Психология
жүктеу/скачать 10,53 Mb. Pdf көрінісі
|
| 4.3. Ойлау формалары
Бір нәрсе туралы ойлағанда біз эрқашан да ұғымға сүйене- міз. ¥ғым дегеніміз — зат немесе күбылыстың жалпы сон- дай-ақ мәнді касиеттерін бейнелейтн ой. ¥ғым — заттың бейнесі — елестен ерекше. Мысалы, өзіміз тұратын үй жөнін- дегі түсінігімізде біз нақ сол үйді барлық ерекшеліктерімен (жаңа, қызыл кірпіштен, бес қабат) ойға келтіреміз. Ал: «Үй- адамның баспанасы» деп ойлайтын болсақ, біз белгілі бір үйді айтпай, кез келген үй, баспана жөнінде қорытылған ұғымды пайдаланамыз. Сондықтан ұғым елестен гөрі кеңірек келеді. Көрнекі бейнеде көз алдымызға елестете алмайтындарымызды ұғым жәрдемімен өренектейміз (жан, капитал, хандык). Мысалы, біз мың бүрышы бар геометриялық фигураны ойша көре алмаймыз, бірақ «мың бұрыщ» деген ұғым бар, біз практи- када мұндай фигураның болуы мүмкін екендігін мойындаймыз. Ұғымды сөзбен жеткізуге болады. Бірақ ұғым мен сөз екеуі тендес емес: 1) бір ұғымның өзін түрліше сөздермен айтуға болады («самолет», «ұшақ») 2) бір сөздің өзі кейде эр түрлі ұғымдарды білдіреді: «Ат» — есім, Ат» — жануар. 3) бір ұғым- ның өзі эр тілде «әртүрлі» сөздермен беріледі (орысша — хлеб, қазақша — нан). Заттар жэне құбылыстар олардың арасындағы байланыстар мен қатынастар туралы ойды біз пікір формасында білеміз, мысалы: «далада жаңбыр жауып тұр»: «шэкірт есепті шешкен жоқ». Осыдан, жүктеу/скачать 10,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|