Пререквизиттері

4 сағат

1.Ұрыс тұрлері және олардың сипаттамасы

Ұрыс – соғысушы екі жақтың бөлімі мен бөлімшелерінің (ұшақтарының, кемелерінің), әскерлерінің ұйымдасқан қарулы қақтығысы. Ол жеңіске жетудің бірден-бір құралы және қарсыласты жою немесе тұтқынға алу мақсатында, сонымен бірге маңызды аудандарды (объектілерді, шептерді) ұстап тұру мақсатында жүргізіледі.

Қазіргі заманғы ұрыстың мұңдай сипаты жауынгерлерден, бөлімдер мен бөлімшелерден жоғары жауынгерлік машықты, қару-жарақ пен ұрыс техникасын білікті түрде қолдануды, жоғары моральдың тұрақтылықты, ұйымшылдықты, тәртіптілікті және дене дайындығын талап етеді.

Ұрыс түрлері және олардың сипаттамасы. Ұрыс мақсатына және тактикада қол жеткізу әдістеріне байланысты ұрыстың төмендегідей түрлері болады: шабуыл, және шабуылдың ұрыстық түрі ретінде — бетпе-бет ұрыс.

Шабуыл — ұрыстың негізгі түрі. Ол қарсыласты жеңуде негізгі мәнге ие. Тек шешуші шабуыл арқылы ғана қарсыласты толық талқандауға болады. Шабуылдың мәні: шабуылдаушы әскер барлық қолда бар атыс құралдарын, сондай-ақ ядролық қаруды қолдану жағдайында ядролық қаруды пайдаланып, қарсыласты талқандап және қол жеткізген нәтижелерді пайдалана отырып, қарсылас орналасқан тереңдікке шапшаң енеді, сөйтіп, оның тірі күшін, қару-жарағын, ұрыс техникасын жояды да, қарсылас орналасқан аймақты басып алады.

Қорғанатын қарсыласқа шабуыл жасау қарсыласпен тікелей түйіскен жерден немесе тереңдіктен шығару жолымен жүргізілуі мүмкін.

Шабуыл алдында, әдетте, атыстық дайындық жүргізіледі. Ол қарсыластың ең маңызды объектілерін талқандау мақсатында оның қорғанысқа артиллерия мен авицияның алдын ала жоспарланған және дайындалған соққысын жіберуден тұрады. Осы уақытта ядролық соққылар да жіберілуі мүмкін. Мотоатқыш бөлімшелері қарсыласты жеңіліске ұшырату дәрежесіне байланысты ЖҰМ-да немесе жаяу ретте шабуылдауы мүмкін.

– қарсыластың басым күшінің шабуылын тойтару, оны едәуір шығынға ұшырату, орналасқан бекіністі (позицияны) ұстап тұру және кейін шешуші шайқасқа шығу үшін тиімді жағдай жасау мақсатында жүргізілетін ұрыс түрі. қарсыласқа бекінген орыннан барлық қару атысымен зақым келтіру, бекіністер (позициялар) мен тірек пункттерін ұстап тұру үшін табанды күрес жүрігізу, сонымен бірге сыналап кірген қарсыласты жою және жағдайды қалпына келтіру мақсатында шешуші қарсы шабуыл жүргізумен сипатталады.

Бөлімшенің қорғанысқа көшуі қарсыласпен тікелей түйісуі немесе онымен түйісуінен тыс жағдайында жүргізілуі мүмкін.

Бетпе-бет ұрыс көбіне шеру жасайтын әскерлерге тән. Ол ұрыс барысында: шабуылда – қарсыластың қарсы шабуылын тойтару кезінде, қорғаныста – шабуылдаушы қарсыласқа қарсы шабуыл жасау кезінде де тууы мүмкін. Бетпе-бет ұрыс кезіндегі әскерлердің қимылы негізіне – қолда бар барлық атыс құралдарымен қарсыласқа зақым келтіру, ал ядролық қару пайдалану жағдайында қарсылас жазалауға үлгергенге дейінгі шектік қақтығыста ядролық қарумен зақым келтіру, тиімді шептерді басып алу мен ұрыстық ретке жазылуда қарсыластың алдын алу; тыл мен қапталдардан соққы беру, қарсыласты бөлшектеп талқандау жатады.

2.Бақылаушы жауынгер

Мотоатқыш бөлімшесінде қарсыласқа бақылау жүргізу үшін бақылаушы тағайындалады. Міндеттерді белгілеу кезінде бақылаушыға бағдармен жергілікті заттардын шартты атаулары; қарсылас орналасқан немесе оның пайда болуы мүмкін жері, оның не істейтіндігі, өз әскері мен көршілердің алдыңғы бөлімшелері орналасқан жері; бақылау орны және оны қалай жабдықтау керектігін; бақылау секторы, қай уақытта нені білу немесе анықтауы, не нәрсеге назар аударуы, бақылау нәтижелерін қалай баяндау керектігі түсіндіріледі.

