Беделді педагогке қойылатын талаптар. Оқушылар мен студенттердің жауаптары әдебиеттердегі педагогке қойылған ресми талаптар мен сәйкес келмейді. Оқытушыға қойылған талаптарды бірінші орында адамгершілік қасиеттері қойылған -меиірімділік, руханилық, қамқорлық және т.б. Көп жағдайда адамгершілік қасиеттер бағаланады. Осыдан кейін ғана педагогтың кәсіби сапасы ескеріледі, білімділігі, материалды қолдана білуі, тәртіпті тұрақты ету мүмкіндігі, сыныптан тыс қызықты сабақтарды өткізе білуі. Педагогтың өздері мына нәрселерді бағалайды: Беделділік, тәжірибелік, аттақтылық, публикациялар саны және т.б.
АҚШ психологы Рубен Фросттың ойынша педагог өзінің пәнін жетік меңгеруі қажет . Кім не айтып тұрғанын өзі нақты білсе, онда өздеріне сенімді болады.Беделді педагог әрқашан оқуға талпынады және білімге құштар болады. Ол жеткен жетістіктермен қанағаттанбайды және басқалардан білім алмасуды қажет етеді . Ол оқушыларды қызықтыра біледі және топтық дискуссияларды, қызықты тапсырмаларды беріп қызықтырады. Ол оқушылардың алдында өз ойын білдіріп оны дәлелдейді. Олар ойларға сезіммен сәтсіздіктерді өз жауапкершілігіне алады. Ол өзінің тобындағы әрбір мүшеге қамқор болады.Өкінішке орай оқытушылар қатары керісінше өздерінің күшімен өз беделін өздері түсіреді. Бірақ олардың іс- әрекеттері, өкінішті жағдайларға әкеп соқтырады. Осыған орай психологтар ортасында терминаторлы менеджмент жайлы пікірлер туындайды, ол оқытушының беделін жояды. «Жоюды басқаруға қатысушы оқытушылар бірнеше типке бөлінеді .
Бірінші тип – «мен ғана бәрін білемін, ал сендер білмейсіңдер» . Бұл типтің өкілдері өздерінің іс-әрекеттерін жақсы, ал қалғандарының іс- әрекетін нашар қылады.
Екінші тип –«Компетенттілікті құру шекарасы. Бұл типтің мұғалімдерінің ойынша оқушылардың үлгерімі орта, әлсіз, күшті болып бөлінеді. Оған қоса олар қандай жікке жататынын да біледі. Бірақ асығыс болып оны ескере бермейді. Нәтижесінде күшті оқушылар оңай материалдар алады, ал сабақтан тыс уақытта қызығушылығы төмен материалдар береді.
Үшінші тип – «Кімдермен жұмыс істеуге тура келеді?» Осы топқа кіретін оқушылар өте терең күрсініп оқушылар түсінбегенді өзіне түсіндіруді қажет етеді . Бұл жағдайларда көбінесе оқытушы мұңды түрде, оқушылары бәрін түсінеді, түсініспеушілікпен ешқашан кездескен емеспін деп айтады. Нәтиже күттірмейді . Оқушы сұрақ қоюды қояды, оқытушының алдындағы қадірін жоғалтады .
Төртінші тип – «Сендермен жұмыс істеу үшін, шыдамдылық қажет»,- дейді. Тәрбиешілермен кездескен сайын бұл тип оқытушылары кінә тағады, сынау мүмкіндігін жие пайдаланады. Кейбір оқытушылар оқушы жасамаған қателерін сынайды. Оқушы жауап берген кезде, өзінің , педагогтың айтқанын қайталамау талабын қояды .
Бесінші тип – «Ең бастысы жоғарғы нәтижеге жету» .Өзінің позициясын жүзеге асыра отырып, осы типтің оқытушылары іс- шараларды өткізуге көп күшін жұмсап, жүйкесін тоздырады. Күн сайын жиналыс өткізеді. Ата-анамен қарым-қатынасы мықты және оларға балаларының жаман тәртібін әркез айтып отырады. Оқу шарттарына, жаңа әдіскерге назар аудармайды. Мұндай типті оқытушыларда тәрбиеге байланысты көп келіспеушіліктер туады. Олардың беделі оқушылар арасында жоғары емес.
Қысым беделі-оқушыларды көп жағдайда қорқытып тыңдатады және қатаң жазаларды қолданады, оқушылардың назарын қорқыту ақылы аудартады. Қазір мұндай оқытушылар сирек кездеседі, бірақ олардың залалы, зияны үлкен. Олар оқушыларды қиындыққа, екі жүзділікке, жағымпаздылыққа итермелейді .
Қашықтық беделі – оқытушыоқушыларды әркез қашықтықта ұстауға талпынады. Олармен тек қана ресми байланысқа түседі. Жұмбақ әрі қолжетпейтін болуға талпынған оқытушы, сабақ кезінде басқа жұмыстарымен айналысып отырады.
Мейірімділік беделі – беделдіңбұл түрі жас оқытушыларда кездеседі. Педагогикалық тәжірибесі жеткіліксіз болса да, оқушылар мейірімділікті бағалайды деп түсінеді. Бірақ керісінше болады. Жалпы бедел ең басты оқушылар арасындағы байланыс, өз пәнін жетік меңгеруі қажет, педагогтың мәдениеті мен жалпы эрудициясы болуы керек.