Пәннің ОҚУ Әдістемелік кешені «Мұғалімнің психология-педагогикалық құзіреттілігінің диагностикасы»
Психодиагностиканың пайда болуының тарихы
жүктеу/скачать 145,66 Kb.
|
34c8778b-4d17-11e4-973d-f6d299da70ee3
| Психодиагностиканың пайда болуының тарихы.
Психодиагностиканың алғы шарттарының тарихы. Психодиагностиканың алғы шарттары ғылым ретінде. Экспериментальды психологияның шеңберінде психодиагностиканың қалыптасуы. Психологиялық тесттік әдістердің пайда болуы. XX ғасырдың басында психологиялық тестердің қолданылуы. XX ғасырдың басында АҚШ- та тестік әдістердің дамуы. Францияда психодиагностикалық әдістерді қолдануы. Психологиялық диагностика психологиядан бөлініп, тәжірибенің талаптары әсерінен жекелей 19 ғасырдың бірінші жартысынан бастап қалыптаса бастады, яғни ол бастауын психологиялық білімдегі клиникалық деп аталатын кезеңнің дамуынан бастады. Бұл кезең дірігерлердің адам туралы психологиялық білімді басты ролде иемденуімен сипатталады. Дәрігерлерді сол жылдары әлемнің дамыған елдерінде барынша таралған ішкі күйзеліс аурулары және невроз сияқты аурулардың шығу себептері мазалады. Осы уақытта психологиялық диагностиканың бақылау, сұрақ – жауап, құжаттарға анализ жасау сияқты әдістері шыға бастады. Бұл әдістер сол уақыттарда өзінің сапалық сипаттамасымен ерекшеленеді. Психологиялық диагностиканың сандық әдістері 19 ғасырдың екінші жартысынан бастап өңделе бастады. Оған арқау болған В. Вундтың әлемдегі ең алғашқы экспериментальды психологиялық лабораторияны ашуы. Психологиялық процестерге, адамның қасиеті және көңіл – күйіне байланысты психологиялық диагностикадағы жаңа әдістердің шыға бастау кезеңі 19 ғасырдың аяғы – 20 ғасырдың басына жатады. Одан кейінгі уақыттарда сандық психологиялық диагностикадағы психологиялық құбылыстар үшін арнайы тәсілдер шыға бастады, мысалы, факторлық анализ. Ол алғаш пихологиялық диагностикадағы жеке пішін және интеллектуалдық даму деңгейі үшін қолданылады. Бірінші арнайы психометриялық орынды Англияда ағылшын психологы Гальтон ашты. Ол 1884 жылы антропометриялық лабораторияның негізін салды, ондағы мақсат адамның қабілеттері туралы статистикалық мәлімет алу. Бұл лабораторияға келушілер өздерінің қабілеттерін өлшеуге мүмкіндік ала алды және бұл психометрикалық эксперименттен шамамен 10000 адам өтті. Гальтон психологияда статистиканы қолданудың негізін салды. Атап айтқанда, Гальтон 1877 жылы психологияда корреляция әдісін қолдануды ұсынды.Ол өзімен бірлестікте жұмыс істеуге ғалым – математиктерді шақыра бастады. Мысалы: Пирсон, Фишер және т.б. Фишер дисперсионный анализді ойлап тапты, ал ағылшын ғалымы Спирмен факторлық анализді шығарды. Спирмен өзінің классикалық «Объективті түрде анықталған және өлшенген, жалпы интеллект» атты 1904 жылы шыққан еңбегінің арқасында психология тарихына кірілді. Француз ғалымы А. Бине алғаш статистикалыққа негізделген интеллекттік тесттерді өңдеп және 1905 – 1907 жылдары басып шығарды. Кейінірек басқа француз ғалымы Т. Симонмен бірге осы тестті әбден өңдеп қайтадан шығарды және психологиялық диагностика тарихында бұл тест: «Бине – Симон тесті» деп аталды. Осы ғасырдың екінші жартысында 20 – шы жылдары адамдағы әртүрлі процестер мен қасиеттерге психологиялық диагностика жүргізі алуға болатын жаңадан психологиялық, интеллектуалдық және тұлғалық тесттер шыға бастады. Тарихы жағынан артына боп кірген әдіс – тәсілдерге - әлеуметтік психологиялық зерттеулермен байланысты әдістер жатады. Бұлар: американ психологы Дж Морено шығарған социометриялық тест, К. Левиннің (неміс психологы, фашизм жыодары АҚШ – та жер аударылған) ізбасарлары – американың әлеуметтік психологтары бірігіп өңдеген көптеген өлшеу әдістері. Психологиялық диагностиканың дамуының алғашқы бастамасы – эксперименталды психология. Себебі, психологиялық диагностика әдістерінің негізінде эксперименттік әдіс жатыр. Эксперименттің жалпы психологиядағы жетістіктері (Гальтонның «сөздік ассоциативтік» әдісті ашуы, Эббингауздың алғаш есті зерттеуі, Дж Кеттелдің зейіннің көлемін өлшеуді (тахистаскоп арқылы) және оқу дағдысын зерттеуі – «антиципации» феноменін шығаруы) оны педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясында қолдануға болатындығы жөнінде үміт туғызды. Екінші қайнар – көз – дифференциалды психология. Онда жекелей – психологиялық ерекшеліктер көрсетілген. Дифференциалды психологиясыз психологиялық диагномтиканың дамуы мүмкін емес. Яғни, дифференциалды психологияда – адамның жекелей психологиялық ерекшеліктері қарастырылады. жүктеу/скачать 145,66 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|