Бақылау үшін орын таңдау

Қарсыласты байқаған сәтте бақылаушы оның жергілікті жердегі орнын анықтайды да, бөлімше командиріне баяндайды. Осыдан кейін ол нысананы сызбаға шартты белгімен түсіреді де, бақылау журналына жазады.

Бақылаушы, әдетте, бақылау нәтижелерін дауыстап баяндау үшін командирге жақын орналасады. Оның қолында бақылау аспаптары (дүрбі, стереотүтік немесе перископ) жергілікті жер картасы немесе сызбасы, бақылау журналы құлабыз (компас) және сағат болуы керек. Бақылау үшін өзі қарсыласқа көрінбейтіндей, бірақ мүмкіндігінше көбірек естіп, көре алатындай болып орналасуы керек.

Бақылау үшін орын таңдаған кезде жақсы шолу мен сенімді бүркеніш мүмкіндігін ғана емес, сонымен бірге авиация, артиллерия атысынан және ядролық қарудың зақымдағыш факторларынан жергілікті жердің қорғаныштық қасиетін де ескеру қажет. Бақылау үшін қарсыласқа бағдар болып табылатын және оның назарын аударатын (ағаш,тал, құрылыс, көпір, жол қиылысы және т.б.) жекелей тұрған заттарға, сондай-ақ биік жоталар, төбелер мен қорғанның шыңдарына орналасуға болмайды. Егер жергілікті жердің жекелеген заттары бақылау үшін өте ыңғайлы болса, онда оның жанына көлеңке тұстан орналасау керек. Оқпанада, шұңқырда немесе арықта арттан үйінді биіктік немесе тал, яғни бақылаушының басы байқалмайтын болып орналасуы қажет. суретте әр түрлі жергілікті жерде бақылаушының дұрыс және дұрыс емес орналасуы көрсетілген.

Бақылаушының негізгі тасалайтын орны — оқпана. Ядролық қарудан қорғану үшін, сондай-ақ артиллерия мен авиация шабуылынан қорғану үшін оқпана жабу тиімді, ал оның тік жерлерін тақтаймен жауып, қазық және таяныш бекіту керек. Бұдан басқа оқпанада қару, оқ-дәрі және ядролық қарудың зақымдаушы факторларын бақылау аспаптарын жасыратын сөре жасауға болады. Оқпана жергілікті жер заттарымен бүркемеленеді. Бақылау және жүйелі түрде жергілікті жерді бақылау тиімді болу үшін бақылаушыға бекітілген сектор қашықтығынна қарай 2-3 аймаққа бөлінеді. Аймақ шекаралары, әдетте, бағдар немесе жергілікті жер бойынша белгіленеді.

Бақылаушы, ең алдымен өзіне берілген сектордағы жерді асықпай зерттеуі және барлық жергілікті жер заттарының санын, мөлшерін, формасын, өлшемін және өзара орналасуын еске сақтауға міндетті. Бұл дер кезінде қарсыластың пайда болуын байқауға немесе оның қимылы мен орналасуындағы өзгерістерді байқауға мүмкіндік береді. Осыдан кейін бақылаушы жақын аймақтан бастап, оңға, солға қарсылас жағына қарап жерді және жергілікті заттарды жүйелі бір ізбен тексере отырып бақылау жүргізеді. Осылай жақын аймақты байқай отырып, бақылаушы көзбен тағы бір шолып, өзін-өзі тексереді. Осы тәртіппен ол орта және алыс аймақты байқайды.

Егер бақылаушы қарсыластың болу белгілерін байқап қалса, бұл учаскені бақылау аспаптары көмегімен қарап, нысана (объект) сипатын анықтайды. Қарсыласты байқаған сәтте бақылаушы оның жергілікті жер жарғайындағы орналасуын анықтайды. Бұл үшін ол байқалған нысананың арақашықтығын белгілі жақын бағдарға дейінгі, (оң, сол, жақын, алыс) қашықтығын өлшейді. Содан кейін ол бақылауды тоқтатпай, байқалған объект туралы командирге баяндайды.

Бақылаушының баяндауы қысқа әрі нақты болуы тиіс. Бақылаушы қатты айғайламай, командир еститіндей дауыспен бағдар немесе жергілікті жерге қатысты алғанда,
Бақылау секторындағы жергілікті жерді қарау реті байқалған нысананың жағдайын, оның қимыл-әрекетін баяндайды. Бұл кезде ол, ең әуелі, бағдардан оңға немесе солға қарай нысананың орналасуын метрдің мыңдық үлесі бойынша, ал сосын нысананың бағдарға жақын немесе алыс орналасуын метрмен көрсетеді. Мысалы: Бағдар —2, оңға — 10, 100-ден алыс, оқпанада — "танк", немесе "Дөңгелек" биіктігі, солға—20, 200-ге жақын, бұта арасында — "бақылаушы", немесе "Фигуралы" тоғайынан батысқа бронетранспортер жылжып келді" және т.б.

Егер бақылаушы радиоактивті немесе химиялық зақымдануды байқап қалса, ол дереу қорғаныш құралдарын киеді де, командирге баяндайды және бақылауды жалғастырады.

Бақылаушы ауысымы тек командир бұйрығымен жасырын жүргізіледі.