Психология
терең үйқы. қалғып-мүлгу
жүктеу/скачать 10,53 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «немене» рефлексі деп атаған. Зейіннің таңдамалылығы
- Перифериялык
| терең
үйқы. қалғып-мүлгу жағдайы, сабырлы сергектік, белсенді (қатерлену) сергектік, шектен тыс сергектік. Тиімді зейін тек сабырлы жэне белсенді сергектік жағдайында болуы мүмкін, ал басқа кейіп кездерінде зейін сапасы кеміп, кейбір қызметтерін ғана орындай алуы ықтимал. Мысалы, мүлгіген жағдайда адам бір не екі әсерге гана жауап беріп, қалган тітіркендіргіштерді тіпті сезбейді. Сондықтан да шаршаған ана ешбір әсерді елеместен, терең ұйқыға берілуі мүмкін, ал нәрестесінің сэл ғана дауысынан оянып кетері сөзсіз. Зейін тетіктерінің іске қосылуында бағдарлаушы рефлекс- тің мәні өте күшті. Бүл құбылыстың негізі — адамдар мен жануарлар ағзасының сыртқы орта өзгерістеріне сай тума қалыптасқан жауап бере алу қабілеті. Мысалы, сәл ғана сыбыр- дың өзінен мысық елең етіп, дыбыс шыққан тарапқа құлағын түреді. Қызықты да жауапкты жұмысқа шомған шәкірттер кенет есік ашылудан, жұмыстарын қоя салып, назарын есік жаққа еріксіз аударады. Бұл рефлексті И.П. Павлов «немене?» рефлексі деп атаған. Зейіннің таңдамалылығы ағзада болып түратын күрделі үдерістермен байланысты. Әдетте, қоршаған орта арасынан қа- жетті эсерлерді саралап алуда екі топ ағза тетіктері іске косы- лады: периферияльщ (шеткі) және орталық. Перифериялык тетіктерге сезім (түйсік) мүшелерінің икемдесу әректі жатады. Әлсіз дыбысты ұғуға орай адам дыбыс шыққан тарапқа мойын бұрады, сонымен бір уақытта сезімталдығын күшейту үшін тиісті бұлшык еттер құлақ жарғағын кереді. Ал күшті дыбыста жарғақ кернеуі босаңсып, миға өтетін жағымсыз әсерді басады. Зсйіннің орталық тетіктері бір жүйке ошақтарының қозуына байланысты басқа жүйке көздерінің тежелуі негізінде іске қосылып барады. Туындау әсері күшті болған қозу өзімен бір уақытта жүріп жатқан әлсіздеу үдерісті басып, психикалық іс- эрекеттің бағыт-бағдарын айкындап отырады. Сонымен бірге, бір-біріне қуат қосатын бір уақыттағы әлденеше тітіркен- діргіштердің бірігіп, әрекетке түсуі де мүмкін. Қозулардың мұн- дай өзара байланысты ықпалы қажет болған эсерді таңдап, психикалык эрекеттің белгілі бағытта жүруіне негіз қалайды. Зейін әрекетінің физиологиялық көрінісін түсінуде жүктеу/скачать 10,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|