ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешені (ПОӘК) «экономиканы мемлекеттік реттеу»

Эссе берілген тақырыпқа «прозалық этюд» түрінде болады. Эссенің тақырыбын оқытушы ұсынады, немесе студент ұсынылған тақырыптардан таңдап алады.. оны жазудың мақсаты таңдалынған тақырыпты барынша толық қысқа түрде ашып көрсету. Эссені дайындау үшін магистранттан оқу курсы шеңберінде алынған білімді ғана емес, сонымен қатар, арнайы сұрақтарды зерттеу, статистикалық материалдармен жұмыс істеуді, қаржылық нарықтардың қызмет ету мәселелері бойынша пікірталастардың материалдарын зерттеуді, қаржылық нарық пен қаржылық жүйенің өзара байланысы мен қатынасын, сондай-ақ, осы қарастырылатын тақырыпқа байланысты жалпы мәселелерді түсінуді талап ететін сұрақтар беріледі.

Студент эссені дайындау барысында барлық мүмкін ақпараттық қайнар көздерін, оның ішінде ИНТЕРНЕТ жүйесіндегі мәліметтерді қолдана алады, бірақ сәйкес сілтеме жасайды. Егер ұсынылған мәселе бойынша әртүрлі көзқарастар болса, оның бәрі қарастырылып, сәйкесінше аргументтелуі тиіс.

Егер ұсынылған тақырып сандық мәліметтерді қажет етсе ( нарықтың параметрлері, қатысушылар саны, сегменттер саны және т.б) , онда барынша жаңа сандар, қайнар көздері көрсетіліп келтіріледі

Кейбір тақырыптарды ашу үшін экономикалық және қаржылық талдау жүргізу қажет, бұл жағдайда эсседе талдаудың қортындылары мен осы қортындылар жасалған маңызды элементтер ғана беріледі.

Эссенің мәтінін екі әдіспен: қолжазба немесе компьютерде теріп өткізуге болады. Эссе А4 ақ қағаздың стандартты бетінің бір жағында рәсімделеді. Эссе орындағанда беттің шеттерінің келесі параметрлері қатаң сақталуы керек: сол жағы-25-30 мм, оң жағы-10 мм, төменгі және жоғарғы мөлшері-20 мм болады. Қазал жол бес белгіге немесе 15 -17 мм тең болуы керек. Тақырыпшалар мәтінен жоғарға және төменгі жағынан бір жолмен бөлінеді.

Қолжазба мәтіні қаламсаппен, анық жазылуы тиіс. Қолжазба түріндегі эссенің әрбір бетінде 28-30 жол болады, әрбір жолда орта есеппен 60-65 белгі болса, сөз арасындағы әрбір алшақтық бір белгі болып саналады. Қолжазба мәтініне №3 трафарет пайдаланылады. Қолжазба түріндегі эссенің жалпы көлемі қосымшаларды қоспағанда 6 беттен кем болмауы тиіс. Жұмыстың бетерінде ешқандай шимайларболмауы тиіс, жол арасында қосымша жазылған сөздер, сызылған сөздер, түзетулер рұқсат етілмейді. Сонымен қатар жалпы қабылданаған сөздерден басқа сөздерді, сөз тіркестерін қысқартуға болмайды.

Компьютерде тергенде эссе Microsoft Word мәтіндік редакторында теріледі , шрифт Times New Roman, размер 14, жол арасындағы алшақтық бірлік. Компьютерлік мәтіндегі эссенің көлемі 4-5 бет. Беттерді оң жақтағы жоғарғы бұрышта номерлеу керек..

