9.2 Кесте - Негізгі құралдардың амортизациясын (тозуын) өндірістік тәсіл бойынша есептеу Бастапқы
құны
км
Амортизацияның
жылдық сомасы
тозу
Жинақ-
талған
тозу
сомасы
Қал-
дық құны
Сатып алынған мерзімі
1-
ші жылдың аяғында
2-
ші жылдың аяғында
3-
ші жылдың аяғында
4-
ші жылдың аяғында
5-
ші жылдың аяғында
150 000
150 000
150 000
150 000
150 000
150 000
-
300000
300000
200000
100000
100000
-
42 000
42 000
28 000
14 000
14 000
-
42 000
84 000
112 000
126 000
140 000
150 000
108 000
66 000
38 000
24 000
10 000
3. Негізгі құралдардың құнын жеделдетіп есептен шығару әдістері. Бұл
әдістер өндірістік мақсатта пайдаланылатын негізгі құралдардың көптеген
түрлері пайдаланудың алғашқы жылдарында тиімдірек жұмыс істейді немесе
жоғарғы өнімділік қабілетін көрсетеді деген пайымдауға негізделген.
Амортизацияны (тозуды) есептеудің жеделдетілген әдістері:
а) Кумулятивтік әдіс. Бухгалтерлік есептің 16-шы «Негізгі құралдарң халықаралық стандартымен бұл әдіс қарастырылмаған. ә) Азайып отыратын қалдық әдісі. Кумулятивтік әдіс –
латын тілінен аударғанда - өсу, жиналу деген
мағынаны білдіреді, яғни сандарды қосу бойынша тозуды есептеу тәсілі
есептеу коэффициентінің бөлімі болып табылатын, объектінің қызмет ету
мерзіміндегі жылдар санын қосу арқылы анықталады. Мысалы, автокөліктің
болжамды қызмет ету мерзімі 5 жыл. Бірінші жылы обектінің бастапқы
құнының 5/15 бөлігіне амортизация есептеледі.
Екінші жылы 4/15 бөлігіне, үшінші жылы 3/15, төртінші жылы 2/15,
бесінші жылы 1/15 бөлігіне.
Жыл сайынғы амортизациялау нормасы – бөлімінде жылдар санының
қосындысы, ал алымында: бірінші жыл үшін - 5, екінші жыл үшін – 4, үшінші
жыл үшін – 3, төртінші жыл үшін – 2, бесінші жыл үшін – 1 болатын бөлшек
сан болып табылады. Әрбір бөлшек санды амортизацияланушы құнға (140
000 теңге) көбейту арқылы жыл сайынғы амортизация сомасы анықталады.
Төменде (кесте 9.3.) негізгі құралдардың құнын кумулятивтік әдіс
бойынша есептен шығару көрсетілді.
Кестенің мәліметтерінен кумулятивтік әдіс бойынша есептелген
амортизация сомасы объектіні пайдаланудың бірінші жылында күрт өсіп
соңғы жылдарында азайғандығын көреміз.
234