Психология
жүктеу/скачать 10,53 Mb. Pdf көрінісі
|
| Бихевиоризм
— XX ғ. америка психологиясының басты бағыты: ол психологияның мақсаты сананы тану емес, эрекет-қылықты зерттеу деп білді. Бихевио ризм теориясы негізінде адам мен хайуанаттардың әрекет-қы- лығы — сыртқы орта әсеріне (стимул) болтан ағзаның кері (сөз, эмоция аркылы) жауаптарының жиынтығы деген түсінім жатыр. ХІХ-ХХ ғ. ғ. тоғысында бихевиоризм психологиясы жануарлар психикасын эксперименттік талдауға салу нәтиже- сінде пайда болды. Мұнда адам психикасын зерттеуде қол- данылатын өзін-өзі бақылау тэсілін пайдалану мүмкін бол- мағандықтан, эксперимент жасау әдісі іске қосылды. Бұл эдісті бихевиористер адам психикасын зерттеуге де қолданды. Бихе- виоризмнің жалпы эдіснамалық алғы шарты позитивизмнін философиялық қатидаттардан шығады. Осы қағидаттарға сәй- кес ғылым тек бақылау жүргізіп отырған затын баяндауы тиіс, ал бақылауға тікелей берілмеген мәліметтермен ішкі тетіктерді талдау алдамшы болады. Осыдан барып, бихевиоризм пси хологиясы сананы емес, әрекет-қылықты зерттеуі керек деген негізгі тезис тұжырымдалды. Бихевиористер сана деп адамның тек басынан кешкен субъективті маглұматтар жиынтығын айта- ды. Сана сыртқы дүниені бейнелейтін мидың нақты кызметі екенін олар мойындамайды, сөйтеді де психиканың материал- дық субстратын қүрайтын ми физиологиясына қарсы шы- тады. Бихеворизм теориясын қалаушы Э. Торндайк. Ал оның бағдарламасын жасап, «бихевиоризм» терминін енгізген — Дж. Уотсон. Бихевиоризм тағлиматының дағдарысты халге жетуі — сана, ойлау, ерік сияқты негізгі үғымдарды психоло- гиядан шығарьп тастап, психиканың әлеуметтік жағын ескер- меуінде. жүктеу/скачать 10,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|