Психология
жүктеу/скачать 10,53 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- А уы сты ру
| С әйк естендіру
— адамның өз қолы жетпейтін, бірақ аңсаған, басқа біреудің жақсы әдет-қылықтарын иемденуі. Балалардың әлеуметтік тәртіп пен игі этикалық өнегелерді игеруі осы эдіске негізделген, Мысалы, жасөспірім баланың өкесінің әрекеттерін ойланбастан қайталап, оның мақтау-мадағына ұмтылуы осы- дан. Жалпы мағынада, сәйкестендіру қорғанысы адамның өзінің элсіз тараптарын жеңіп, сезім олқылықтарын толықтыру үшін үлгі, өнегелерге ойсыз еліктеп, мақсат-мұраттарды ешқандай ниетсіз-ақ арқау етуінен туындайды. Ж аңалау — адамның істеген келеңсіз эрекетін мойнына ал- са, өз кадірінің жоғалатынын түсінуден, болған оқиғаға байла- нысты ниеттері мен қылықтарын өтірік-шынды жанастырып дәлелдеуге тырысуы, мүмкіндікгері кемдігінен қолы жетпеген не жетпейтін заттардың объектив құндылығын өзінше кеміте салып, өз кеңілін арбауы. Мысалы, баланың жегісі келіп тамса- нып, бірақ, қанша тырысса да, қолы жетпеген тэтті жүзімді «ой, элі піспеген, ащы ғой» деп қолын сілтей салуы. А уы сты ру — адамның баста өз эліне қарамай, күрделі іске ұрынып, кейін бітпесін білген соң, оған деген эрекетін оңай жұмыска бұра салуы. Осындай ауыстырудан қол жетпес қа- жеттіктің орындалмауынан болған күйзеліс бәсеңдейді, бірақ ізгі максат адыра қалады. Өз алдына қойған, бірақ орындалуы мүмкін емес мақсатқа бағышталған әрекет іске аспаған жағ- дайда адам кез — келген мәнсіз қимылға ауыса салады, осыдан көңіл-күйі жеңілдеп, үлкен күйзеліске түспейді. Кейде ауыс тыру әрекеттерінен адамның бағыт-бағдары алғашқы нақ, мэнді істен, болымсыз, фантазиялық кейіпке де түсуі мүмкін. О қш аулау — адамға соққы болатын жайттардың сана дең- гейінен шегеріліп, басылуы. Мұндайда жағымсыз көңіл шар- пулары саналы, яғни әдейі оқшауландырылып, болған оқиға мен одан келетін әсерлер көңілге алынбайды, адам бұрын қан- дайдамэнгеие болған оқиға немесе өз толғаныстарының шың- дығьш іші сезіп тұрса да, оларды байқамайтындай кейіп көрсетеді. Психологиялық қорғаныс эсері адамға қай жағдайда да өзі- нің ішкі қалыпты көңіл-кейпін тұрақты сақтауына жәрдемде- седі. Тіпті элеуметтік шектеулерді бұзғанның өзінде де, өз қылығының зиян тарапын кеміте, оған ақтау табуға тырысады. Егер адам өз қадірін тани білсе, өзінің қандай эрекетге болма- сын кемшілік, олқылықтарын ұғынумен оларды жоюға ұмты- лады. Мұндайда адам өз эрекеттері мен мінезін өзгертеді, ал өзгерген ұнамды тұлға сапасы оның санасын жаңалып, өмірлік серігіне айналады. Егер адамның өз қадірін сақтауына тірек боларлық ниеттелген қылық пен күнделікті жүріс-тұрыс арасындағы сәйкессіздік туралы ақпарат санамен қабылданбаса, қайшылық сигналдары психологиялық қорғанысты іске қосып, ниет пен ақиқат арасындағы қарсылықтардың шешімі табыл- майтын болса, адамның өзін-өзі жетілдіруі мумкін емес. жүктеу/скачать 10,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|