ЈР ўылым министрлїгї ўылым академиясы
жүктеу/скачать 3,08 Mb. Pdf көрінісі
|
Erjanova U.R. Batys Qazaqstan oblysynyn onomastikalyq kenistigi 2018
- Бұл бет үшін навигация:
- Солтүстік көшесі – (бұрынғы Северная көшесі) Деркөл кентіндегі жаңа көше. Сырым көшесі - бұрынғы Самара тас жолының бойы. Сырым Датұлы
|
Сайран көшесі – (бұрынғы Кольцевая көшесі ) Деркөл кентіндегі жаңа көше. Н. Савичев көшесі - (бұрынғы Комиссаров көшесі) Никита Савичев (1820ж-1885 ж) Жергілікті тарихшы, өлкетанушы. Сурет салумен әуестеніп, әдеби-көркем шығармалар жазған. Т.Г.Шевченконың досы. Оның «Уральские войсковые» газетінде бірнеше очерктері жарияланған. Солтүстік көшесі – (бұрынғы Северная көшесі) Деркөл кентіндегі жаңа көше. Сырым көшесі - бұрынғы Самара тас жолының бойы. Сырым Датұлы - XIX ғасырдың бірінші жартысындағы отарлық езгіге қарсы ұлт-азаттық күрестің ұйымдастырушысы, әрі көсемі. Сырым дүниеден озған кезде оның асында 2000 жылқы, 2500 қой сойылып, 5000 күбі қымыз ішілген және бірнеше жүз ақшаңқан киіз үйлер тігілген. Бұл, бір жаганан, оның байлығын, екішпі жағынан, оның халық арасында беделді болғанын білдіреді. Сырым 2000 шаңырақты басқарған. Сырым Датұлы өз халқының нағыз патриоты екенін таныта білген және отарлық бұғаудан елді босатуға зор үлес қоскан. Ол Ресейдің отарлау саясатын жүзеге асырған казактарға қарсы соғысты бастайды. Сырым бастаған ұлт-азаттық көтерілістің негізгі себебі - патша саясаты мен Жайық казактарының жүгенсіздігі, олардың қазақ халқын қанауы болды. Халық көтерілісін Сырым батырмен бірге Барақ, Тіленші, Оразбай, Жантөре сұлтан сынды елдің беделді азаматтары басқарады. Кіші жүздің байбақты, табын, шекті, кете және шеркес рулары көтеріліске қатысады. Көтерілістің бас кезінде Сырым батырдың 2700 сарбазы, Барақ батырдың 2000 және Тіленші батырдың 1500 сарбазы болған. 1783 жылдың тамыз айында Жайық казактары Сырым мен Нұралы хан ауылдарын тонау жорықтарын бастады. Нұралы хан Сырымның ел арасында беделі жоғары екенін білгендіктен, оны орыстардың түрмесінен босатып алады. Сырым темір тордан шыкқан соң,халық 226 көтерілісінің қарқынын үдете түседі. Бұл уақытта патшаға қарсы бас көтеруден қорыққан Нұралы Сырымға қарсы шығып, Ресейді көмек беруге шақырады. Осы кезден бастап Сырым батырға екі жаумен бірдей шайқасуға тура келеді. 1784 жылы Сырым Сағыз өзенінің бойында Нұралы ханға шабуыл жасағанда, ол орыс-казак бекіністеріне қашып құтылды. 1783-1785 жылдары қазақтың байбақты, табын және тама руларының жайылымдық жерлерін казактар басып алған соң, қиян-кескі ұрыстар болған. Олар Жайық пен Ембі өзендері арасында көшіп-қонып жүрген руларды да қамтыды. Бір жағынан, бұл саясат қазақ даласындагы хандықты жою мақсатында жүргізілді. 1792 жылы хандық билік қайта күшіне енген соң, Сырым Датұлы бастаған халықтық жаппай бас көтеру кезеңі басталады. Бұл кезеңде көтеріліске қатысқан көптеген сұлтандар мен билер күресті одан әрі жүргізуден бас тартқан соң, Сырым батыр партизандық соғысқа көшті. Сонымен бірге, ел ішінде орын алған келеңсіз жағдайлар да көтерілістің жалғаса беруіне себепкер болды. 1797 жылы Кіші жүз ханы Есім көтерілісшілер қолынан қаза табады да, Сырым Датұлы көтерілісгі тоқтату туралы шешім қабылдайды. Ол хандық кеңестің құрамына енген болатын, алайда оны сұлтандар қудалағандықтан, Хиуаға қашуға мәжбүр болады. . жүктеу/скачать 3,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|