Эссе қысқаша мазмұннан немесе жоспардан басталуы керек. Эссе берілген тақырып бойынша әдебиеттерге шолумен аяқталады.Бұл тізімде оқулықар, оқу құралдары, мерзімдік баспа материалдары барлық мәліметері көрсетіліп жазылады. Эссенің аяғында қосымшалар келтіріледі, олар эссенің мәтіні болып саналмайды, бірақ белгілі бір қызығушылық танытуы мүмкін (графиктер, схемалар, алғашқы статистикалық мәліметтер , таблицалар)
4.2. СӨЖ орындауға әдістемелік нұсқаулар:
«ЭМР» пәнін оқу кезінде кредиттік жүйеде оқитын әрбір студент реферат түрінде СӨЖ орындайды. СӨЖ орындауға кірісер алдында студент, өзінің рефератының тақырыбын зерттеуі қажет. Реферат А4 ақ қағаздың стандартты бетінің бір жағында рәсімделеді. Қолжазба түрінде болады және компьютермен теріледі.. Компьютерде тергенде реферат Microsoft Word мәтіндік редакторында теріледі , шрифт Times New Roman, размер 14, жол арасындағы алшақтық бірлік

Реферат орындағанда беттің шеттерінің келесі параметрлері қатаң сақталуы керек: сол жағы-25-30 мм, оң жағы-10 мм, төменгі және жоғарғы мөлшері-20 мм болады. Қызыл жол бес белгіге немесе 15 -17 мм тең болуы керек. Тақырыпшалар мәтінен жоғарға және төменгі жағынан бір жолмен бөлінеді.

Рефераттың жалпы көлемі қосымшаларды қоспағанда 6 беттен кем болмауы тиіс. Жұмыстың бетерінде ешқандай шимайларболмауы тиіс, жол арасында қосымша жазылған сөздер, сызылған сөздер, түзетулер рұқсат етілмейді. Сонымен қатар жалпы қабылданаған сөздерден басқа сөздерді, сөз тіркестерін қысқартуға болмайды.

Реферат қысқаша мазмұннан немесе жоспардан басталуы керек. Рефераттың соңында тізімде оқулықтар, оқу құралдары, мерзімдік баспа материалдары барлық мәліметері көрсетіліп жазылады және мерзімі мен қолы қойылады.

Сырттай оқу бөлімі студенттері тестілер, жаттығулар, проблемалық есептер және басқа білімін өздігімен тексеру үшін қажетті экономиканы мемлекеттік реттеу бойынша тренингтер бар оқу-әдістемелік құралдарға қызығушылық білдіруі керек. Егер мүмкіндік болса, тестілер, есептерді шығару жолымен пәнді білуіне қатысты өзіндік жарыстар ұйымдастыруға болады. Осы сияқты ойындарды өткізу тәсілі бойынша негізгі жағдайлар мен түсініктерді жақсы есіне сақтауға қызмет етеді. Ол үшін келесі оқу құралдарын ұсынамыз: Мамыров Н.Қ. Ихданов Ж. Государственное регулирование экономики в условия Казахстана (теория, опыт, проблемы): Оқу құралы.-А.: Экономика, 1998. «Практикум по микро и макроэкономике» (ред. жетекшісі Огибин О.Ю),

Бақылау жұмыстары мен өздік жұмыстарын бағалауда біріншіден, студенттің өз бетінше талдау және қорытынды шығаруға ұмтылуы, екіншіден, жұмыс тақырыыбын, графикті, кестелерді орындаудағы тиянақтылығы қаралады. Сондай-ақ, статистикалық көрсеткіштерді пайдалану керек.

Кредиттік жүйемен оқитын студенттерге қойылатын талаптар:

• 
  сабақтан кешікпеу;
  
• 
  сабақ үстінде сөйлемеу және ұялы телефонды өшіріп қою;
  
• 
  сабақты босатпау, ауырып қалған жағдайда тиісті анықтама қағазын әкелу;
  
• 
  жіберілген сабақтарды оқытушының бос уақытында өтеу;
  
• 
  оқу процесіне белсенді қатысу;
  
• 
  берілген тапсырмаларды уақытында орындау;
  
• 
  оқытушы және курстастармен жақсы қарым-қатынаста болу қажет.
  

Бақылау жұмысы студенттің кафедраның белгілі бір пәні бойынша өзі таңдап алған тақырыпты тереңдетіп оқу мүмкіндігін тексеруге бағытталған. Ол қажетті кесте, сызба, диаграммалар, әдебиеттер тізімін қосқанда он екі беттік дәптер көлемінде орындауы қажет. Тақырыбы кафедра бекіткен бақылау жұмыстарының тақырыптарына сәйкес келуі керек. Жұмыс жоспары қажет. Жұмыс мазмұны мен қолданылған әдебиеттер тізімі жасалған жоспарға сәйкес болуы қажет.

Студент бақылау жұмысын орындау сұрақтары бойынша берілген пәнді жүргізетін оқытушыдан кеңес алуға құқығы бар, бірақ жоспарын, мазмұнын және барлық сұрақтарға жауап беруді талап ете алмайды. «Экономиканы мемлекеттік реттеу» пәні бойынша 60 тақырыптан бір тақырыпты таңдап алу ұсынылған. Барлық тақырыптар берілген пәннің типтік және жұмыс бағдарламасының құрылымын көрсетеді.

Әдебиеттер ретінде оқулықтар, экономиканы мемлекеттік реттеу бойынша оқу-әдістемелік құралдар ғана емес, сондай-ақ мезгілді әдебиеттерден журнал мақалалары да пайдаланылады. Мысалы: «Қаржы-қаражат», «Саясат», «Аль Пари», «Транзитная экономика», «Ақиқат» және т.б.

Әдебиет таңдағанда студентке «Экономикалық теория», «Экономиканы мемлекеттік реттеу», «Әлемдік экономика» пәндерінің жұмыс бағдарламаларындағы әдебиеттер тізімі көмектеседі. Сондай ақ, кафедрада оқу процессін кітаппен қамтамасыз ету журналы бар.

Әдебиетпен жұмыс істеп отырып мыналарға назар аударыңыз:

• 
  сіздің зерттеу салаңыздың жалпы сипаттамасына, маңыздылығына және міндеттердің көкейкестілігіне;
  
• 
  бұл саладағы негізгі зерттеу бағыттарының жіктелуіне, тәжірибеде қолданылатын нәтижелерге, мәселені шешудегі түрлі көзқарастарға;
  
• 
  зерттеудің әр бөлімі бойынша қажетті ғылыми нәтижелерге;
  

Басты назарды тақырыптың теориялық негіздеріне аудару керек; бұл уақытта теориялық ережелерді мүмкіндігінше кесте, сызба, графикпен белінелеу қажет. Мысалы, графиктер мынадай теориялық бағыттарға қажет: экономиканы мемлекеттік реттеуге көзқарастардың дамуы , еңбек нарығы (еңбекке сұраным мен оның ұсынымының қисығы), ақша нарығы, салық және салық саясаты (Лаффер қисығы), мемлекеттік әлеуметтік реттеу (Лоренц қисығы), жалақы мен жұмыссыздық (Филлипс қисығы)

Экономиканы мемлекеттік реттеу пәнінің тақырыптарының бақылау жұмысының мазмұнын нақты практикалық мысалдармен бекіту керек және көбінесе Қазақстан Республикасы бойынша материалдарды белсенді қолдану ұсынылады. Мысалы: республиканың бюджеттік, салықтық, әлеуметтік, инфляцияға қарсы және сыртқы экономикалық саясатындағы қазіргі заманғы жетістіктері мен кемшіліктері. Жұмысты орындау кезінде негізгі теориялық тапсырмалар мен аналитикалық қорытындыны ауылшаруашылық тәжірибесі және экономикалық саясатқа негіздеу керек. Экономиканың ұлттық моделімен салыстыру, халықаралық тәжірибеде әлеуметтік-экономикалық мәселені шешу, салыстыра талдау бақылау жұмысының маңыздылығын арттырудың тиімді әдісі болып табылады. Әлеуметтік экономикалық дамудың әртүрлі салаларын мемлекеттік реттеуге дамыған және дамушы елдер бойынша салыстырмалы талдау жасаған дұрыс.

Бақылау жұмысын тақырыптың маңыздылығын және іс жүзіндегі мәнін бейнелетін кішігірім кіріспеден бастаған жөн. Қортынды бөлімінде негізгі қортындыларды шығарып және (автор тілегі бойынша) қойылған проблемалардың шешімін жетілдіру бойынша ұсыныстар жасауға болады.

5. 
   Экономиканы мемлекеттік реттеу пәнінен емтихан сұрақтары:
   

1. 
   Мемлекеттік реттеу жүйесі түсінігі. Мемлекеттік реттеудің объектісі мен субъектісі.
   
2. 
   Экономиканы реттеудің нарықтық және мемлекеттік механизмдерін үйлестірудің қажеттілігі.
   
3. 
   Экономиканы мемлекеттік реттеудің мақсаттары, құралдары.
   
4. 
   Мемлекеттік реттеудің типтері мен модельдері. Дамудың әртүрлі кезеңдерінде мемлекеттік реттеудің бағыттары мен қарқындылығының айырмашылығы
   

5. 
   Меркантелизм теориясы (У.Стаффорд, Г.Скаруффи, Т.Мен, У.Петти, А.Серра, А.Монкретьен)
   
6. 
   Экономикалық либерализм (А.Смит, Д.Рикардр, Н,Кондратьев,М.Туган-Барановский)
   
7. 
   Неоклассикалық жүйедегі мемлекет (А.Маршалл, Э.Чемберлин, Л.Мизес, Ф.Хайек, М.Фридмен)
   
8. 
   Кейнсиандық жүйедегі нарық пен мемлекет.
   
9. 
   ЭМР жалпы принциптері.
   
10. 
    Экономиканы циклге қарсы реттеу.
    
11. 
    Экономикалық өсуді ынталандыру
    

12. 
    ЭМР қажеттілігінің факторлары.
    
13. 
    Мемлекеттің макроэкономикалық саясатының негізгі мақсаттары мен бағыттары.
    
14. 
    ЭМР құралдары.
    
15. 
    Экономикаға тура және жанама әсер ету әдістері.
    
16. 
    Мемлекеттің экономикалық қызметтері.
    
17. 
    Экономикаға мемлекеттің араласу шегі.
    
18. 
    ҚР, Ресей, АҚШ және Батыс Европа елдерінде ұлттық ЭМР жүйесі.
    

19. 
    ЭМР-дің әкімшілік, экономикалық, құқықтық әдістері.
    
20. 
    Экономиканың дамуына мемлекеттің әсер етуінің тетіктері
    
21. 
    Жанама және тікелей әсер ету құралдары.
    
22. 
    Экономиканы ұзақ-орта-қысқамерзімді реттеудің әртүрлі құралдарының үйлесуі.
    

23. 
    Ақша нарығы және мемлекеттің ақша саясаты.
    
24. 
    Елдің ақша жүйесі және оның негізгі компонеттері.
    
25. 
    Экономикадағы ақша ұсынысына Ұлттық Банктің әсер ету механизмі мен құралдары.
    
26. 
    ҰБ қолданатын экономиканы реттеудің құралдары: есетік ставка, міндеті резервтер саясаты, депозиттік және валюталық саясат.
    
27. 
    Коммерциялық банктердің қызметін реттеу.
    
28. 
    Лицензиялар түрлері.
    
29. 
    Коммерциялық банктердің қызметінің экономикалық нормативтері.
    

30. 
    Бюджет жүйесінің қалыптасуы.
    
31. 
    Бюджеттің негізгі сипаттамасы.
    
32. 
    Экономикалық өсуге мемлекеттік шығындардың әсері және экономикадағы құрылымдық өзгерістер.
    
33. 
    Бюджет жүйесінің деңгейлері.
    
34. 
    Аумақтық бюджеттердің қалыптасуы мен қызметтері.
    
35. 
    Салық саясатының принциптері мен салық жүйесі. Лаффер қисығы.
    
36. 
    Салық жүйесінің экономикаға әсерінің құралдары.
    

37. 
    Бәсекелестік орта түсінігі мен негізгі көрсеткіштері.
    
38. 
    Заңсыз бәсеке түсінігі.
    
39. 
    Бәсекелестік ортаны қалыптастыру процессін заңдылық реттеу.
    
40. 
    Монополияға қарсы заңдылық, оның мәні, мақсаттары мен міндеттері.
    
41. 
    Қазақстандық монополияға қарсы реттеудің ерекшеліктері
    

42. 
    Валюта саясатының түрлері мен формалары.
    
43. 
    Валюталық реттеудің мақсаттары мен міндеттері.ҚР валюталық реттеу.
    
44. 
    Валюталық бақылау.
    
45. 
    Дамушы елдердің валюталық саясаты.