Теория мен тәжірибені байланыстыру принципi

201
– Оқушыларды өз бiлiмдерiн тәжірибеде тексерiп, қолдануға 
табандылықпен үйретіңiз. Қоршаған дүниенi бiлiм көзi және сол 
бiлiмдi қолдану саласы ретiнде пайдаланыңыз.
– Өз жұмысының өмiрлiк маңызын оқушыға түсiндiрiп бере 
алмайтын бiрде-бiр мұғалiм сабақ бермеуі тиiс.
– Мектеп пен өндiрiс орындарының байланысын 
пайдаланыңыз. Оқушылардың өндiрiс өкiлдерiмен қатынас-
тарын оқу-тәрбие жұмыстарының жалғасына айналдырыңыз, 
бұл үшiн “оқу пәнi – өндiрiс” байланысын ептiлiкпен бағдарлап, 
қадағалаңыз.
– Оқушылармен бiрге “тұрмыстық қажет” сипатындағы 
мәселелер мен жаттығулар түзiп, оларды сабақ материалымен 
байланыстыра шешуге дағдыландырыңыз. Оқулықты балалар 
өмiрiмен ажыралмас бiрлiктегi қоршаған болмыс деректерiмен 
толықтырып баруды ұмытпаңыз.
– Оқуды ауыл, қала, обылыс, республиканың нақты болашақ 
даму жағдаяттарымен ұштастырыңыз. Аймақтың келешек 
дамуына орай кәсiби бағдарлау жұмыстарын өткiзiп барыңыз.
– Мәселелi iзденiс және зерттеу тапсырыстары теорияны 
тұрмыспен байланыстырудың таптырмас құралы. Оларды 
әрқилы жолдармен пайдалануға тырысыңыз.
– Балаларды еңбекке, қоғамдық және жеке меншiкке сана-
лы да ұнамды қатынас жасауға баули отырып, мұндай қатынас 
үлгiсiн өз бойыңыздан көрсете бiліңiз.
– Қоғамдық пайдалы және өндiрiстiк еңбектi оқушылардың 
дербес бақылаулары мен ой толғаныстарына ұштастырып, 
балалардың дүние болмысын тануға деген құштарлығын 
өршiтiп, оларды көп бiлуге, түсiнiксiздер әлемiн ашуға 
ынтықтырыңыз.
– Оқушылардың қоғамдық пайдалы еңбегiн оқу және тәрбие 
мақсаттарына бағындыруды ұмытпаңыз. 
– Оқу үдерісiне еңбектi ғылыми ұйымдастыру (НОТ) 
принциптерiн енгiзiп барыңыз. Балаларға еңбектi ғылыми 
тұрғыдан алып барудың теориясы мен тәжірибесін игертiп, 
оның өнiмдi де үнемдi әдістерiмен қарулануына көмектесіңiз, 
өз iс-әрекетiн жоспарлау мен сараптауға үйретіңiз.
– Оқушылардың бiртектi нақты қызметтегi табыстарын да-
мыта түсіңiз әрi бекiтіңiз, оны басқа әрекет түрлерін орындауға, 

202
пайдалануға дағдыландырыңыз. Ұсақ-түйек табыстардан 
тұрақты ауқымды жетiстiктерге ерiсудің жолдарын көрсетіңiз.
– Балаларда өз нәтижелерiн ұдайы жақсартып баруға 
ұмтылыс тәрбиелеңiз, олардың сайыскерлiк қабiлетiн дамыта 
түсіңiз.
– Оқушылардың ақыл-ой әрекетiн бiлiмнің 80-85% игеруге 
жәрдемiн тигiзетiн iстермен байланыстыруға тырысыңыз.
– Балалардың қандай да бiр нәрселердi жетiлдiру, жаңалау 
және өзгерiске келтiру ықылас-ынталарына қолдау көрсетіңiз, 
жағдайлар болып жатса, жас өнертапқыштар жарыстарын 
өткiзiп барыңыз.
– Оқушыларды алғашқыда өздерi қалаған ғылым, техника, 
өнер салаларында өзбетiнше бiлiм игеруге ынталандырыңыз; 
оқудың тұрмыспен байланысын өзiндiк бiлiмденудің көзi ретiн-
де пайдаланыңыз.
Бiз дидактикалық принциптердi қарастырып, олардың iске 
асу ерекшелiктерiн әңгіме арқауы еттiк. Қорытындылай келе, 
айтарымыз: принциптер әрқашан белгiлi жүйеде, бiр уақытта, 
тығыз байланысқан күйде iс-әрекетте кешенді, түрде жүзеге 
асып барады. Оларды кезекпен немесе бiрiнің орындалуымен 
екiншiсiне тiзбектi өте, пайдалану мүмкін емес. Принциптер ара-
сында басты не екiншi дәрежелiсi болмайды, әңгіме тек олар-
дан туындайтын талаптардың ауқымдылығы мен жалқылық 
дәрежесi жөнiнде болуы мүмкін. Барша принциптер өзара тығыз 
ұштасқан, сондықтан бiрiнің талаптары, екiншi бiр принцип та-
лаптарымен мәндiк жақындыққа түсiп жатады. Олардың бәрiнің 
де қызметi – бағыттау, оқудың сапалы нәтижелерiне жетудің 
жолдарын көрсету. Бiлiмдендiру iсiн гуманизациялаудың мәнi 
– баланың тән-дене және ақыл-ес мүмкіндiктерiн сақтау және 
дамыта түсу. Сондықтан оқу еңбегiнің нәтижесi оған жұмсалған 
оқушы күш-қуатының деңгейiмен салыстырылып, бағаланады. 
Принциптер баланың табиғи және әлеуметтiк мүмкіндiктерiн, 
күш салаулары мен еңбек нәтижелерiн қалыпты мөлшерлеп 
отырады, егер қандай да себептермен ауытқуға түспесе, олар 
арасындағы теңдiктің сақталғаны.

203

жүктеу/скачать 2,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: