9.1 Кесте - Негізгі құралдардың құнын бірқалыпты (түзу сызықты) әдіс бойынша есептен шығару Бастапқы құны Аморти- зацияның жылдық сомасы Жинақтал-ған тозу сомасы Қалдық құны Сатып алынған мерзімі
1-
ші жылдың аяғында
2-
ші жылдың аяғында
3-
ші жылдың аяғында
4-
ші жылдың аяғында
5-
ші жылдың аяғында
150 000
150 000
150 000
150 000
150 000
150 000
-
28 000
28 000
28 000
28 000
28 000
-
28 000
56 000
84 000
112 000
140 000
150 000
122 000
94 000
66 000
38 000
10 000
2.
Амортизацияны (тозуды) орындалған жұмыстардың көлеміне пропорционалды түрде есептеу әдісі (өндірістік тәсіл). Бұл әдіс негізгі құралдардың тозуы (амортизациясы) тек пайдалану
нәтижесі болып табылады және оны есептеу процессінде уақыт бөліктері
ешқандай роль атқармайды деген пайымдауға негізделген. Жоғарыдағы сөз
болған автокөлік белгілі бір операцияларды (жұмыстарды) орындайды делік,
ал оның жүретін жолы 1 000 000 километрге есептелген. Әрбір километрге
есептелінетін амортизациялық шығындар сомасы төмендегідей анықталады:
Бастапқы құн – жойылу құны = 150 000-10 000 = 0,14 теңге орындалатын жұмыстың болжамды мөлшері 1 000 000 км Егер, пайдаланудың бірінші жылында автокөлік 300 000 километр жол
жүреді деп, екінші жылы – 300 000, үшінші жылы – 200 000, төртінші жылы
–
100 000 және бесінші жылы – 100 000 километр жол жүреді деп
шамаланатын болса, амортизациялық жарнаны есептеу төмендегідей
орындалады (кесте 9.2.).
Бұл кестеде жылдық амортизация сомасы мен орындалған жұмыстың
немесе пайдаланудың тікелей байланысын көреміз. Жинақталған тозу сомасы
жыл сайын орындалған жұмыстың көлеміне немесе пайдалануға тікелей
байланысты өсіп отырады, ал қалдық құн жойылу құнына жеткенше
233
орындалған жұмыстың бір өлшем бірлігіне тікелей пропорционалды түрде
азайып отырады.