Құрамына келесі материалдар кіреді: «Қазақ әдебиеттануының жаңа бағыттары» курсының жұмыс бағдарламасы. «Әдебиет танытқыш»
жүктеу/скачать 3,14 Mb.
|
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10) 
 Вопрос №336
«Градация» ќай тілден енген сґз?  Латын
 Итальян
 Француз
 Испан
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №337
«Автордыѕ бейнесі - јдеби шыєармадаєы жазушыныѕ ґз тўлєасыныѕ кґріну ќалпы» деп айтќан авторды тап З. Ахметов
Гегель
Чернышевский
Авторы белгісіз
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №338
Ауысу кезеѕінен басталып, кґркем шыєарманыѕ аяєына дейін жалєасатын бґлігі ќалай аталады? шешімі
сґзі
тїрі
монологы
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №339
Діни тїсініктерді, прозаєа єылыми ойлауды негіз ретінде табатын, бір мезгілде бірнеше ґлеѕ тїрлеріне јсер ететін еркін ґнер тїрі ќалай аталады? поэзия
шыєарма
мјтін
кґркем ґнер
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №340
Гомерде болмыс пен јрекет ќандай екі тїрлі болып кездеседі? кґрінетін, кґрінбейтін
даєдылы, даєдысыз
бар, жоќ
белгілі, белгісіз
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №341
Тїрлі бояумен нјрсеніѕ ісін, тїрін, кескін-келбетін келтіріп суреттеп кґрсетуді ата кескін
сґз
саз
поэзия
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №342
Мўнда аќынныѕ жеке басы бірінші кезекте кґрінеді де, біз тек сол арќылы єана бјрін аѕдап,тїсініп отырамыз. Бўл ќай поэзия? лирикалыќ
драмалыќ
эпикалыќ
трагедиялыќ
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №343
Повесть ќандай кґлемде болады? Орта
Їлкен
Кішкентай
Шаєын
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №344
Грек тілінен аударєанда «поэма» сґзініѕ маєынасы? Туынды
Даму
Ґсу
Тїбір
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №345
Санасы жаѕа єана ояна бастаєан халыќ поэзиясыныѕ шеѕберіндегі тўѕєыш піскен жеміс деп нені атаймыз эпос
проза
дарма
поэма
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №346
«Поэзия - ґнердіѕ асыл тегі». Кімніѕ пікірі? В. Г. Белинский
А. Байтўрсынов
Д. Ысќаќўлы
С. Ќасќабаев
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №347
Кейіпкердіѕ мінез бітімі, адамныѕ бойына, психологиясына, ќимыл-јрекеттеріне тјн сан тїрлі щасиеттердіѕ бірігіп, біте ќайнасќан тўтастыєын танытатын мінез-ќўлыќ - бўл... Јдеби характер
Јдеби процесс
Јдеби жанр
Јдеби тек
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №348
Шыєарманыѕ жоспарын ќўрєанда жазушыны ойландыратын бірінші мјселе баяндап отырєан оќиєаєа оќушыны сендре білу
јдемі сґздер табу
ќоєам тўрмысын кґрсету
оќиѕєаны ќызыќты кґрсету
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №349
Эпостыќ шыєармалардыѕ еѕ ќысќа тїрі Мысал
Ґлеѕ
Повесть
Ќысќа тїрі жоќ
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №350
Сґз ґнрінде аќылдыѕ аѕдауын аѕдаєанша ќиялдыѕ меѕзеуін меѕдегенше, кґѕілдіѕ тїйін тїйгенше іске жарау неніѕ міндеті? тілдѕ
ойдыѕ
јуездіѕ
ќўралдыѕ
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №351
Јдебиеттіѕ ґзінше дјуірлері техника мјдениетініѕ дјуірлеуіне байланбайды деп «Введение критике политэкономия »еѕбегінде жазєан кім? Карл Маркс
Антонимия
Белинский
В.Кожимов
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №352
Јдебиетші кґркем шыєарманы тудырєан суреткердіѕ психологиясын зерттеу керек деген принципті ўстанєан ќай мектеп ґкілдері? психологиялыќ
эстетика
формализм
социялогия
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №353
Мейлінше кґркем немесе јдебиеттен тыс эмоциялыќ кїшімен лјззат беретін поэзия тїрін кґрсет. .эпос
поэмя
сатира
драма
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №354
Абайдыѕ, Белинскиидіѕ поэзияда ўстанєан сјйкес принциптері ќандай? тїр мазмўнєа сай болуы керек
идиал образды бірлікте талдау
форманы жоєалту
ќиял талант серігі
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №355
Эстетикалыќ догматизм мектебініѕ ґкілі, негізін салушыны кґрсет Николо Буалони
Потебня
Веселовский
В. Миллер
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №356
Јйгілі аєылшын єалымы Эдуард Тарр жариялаєан теория ќалай аталады? баќсы-балгерлік
јмбебап
еліктеу
эмблемалыќ тїс
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №357
Ґлеѕ ќўрлысы, јуезділік заѕдары, ўйќас ырєаќ, сюжеттіѕ ќўрамдас бґліктері мјселелерін ќарастыратын јдеби мектеп ќалай аталады? формализм
соцоилогиялыќ
биографиз
фенологиялыќ
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №358
Историография, библиография, текстология їшін маѕызды мектепті кґрсетіѕіз Филологиялыќ мектеп
Биографизм мектебі
Мјдени-тарихи мектеп
Психологиялыќ мектеп
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №359
Кейіпкерлер тўлєасы кїлкілі жјне јжуа-мазаќ тїрінде бейнеленетін жанр тїрі Комедия
Трагедия
Драма
Пьеса
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №360
Ќўдай ќаласы» еѕбегініѕ авторы? А. Аврелий
Федин
Добролюбов
Фрейд
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №361
Эстетикада ќолданылатын негізгі бір ўєым Јдемілік, јсемдік
Лјззат
Сезім, маххабат
Дарындылыќ
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №362
«Јдемілік - ол ґмірдіѕ ґзі» деген кім? Г. Чернышевский
Фрейд
Толстой
Белгісіз
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №363
Психоанализ баєытыныѕ негізін салєан кім? З. Фрейд
Федин
Горький
Белгісіз
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №364
Эпикалыќ жанрдыѕ еѕ кїрделі, жоєары тїрі? Роман
Новелла
Пьеса
јѕгіме
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №365
Кейіпкердіѕ кґѕіл-кїйі, жан дїниесі кґркем туындыда осы жанр арќылы ашылады.Жанр тїрін атаѕыз. лирика
драма
сын
эпос
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №366
Кґркем јдебиеттіѕ сыр-сыйпаты ґзгеше жанрыныѕ бірі - лирика. Ґйткені кейіпкердіѕ кґѕіл-кїйі, жан дїниесі кґркем туындыда осы жанр арќылы ашылады. - деп ґз ойын тїйіндеген ќаламгер есімін атаѕыз. Маќпырўлы
Ќаратаев
Досмўхаммедов
Ќарасаев
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №367
Јдеби хабар, аннатация, рецензия, маќала, шолу, творчестволыќ портрет јдеби фельетон, јдеби очерк, јдеби есеп деп бґлу ќай жанрєа тјн ќўбылыс? публицистикалыќ
ќара сґз
талдау
ґлеѕ сґз
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №368
Жаєымдылар мен жаєымсыздар арасындаєы кілеѕ жаєымпаздардыѕ ґз ортасындаєы жўлќыс негізінде комедия сюжеті ќўралса, ќўбылстар ќайшылыєы ќандай тартыс тїрін туєызады? ішкі
ыртќы
мјнді
мјнсіз
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №369
«Аналитикалыќ психология жјне эстетика» атты еѕбегініѕ авторы? Юнг
Д. Ысќаќов
Р. Нўрєали
З. Ќабдолов
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №370
Јдебиеттанудаєы аса кїрделі проблемалардыѕ бірі: Стильді зерттеу
Тіл ґнерін зерттеу
Таќырыпты зерттеу
Мазмўнды зерртеу
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №371
Жазушыєа тјн ґзіндік ерекшеліктер: Стиль
Ќалам ўстау
Кітап оќу
Јн тындау
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №372
Мазмўн мен пішінніѕ ара ќатынасы болєан сияќты фабулада немен ўшырасып жатады? Сюжетпен
Пішінмен
Мазмўнмен
Оймен
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №373
«Білу їшін сенемін» деген кім? Фома Аквинский
. Ќабдолов
Ахметов
. Нўрєалиев
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №374
Эпостыѕ жанрлыќ тїрін ата Аѕыз, ертегі, мысал, поэма, роман
Ґлеѕ, їзінді, повесть
Шумаќ, эссе, очерк
Їзінді, сауалнама, шыєарма
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №375
«Ќазаќ ґлеѕіндегі ырєаќ дегеніміз буынєа негізделіп, бунаќќа жіктеліп, бір тармаќ ќўрап, јрі ќарай жїйелі ќайталанып,їйлесімділік тудыратын тїр»,- деген пікір кімдікі? С.Негимов
Жўмабаев
Жўмабаев
Жўмабаев
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №376
Сґйлемдердіѕ ажырамас комуникативті бірлігі бола отырып, айќын аѕєарылатын басы жјне соѕы бар ќўрылым ќалай аталады? Мјтін/
Лирикалыќ поэзия
Жыра
Шыєарма сґзі
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №377
Јдебиеттанудаєы єылыми мектептерді кґрсет Аталєандардыѕ барлыєы
Филологиялыќ мектеп
Тарихи-салыстыру мектебі
Формализм мектебі
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №378
Ґнер шыєармасы ґмір шындыєыныѕ айнасы болуымен бірге ґнер жасампазыныѕ да рухани дїниесініѕ айнасы блып табылады»- деген кімніѕ пікірі? М.Ќаратаев
Дјдебаев
Серікќалиўлы
Ќожакеев
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №379
Жўмбаќтау јдісін тап: Ойды жасырып, шешімін табуєа ыѕєайлап, астарлап, тўспалдап сґйлеудіѕ тїрі
Тарихты жылєа бґліп баяндау тїрі
Жырды термелеп, жедел, екпіндете айту тјсілі
Јдеби шыєармада ќоєамныѕ ґміріне, сол ортаєа, мекен-жайєа тјн ерекшеліктердіѕ кґрінісі
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №380
Кґркем шыєармада оќиєа дамып-ґрістейтін орынды, ортаны, ол оќиєаєа ќатысатын кейіпкерлерді сипаттап, алєаш оќушыєа оќушыєа таныстыру Экспозиция
Эпилог
Элога
Эвфония
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №381
Шыєармаларда адамдарды ќимыл-јрекет їстінде бейнелейтіндіктен ќалай атайды? драма
комедия
сатира
поэма
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №382
Алєашќы болып адам санын екіге жеткізіп, сондай-аќ хормен айтатын партияларды азавйтып, бірінші кезекке диологты ќойєан актер кім? Эсхил.
Франко
Гамре
Орес
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №383
Дионис ќўрметіне арналєан салтанатты шерулерде орындалатын ґлеѕ-жырдыѕ тїрі фалликалыќ.
