникалардың айырмашылығы неде.

24.Бронды машиналарды жалпы салмағы қандай болады.

25. Әскери автомобильдердің техникалық ақауларын қалай анықтайды.

26.Бронды машиналардың шынжырлы болуы және қандай қарулар орналасқан.

27.Жеке құрамды таситын көліктерді сиымдылығы қанша болады.

28.Бөлімдегі сарбаздар машиналарда отырулары қалай анықталады.

29.Қарулы Күштердегі әскери техникалардың сапасын кімдер анықтайды.

30.Бронды танкілердің ұрыс алаңындағы қимылдары мен тактикалық әдістері қалай бақылайды.

Мазмұны

1. ПӘННІҢ ОҚУ – БАҒДАРЛАМАСЫ - SYLLABUS

1. 
   Оқытушы туралы мәліметтер ................................................... 3
   
2. 
   Пән туралы мәліметтер ..............................................................3
   
3. 
   Пререквизиттер .......................................................................... 3
   
4. 
   Постреквизиттер .........................................................................3
   
5. 
   Пәннің қысқаша мазмұны ......................................................... 4
   
6. 
   Пән бойынша тапсырмаларды орындау және өткізу
   

кестесі .. ...................................................................................... 6

7. 
   Әдебиеттер тізімі ........................................................................ 8
   
8. 
   Баға туралы ақпараттар білім бағасы ....................................... 9
   
9. 
   Курстың саясатымен процедурасы .......................................... 10
   

2. ПӘН БОЙЫНША ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК

МАТЕРИАЛДАР 11

2.1 Курстың тақырыптық жоспары ............................................... 11

2.2 Дәріс сабағының тезистері ...................................................... 12

2.3 Іс жүзіндегі сабақ жоспары...................................................... 60

2.4 Лаботориялық сабақ жоспары (жоспарда жоқ)...................... 62

2.5 Оқытушының жетекшілігімен орындалатын

студенттердің өзіндік жұмыстары бойынша өткізілетін сабақтардың жоспары...................................................................... 63

2.6 Студенттердің өзіндік жұмыстары бойынша сабақтар

жоспары .....................................................................................66

2.6.1 Курс бойынша жазбаша жұмыстар тақырыптары ...............68

2.6.2 Курстық жұмыстар тақырыбы ...............................................69

2.7 Оқу сабақтарына бағдарламалық және мультимедиалық

ілеспе ............................................................ ....................................69

2.8 Өзіндік бақылау үшін тест тапсырмалары ..............................69

2.9 Курс бойынша емтихан сұрақтары ..........................................73

ОӘК кафедра отырысында

талқыланған. Хаттама № 8

2011 жылы 10 наурыз
Е.А.Бөкетов атындағыҚарМУ-дің

Ғылыми-әдістемелік кеңесі мақұлдаған. Хаттама № 5

2011 жылы 2 сәуір


Техникалық дайындық пәні бойынша

050104-Бастапқы әскери дайындық мамандығы үшін

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН

Кулейменов Ардак Жолдыбекұлы

Саликов Жасбулан Камелович

Басуға қол қойылды. Пішімі: 60*84 1/16. Газет қағазы. Көлемі ес. – 4,8 б.т. Таралымы дана. Тапсырыс №

Е.А.Бөкетов атындағы ҚарМУ баспасының баспаханасында басылып шықты 100012, Қарағанды қ. Гоголь к-сі, 38

Каталог: ebook -> umkd
umkd -> Мамандығына арналған Сұлтанмахмұттану ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік кешені
umkd -> Қазақстан Республикасының
umkd -> Қазақстан Республикасының
umkd -> Студенттерге арналған оқу әдістемелік кешені
umkd -> ПӘннің ОҚУ Әдістемелік кешені 5В011700 «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығына арналған «Ұлы отан соғысы және соғыстан кейінгі жылдардағы қазақ әдебиетінің тарихы (1941-1960)» пәнінен ОҚытушыға арналған пән бағдарламасы
umkd -> «Балалар әдебиеті» пәніне арналған оқу-әдістемелік материалдар 2013 жылғы №3 басылым 5 в 050117 «Қазақ тілі мен әдебиеті»
umkd -> ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешенінің
umkd -> 5 в 011700- Қазақ тілі мен әдебиеті
umkd -> 5 в 011700- Қазақ тілі мен әдебиеті
umkd -> «Филология: қазақ тілі» мамандығына арналған

жүктеу/скачать 1,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: