Принциптері
жүктеу/скачать 2,61 Mb. Pdf көрінісі
|
Байболтаева-Н.Ә.-Бухгалтерлік-есеп-принциптері
|
Қаржы-шаруашылық қызметі нәтижесінде алынған таза табыстың (зиянның) есебі Қаржы-шаруашылық қызметпен айналысу барысында кәсіпорындар, әдетте, негізгі қызметінен және қосалқы қызметінен табыс алады. Есепті мерзім ішінде кәсіпорын осы көздерден түскен табыстарды және осы табысты табу мақсатында жұмсалған шығындарды жеке жинақтап, есепті мерзім аяғында таза табысты (пайданы) анықтауда басшылыққа алынып жүрген заңдық-нормативтік актілер бойынша кәсіпорынның таза табысын (пайдасын) немесе шеккен зиянын анықтайды. Есепті мерзімдегі жиынтық табыстың немесе зиянның есебін жүргізу үшін 5610 «Жиынтық пайда (жиынтық зиян)ң шоты пайдаланылады. Жыл бойы субъектінің шаруашылық қызметінің әр түрінен алынған табыстар (түсімдер) 6010 «Негізгі қызметтен түскен табысң бөлімшесінің шоттарында (6280), 6280- Басқа да табыстар бөлімшесінің шоттарында жинақталады. Ал, 7010 «Сатылған тауарлардың (жұмыстардың, қызметтердің) өзіндік құның бөлімшесінің шоттарында , 7110 «Тауарларды (жұмыстарды, 309 қызметтерді) сатып өткізу бойынша шығыстарң кіші бөлімінің 7110 «Тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) сатып-өткізу бойынша шығыстарң шотында, 7210 «Жалпы және әкімшілік шығыстарың бөлімшесінің 7211 «Жалпы және әкімшілік шығыстарың шотында, 7310 «Проценттер бойынша шығыстарң бөлімшесінің 7310 «Проценттер бойынша шығыстарң шотында, 7470 «Қосалқы қызмет бойынша шығыстарң бөлімшесінің шоттарында , 7710 «Табыс салығы бойынша шығыстарң бөлімшесінің 7710 «Табыс салығы бойынша шығыстарң шотында, 7510 «Төтенше жағдайлардан және тоқтатылған операциялардан алынатын табыс (зиян)ң бөлімшесінің шоттарында , 7620 «Басқа ұйымдарға үлестік қатысудан алынатын табыс (зиян)ң бөлімшесінің 7620 «Басқа ұйымдарға үлестік қатысудан алынатын табыс (зиян)ң шотында есепті кезең ішінде алынған табыс алумен (түсіммен) байланысты жұмсалған шығындар жинақталады. Мысалы, «ГүлЖанң жауапкершілігі шектеулі серіктестігі негізгі қызметтен 450000 теңге, ал қосалқы қызметтен 280000 теңге табыс алды делік, есепті мерзімнің аяғында алынған табыстардың сомасына төмендегі бухгалтерлік жазу орындалады: ДТ КТ 6010 «Негізгі қызметтен түскен табысң бөлімшесінің шоттары, 450000 6280 «Қосалқы қызметтен түскен табысң кіші бөлімінің шоттары 280000 5610 «Жиынтық табыс (зиян)ң 730000 6230 «Атқарушы үкімет органдарының субсидияларың шоты бойынша жекелеген шараларды қаржыландыруға арналған әртүрлі субсидиялар есепке алынатындығын ескеру қажет. Бұл шотта келесі жылға өтетін қалдық орын алуы мүмкін. Соған байланысты 541000 «Жиынтық табыс (зиян)ң шотына тек ағымдағы (есепті) жылға қатысты сомалар ғана көшіріледі. Мысалы, аталмыш кәсіпорында төтенше жағдайлардан және тоқтатылған операциялардан алынған табыстар -150000 теңге, сондай-ақ басқа ұйымдарға үлес қосудан алынған табыстар - 50000 теңге болды делік. Бұл табыстардың сомасына төмендегі шоттар корреспонденциясы анықталды: ДТ КТ 7510 «Төтенше жағдайлардан және тоқтатылған операциялардан алынатын табыс (зиян)ң бөлімшесінің шоттары, 150000 7620 «Басқа ұйымдарға үлестік қатысудан алынатын табыс (зиян)ң 50000 5610 « Жиынтық табыс (зиян)ң 200000 310 Жылдың аяғында 5610 «Жиынтық табыс (зиян)ң шотының дебетіне 7010 «Сатып-өткізілген тауарлардың (жұмыстардың, қызметтердің) өзіндік құның бөлімшесі шоттарының кредитінен есептелінген шығыстар сомасы көшіріледі. Мысалы, «ГүлЖанң жауапкершілігі шектеулі серіктестігі қаржы- шаруашылық қызметпен айналысу барысында негізгі киім тазалау қызметін көрсетуге жұмсалған тікелей шығындарының сомасы – 350 000 теңге, қызметті сатып-өткізу шығыстары – 250 000 теңге және жалпы және әкімшілік шығыстары – 230 000 теңгені құрады делік. Бұл орындалған операциялар бухгалтерлік есепте мынадай жазулар арқылы бейнеленеді: ДТ КТ 541000 « Жиынтық табыс (зиян)ң 830 000 7010 «Сатылған тауарлардың (жұмыстардың, қызметтердің) өзіндік құның 350 000 7110 « Тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) сатып-өткізу шығыстарың, 250 000 7210 «Жалпы және әкімшілік шығыстарың 230 000 6030 «Сатылған тауарларды қайтару және сату кезінде берілетін жеңілдік, сондай-ақ бағаны кемітуң бөлімшесінің шоттары бойынша табыстар және зияндар көрсетілуі мүмкін. Табыстардың сомасы 71 бөлімшесі шоттарының дебеті ал 541000 «Жиынтық табыс (зиян)ң шотының кредитінде көрсетіледі. 541000 «Жиынтық табыс (зиян)ң шоты салыстырушы операциялық шот болып табылады. Бұл шотта субъектінің табысы (кредит 541000) және шығыны (дебет 541000) салыстырылады. Сонымен, «ГүлЖанң жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде есепті жылдың нәтижесі бойынша алынған таза табыстың (пайданың) сомасына – 100000 теңге (730000+200000-860000) келесі бухгалтерлік жазу орындалады: ДТ КТ 541000 « Жиынтық табыс (зиян)ң 100 000 54100 «Есепті жылдың бөлінбеген табысы (жабылмаған зияны)ң 100 000 Ал шеккен зиянның сомасына керісінше бухгалтерлік жазу орындалады: ДТ 54100 «Есепті жылдың бөлінбеген табысы (жабылмаған зияны)ң КТ 541000 «Жиынтық табыс (зиян)ң жүктеу/скачать 2,61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|