Р. Р. Мухамеджанова 17. 08. 2020ж. №1 хаттама

9 
2)
Мәдениет термині қай тілден алынған?
 
3)
«Мәдениет» ұғымының құрамына енбейтін белгі?
 
4)
Мәдениет қандай құрылымдық бөліктерден тұрады?
 
5)
Мәдениеттің регулятивтік функциясы?
 
6)
Мәдениеттанудың негізгі бөлімдерінің бірі?
 
 
Дәріс № 2. Мәдениет семиотикасы. Мәдениет анатомиясы. 
 
1.
 
Мәдениет символының түсінігі. Мәдениет символдары мен 
архетиптері.
2.
 
Мифтің символдары. Антикалық, Шығыс, Түркі мифтерінің 
символдары. 
3.
 
Мәдени 
формалар. 
Мәдени 
кеңістіктің 
құрылымы: 
парадигмалар, мәдени сценарийлер. 
 
Дәрістің мақсаты: 
Мәдениет символдарына түсінік беру. Сақ және 
скиф мәдениетінің рәміздерін зерттеу. Шығыс мифтерінің символдарын 
қарастыру. 
Кілттік сөздер: 
семиотика, миф, мәдениет морфология, символ, 
архетип, сценарий. 
 
Семиотика
— таңбалық белгілер жүйесі туралы ғылым, адамзат 
қоғамына қызмет ететін салалардағы табиғаттағы жануарлар дүниесіндегі 
коммуникация немесе адамның өз қызмет-қабілетіндегі (заттарды көру, есту 
арқылы қабылдау, логикалық пайымдау
 
ақпараттың сақталуы мен 
қабылдануына қатысты әр түрлі таңбалық жүйелердің құрылымы мен 
қызметінің жалпы мәселелерін зерттейтін ғылыми пән. "Таңбалар жайындағы 
ғылым" ретінде Семиотиканың алғашқы негізгі ұстанымдары табиғи тілді 
байкауға байланысты Ч. С. Прис пен Ф. де Соссюрдің еңбектерінде айтылған. 
"Семиотика" термині алғашкы кезде формалды логика-математика саласы 
үшін қолданылған, ал оның заттық-мазмұндық жағы Еуропа дәстүрі бойынша 
семасиология деп аталған, кейін бұл екі термин синоним ретінде 
қолданылатын болды. Семиотиканың көлемді объектілерінің ішінде неғұрлым 
ортақ сипат тіл мен көркем әдебиеттің арасында айқын байкалады. Сол 
себепті тіл мен әдебиет Семиотикасы гуманитарлық Семиотика сының өзегі 
болып табылады. Семиотиканың тағы бір саласы формалды логика-
математика деп аталады. 
Тіл мен әдебиет Семиотиканың негізін қалағандар 1920—30 жылдары 
Прага лингвистикалық мектебі мен Копенгаген лингвистикалық үйірмесінің 
өкілдері Н.С. Трубецкой, Р.О. Якобсон, Л. Ельмслев, В. Брёндаль. Семиотика 
зандылықтары 
Семиотикалық 
жүйелердің 
негізгі 
құрылымдық 
элементтерінің фонема, морфема, сөз, сөйлем, дауыс ырғағы бір-біріне 
қарама-қарсы келуі арқылы анықталады. Ғылыми еңбектерде Семиотиканың 
үш денгейде жіктелетіні көрсетілген: 

10 
Мәдениет көп түрлі, оның салалары сан алуан: адамзат мәдениеті, әр 
түрлі дәуірлер мәдениеті (ежелгі заман, орта ғасырлар, қайта өрлеу, т.с.с.) әр 
түрлі елдер мен ұлттардың мәдениеті, діни мәдениет, әр түрлі әлеуметтік және 
кәсіби топтардың мәдениеті (шаруалар, қалалық, ауылдық). Мәдениет 
адамнан тыс өмір сүрмейді. Ерте замандарда-ақ мәдениетті адам қызметінің 
нәтижесі деп санаған. Грек ойшылы Демокриттің пікірінше, мәдениетті 
жасаушы - адам. Ол табиғатқа еліктеп, өз қажеттілігін қанағаттандыра отырып 
мәдениетті жасайды. 
Ортағасырлық дәуір мәдениетінің негізгі құндылығы құдай еді. Орта 
ғасырлардың сәулет өнері мен мүсін өнерін "Тастағы інжіл" десе де болады. 
Қайта өрлеу дәуірінде мүлде жаңа таным қалыптасты. Адамға, адам жанына 
терең үңіліп, адамды дүниені, сұлулықты, өзін-өзі құрушы деп есептей 
бастады. Мәдениет - тек адам қолымен түлеген табиғат қана емес, ол адамның 
өзін қайта жасаушы да. 

жүктеу/скачать 1,04 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: