Пiкiр жазғандар: E. Омар – профессор, педагогика ғылымдарының докторы Ш. Оразов
жүктеу/скачать 2,01 Mb. Pdf көрінісі
|
Bastauysh mektep pedagogikasy Babaev
| өзектi құрылымына,
оның әрекет-қылық пен iс-қызметте көрiнуiне назар аударыла- ды. Алдымызда 5-6 жасар бала тұр, делiк. Бiршама уақыт оны байқауға алайық. Осының өзi баланы түгелдей тануға кәсiпқой педагог үшiн жеткiлiктi. Әзiрше бiз баланың еркi, ақылы, қабылдауы қай дәрежеде екенiн бiлмеймiз. Бiздің басты назар аударғанымыз баланың сырттай әрекет-қимылы: қалай және неге қарады, төңірегiнде болып жатқандарға елеңдеуi қалай, қалай сөйлейдi, ненi әңгіме етедi, қайтып тұрады және қалай отырады. Осының өзi аз емес. Алғашқы қабылдау ой сана деңгейiнде өтетiнi белгiлi. Көзбен көргенiмiз көрiнбегеннің орнын толықтырады. Ал сол көзден таса, тереңде жасырынғандарды, қажет болса, арнайы педагогикалық зерттеуге салып, танып бiлуiмiзге болады. Байырғы заманда баланы зерттеуде бүгiнгi педагогтар қолданып жүрген әдістер мүлде болмаған. Мұғалiм өзiнің басты қаруы – педагогикалық сезiмi мен зерделiлiгiн жетiл- дiруге мiндеттi болған. Сол уақыттарда алынған нәтижелерге қарағанда (Песталоцци, Коменский, Ж.Ж.Руссо замандарын- да) қателiктер бүгiнгiден әлдеқайда кем болған. Шетелдiк ма- мандар балада қандай да мәселе туындап, оны сырт көзбен айыра бiлу қиындасқанда ғана тиянақты зерттеулерге жүгінеді. Бұл баланы зерттеп, бас қатырудың қажет еместiгiн бiлдiрмей- дi. Ғылыми сарапқа салу тiптi керек, бiрақ зерттелетiн адамның екiншi дәрежелi өзгермелi сипаттамалары емес, тұтас бала, оның өзектi құрылымдары. Манағы бақылауға алынған баламен жақыннан танысып, алғашқы алған әсерлерiмiздің дұрыс екенiне көзiмiз жеттi. Ендiгi iсiмiз – бiздi қызықтырған жекеленген сапаларды байқастырып, алғашқы әсерлердi толықтыру – сонымен, баланың мектепке дайындығын, дербестiгiн, адамгершiлiк қасиеттерiнің даму деңгейiн ж.т.б. анықтау. Жеке пайымдаумен (индуктивно) алынатын бала жөнiндегi деректердің шынайылылығы мұғалiмнің кәсiби дайындығы мен 337 тәжiрибесiне және тәрбиеленушi көңілiнің ашықтығына тәуелдi. Кейде тiптi әйгiлi мамандардың өздерi төңірегiндегілерден оқшауланып, “iштей тынған” тәрбиеленушiнi дұрыс түсiне ал- май, қиналады. Мұндай жағдайдың болатын себебi – баланың iшкi қалпы оның сырттай белгiлерiне сәйкес келмейдi, iшкi жан дүние мен оның сырттай көрiну тәсiлдерi өзара үйлеспеген. Және бiр ескертетiн жәйiт - ұзақ уақыт бастауыш сыныптарда қызмет еткен мұғалiмдерде тұрақты қабылдау және бағалау өлшемдері бекидi. Бұл арада тәрбиешi тұрғысынан мәндi деп есептелген кiшi жастағы оқушыларда аса көп кездесетiн типтiк өзгешiлiктер көрiнiс табады, әлбетте, мұндай бекiген өлшем-шектер баланы түсiну үдерісін жеңiлдетедi, алайда типтiк қатарға “сыймайтын” балаларды тануда үлкен кедергiлiк етедi. Бүгiнгi таңда бiздің дәстүрлi сана-сезiмдiк қалыбымызға сыйыспайтын балалар саны көбеюде, сондықтан мұғалiмдер- дің өз өлшем-шектерiнің құрсауында қала бермегенi дұрыс. Икемшiл, ауыспалы, қозғалмалы болған жөн. Зерттеулер айғақтағандай, мұғалiм екi-үш баланы ғана түбегейлi түсiнуi мүмкін, 10-12 оқушының мiнез-құлығынан қажеттi деңгейде жалпы хабары болуы мүмкін. Ал қалған оқушыларды қабылдау мен бағалауда үйреншiктi елiктеме әдісiмiздi қолданамыз (“баяғыда сондай едің, бүгiн не қарық дейсің!”, “Ол оны бiлмейдi, бұны да оңдырмас! ж.т.б.). Егер бала-бақшада не сыныпта бала саны шектен тыс көп болса, не iстеймiз. Мұндайда бiрден бiр көмекшi құрал – жүктеу/скачать 2,01 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|