Принциптері
Кесте - Капиталдың орташа үлесі (тг)
жүктеу/скачать 2,61 Mb. Pdf көрінісі
|
Байболтаева-Н.Ә.-Бухгалтерлік-есеп-принциптері
| 10.1 Кесте - Капиталдың орташа үлесі (тг)
Қатысу- шылар Кезең Капитал + Айлар саны - Жиынтығы Орташа капитал 1 2 3 4 5 6 7 8 Гүлсара 03.01.2001ж.– 01.04.2001ж. 75000 + 4 - 300000 01.05.2001ж.- 31.12.2001ж. 55000 + 8 - 440000 12 740000/12 = 61667 Жансая 03.01.2001ж.– 01.05.2001ж. 65000 + 5 + 325000 01.06.2001ж.- 01.07.2001ж. 45000 + 2 + 90000 01.08.2001ж.- 31.12.2001ж. 55000 + 5 + 275000 12 690000/12 = 57500 Барлық капиталдың орташа құны 119167 тиіс, себебі ақпараттың толық болмауы қатысушының орташа капиталының үлесін қате анықтауға әкеліп соқтыруы мүмкін. Кестедегі есептеулерден көріп отырғанымыздай, салынған капиталдың өзгеруінен кейінгі қалған капиталдың сомасы (3-ші бағана) және капиталдың пайдаланылу мерзімі (5-ші бағана) өте маңызды көрсеткіштер болып табылады, сондықтан ол ақпараттарды мұқият тексеруден өткізу қажет. Содан соң капитал сомасы (3-ші бағана) пайдаланылған айлар санына (5-ші бағана) көбейтіліп өзара қосылады, алынған жиынтық сома есепті кезең (жыл) ішіндегі айлар санына (12 ай) бөлініп әр қатысушының орташа капиталының көлемі анықталады. Нәтижесінде әрбір қатысушының капиталдарының орташа құны қосылып, кәсіпорынның жалпы орташа капиталының құны есептелінеді. Ал әрбір қатысушының бүкіл кәсіпорын капиталында алатын үлесі әрбір қатысушының жылдық орташа капиталының кәсіпорынның жалпы орташа капиталының құнына қатынасы арқылы есептелінеді. Пайданың (таза табыстың) бөліп таратылуына төмендегі бухгалтерлік жазулар орындалады: 2001 жылдың 30 желтоқсанында ДТ КТ 54100 «Есепті жылдың бөлінбеген таза табысы (жабылмаған зияны)ң 100000 3397 «Басқадай кредиторлық борыштар-Гүлсараға есептелген табысң 51800 3395 «Басқадай кредиторлық борыштар-Жансаяға есептелген табысң 48200 317 Қатысушының жалақысын, салынған капиталға проценттер және тіркелген ставка бойынша пайданы (таза табысты) бөліп тарату әдісі. Әдетте, қатысушылар түрлі көлемде капитал салады, сондықтан кейбір серіктестіктер қатысушыларға жалақы тағайындау немесе салынған капиталға проценттер белгілеу арқылы пайданы бөлуді жүзеге асырады. Мұнда проценттер мен жалақы пайданы анықтау барысында шегеріске жатқызылмайды. Мысалы: Гүлсара мен Жансая мынадай жалақы алып отыруға келісті: 11000 теңге және 9000 теңге. Қалған пайда өзара теңдей бөлінуі тиіс. Есепті кезең нәтижесінде 100 000 теңге пайда алынды, сонда бухгалтерлік есепте төмендегі жазулар орындалуы тиіс: Қатысушылар Бөліп таратылатын таза табыс (пайда) Гүлсара Жансая Бөліп таратылатын таза табыс (пайда) 100000 Жалақының бөліп таратылуы: Гүлсара 11000 Жансая 9000 20000 Жалақыны шегергеннен кейінгі қалған таза табыстың (пайданың) көлемі 80000 Қалған таза табыстың (пайданың) теңдей бөліп таратылуы Гүлсара 40000 Жансая 40000 80000 Жиынтығы 51000 49000 100000 Тиісті бухгалтерлік жазу: ДТ КТ Бөлінбеген табыс (жабылмаған зиян) 100 000 Гүлсараға есептелген табыс 51 000 Жансаяға есептелген табыс 49 000 Қатысушыларға берілетін жалақының мөлшері олардың әрқайсысының кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметі барысында қаншалықты жұмыс атқарғанынына байланысты дифференцияланған болып табылады. Сонымен қатар, қатысушылар пайданы бөліп таратуда жалақының мөлшерімен қатар бастапқы салынған капиталдан белгіленген мөлшерде процент алу шарттарын қарастыруы мүмкін. Мысалы: Гүлсара мен Жансая таза пайданы бөліп таратуда 11000 және 9000 теңге көлемінде жалақы мөлшерін, сондай-ақ бастапқы салынған капиталдан әрқайсысы 15 пайыз көлемінде үстеме алу шарттарын қарастырды делік, ал есепті жылдың пайдасы 100 000 теңге құраған болса, онда бухгалтерлік есепте келесі есептеулер орындалады: 318 Қатысушылар Бөліп таратылатын пайда Гүлсара Жансая Бөліп таратылатын пайда мөлшері 100000 Жалақы: Гүлсара 11000 Жансая 9000 20000 Жалақыны шегергеннен кейінгі қалған пайда мөлшері 80000 Бастапқы салынған капитал бойынша есептелген үстеме мөлшері: Гүлсара (75000*15пайыз=11250) 11250 Жансая (65000*15пайыз=9750) 9750 21000 Үстеме мөлшерін шегергеннен кейін қалған пайда мөлшері 59000 Қалған пайданың теңдей бөліп таратылуы: Гүлсара 29500 Жансая 29500 59000 Жиынтығы 51750 48250 100000 Есептеулер нәтижесінде орындалатын бухгалтерлік жазу: ДТ КТ Бөлінбеген табыс (жабылмаған зиян) 100000 Гүлсараға есептелген табыс 51750 Жансаяға есептелген табыс 48250 Егер құрылтай құжатында пайданы бөліп таратуда жалақы және салынған капиталға үстеме алу шарттары қатар қарастырылған болса, ал есепті жылдың алынған пайдасы оны бөліп таратуға жеткіліксіз болған жағдайда бұл сомалар (зиян) бөліп таратылуы тиіс. Мысалы, жалақыны және капиталға үстемені бөліп таратқаннан кейін пайда теріс сомаға (зиянға) айналуы мүмкін. Мұндай зиянды бөліп тарату шарттары құрылтай құжатында міндетті түрде қарастырылуы қажет. Сонымен қатар, қатысушылар кәсіпорынның шаруашылық қызметінің қаржылық нәтижесі зиянмен аяқталған жағдайда, мұндай зиянның бөліп таратылу тәртібін де құрылтай құжатында қарастыруы керек. Егер құрылтай құжатында мұндай шарттар қарастырылмаса, онда шеккен зиянды бөліп тарату қатысушылар арасында теңдей бөліну арқылы жабылады. Мысалы: Қатысушылар пайданы бөліп таратуда төмендегі келісім-шартқа отырды делік: 319 Жалақы Салынған капиталға үстеме мөлшері Бастапқы салынған Капитал көлемі Гүлсара 45000 Бастапқы капиталдан 15 пайыз үстеме 75000 Жансая 35000 Бастапқы капиталдан 15 пайыз үстеме 65000 Егер есепті кезеңнің қаржылық нәтижесінде пайда 100000 теңгені құраса, жалақы мен салынған капиталға үстемені бөліп тарату төмендегі ретпен орындалады: Қатысушылар Бөліп таратылатын пайда Гүлсара Жансая Бөліп таратылатын пайда мөлшері 100000 Жалақы: Гүлсара 45000 Жансая 35000 80000 Жалақыны шегергеннен кейінгі қалған пайда мөлшері 20000 Гүлсара (75000*15пайыз=11250) 11250 Жансая (65000*15пайыз=9750) 9750 21000 Үстеме мөлшерін шегергеннен кейін алынған зиян мөлшері -1000 Алынған зиянның бөліп таратылуы: Гүлсара -500 Жансая -500 -1000 Жиынтығы 55750 44250 100000 Есептеулер нәтижесінде орындалатын бухгалтерлік жазу: ДТ КТ Бөлінбеген табыс (жабылмаған зиян) 100000 Гүлсараға есептелген табыс 55750 Жансаяға есептелген табыс 44250 Кәсіпорынның Қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесі жөніндегі қорытынды есебінде пайданың бөліп таратылуы төмендегідей болады: 320 «ГүлЖанң жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің 31 желтоқсан 2001 жылға Қаржы-шаруашылық қызметтің нәтижесі жөніндегі қорытынды есебі (қысқартылып алынды) Таза пайда мөлшері 100000 Пайданың қатысушыларға бөліп таратылуы Гүлсара: Жалақы 45000 Салынған капиталға үстеме 11250 Жиынтығы 56250 Алынған теріс соманың бөліп таратылуы -500 Таза табысының үлесі 55750 Жансая: Жалақы 35000 Салынған капиталға үстеме 9750 Жиынтығы 44750 Алынған теріс соманың бөліп таратылуы -500 Таза табысының үлесі 44250 Бөліп таратылған таза пайда 100000 жүктеу/скачать 2,61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|