жай
ырєаќты
опера
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №384
«Экспозиция» латын тілінен аударєанда ќандай маєына білдіреді? Тїсіндіру
Іріктеу
Дайындау
Маєынасы белгісіз
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №385
Кґѕіл-кїй, сезім» теориясыныѕ алыбын табыѕыз Л. Толстой
Мўќанов
Байтўрсынов
Ќабдолов
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №386
Повесть ќандай кґлемде болады? Орта
Їлкен
Кішкентай
Шаєын
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №387
Грек тілінен аударєанда «поэма» сґзініѕ маєынасы? Туынды
Даму
Ґсу
Тїбір
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №388
.«Жыр дегеніміз - рапсодия». Сґздіѕ авторын тап Ш. Ујлиханов
Белинский
Шеллинг
Зенкин
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №389
Вальтер Скоттыѕ арќасында жоєарєы кґркемдік дјрежеде дамыєан жанр тїрін табыѕыз. ромман
проза
дарма
поэма
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №390
Субъект заттыѕ бойына тарап, сіѕіп кетіп отырады. Бўл поэзияныѕ ќай тїріне жатады? эпас
проза
поэма
драма
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №391
Субъект затты ґзініѕ аясына алып ќана ќоймайды, оны ерітіп, іші бауырына тартып алады.Сґйтіп затпен соќтыєысудан туєан тїйсіктердіѕ бјрінде де ґзініѕ ішкі шыѕырауынан сыртќа шыєады. Ќай поэзияныѕ тїрі екенін аныќтаѕыз. лирика
драма
эпика
трагедия
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №392
Бўл ќай лирика сипаты екенін тап. Мылќау тїйсікке тіл бітіріп, образ береді, оларды ыстыќ тар кеуденіѕ ќысымынан кґркем ґмірдіѕ тыѕ јуесіне шыєарып, ґзгеше ґмір береді. лирика
драма
эпика
трагедия
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №393
Мазмўны объективті оќиєаныѕ дамуы емес, субъектініѕ ґзі жјне не нјрсе субъект арќылы ґткерілсе, соныѕ бјрі оныѕ мазмўны болады.Шыєармы тїрін аныќтаѕыз. лирикалыќ
драма
эпика
трагедия
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №394
Кемеліне келген формасымен субъективтік ішкі сезімді жырлап беретін наєыз лирикалыќ шыєарма бізде кімнен басталады? АПушкин
Абай
Лерментов
Мўхтар
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №395
Јдебиет тїрін табыѕыз. Болып ґткен оќиєаны оќушыныѕ немесе кґрерменніѕ кґз алдына ќазіргі шаќта болып жатќан оќиєа секілді етіп кґрсетеді. дарма
лирика
эпика
трагедия
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №396
Поэзияныѕ ќай тїрі туралы айтылєанын табыѕыз? Бўл кейіпкердіѕ таєдырында бўл шыєарманыѕ негізгі идеиясы тоєысатындыќтан, мўндаєы маќсат бас кейіпкер арќылы кґрсетілуі керек. драмма
эпос
комедия
эпика
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №397
Негізгі маєынасы коллезияда болмаќ, яєни жїректіѕ табиєи еркініѕ адамгершілік парызбен соќтыєысуына немесе алынбайтын тосќауылда мерт болуында. Драманыѕ бўл ќай тегі жґнінде айтылєан? таргедия
комедия
лирика
проза
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №398
Јдебиеттіѕ негізгі 3 тегін тап Эпос, лирика, драма
Поэма, јѕгіме, эпос
Новелла, лирика, эпос
Тектері жоќ
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №399
Трагединыѕ ететін јсері - жанды тебірентетін ќасиеті сўмдыќ, ал комедияныѕ ететін јсері - бірде кґѕілді, бірде зілді кїлкі.Бўл ќай поэзияныѕ тїрлері? драма
романдыќ
лирикалыќ
эпостыќ
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №400
Кейіпкердіѕ мінез бітімі, адамныѕ бойына, психологиясына, ќимыл-јрекеттеріне тјн сан тїрлі щасиеттердіѕ бірігіп, біте ќайнасќан тўтастыєын танытатын мінез-ќўлыќ - бўл... Јдеби характер
Јдеби процесс
Јдеби жанр
Јдеби тек
Тема вопроса: нет Сложность вопроса: 1 (из 10)
Глоссарий Стилистика - тіл білімінің тілдік тәсілдер жүйесін синхрондық және диахрондық тұрғыда зерттейтін тіл білімінің саласы. Стиль — латынша stуlos (қазақша — жазу құралы) деген сөз. Функционалдық стилистика – қарым-қатынастың әр түрлі аясына, шарттарына тәуелді болатын тілдік бірліктердің қолданылу жүйесін, яғни функционалдық стильдерді қарастыратын сала. Т і л д і к ж ү й е - тілде бар үлгілердің, қолданыс типтерінің (түрлерінің) белгілі бір тәртіппен келуі, ал тілдік құрылым дегеніміз осы жүйенің іске асқан (көрінген) материалдық мүмкіндіктері. Норма - негізінен тілдің өзі ұсынған тәртіп, нормалану - сол тәртіптерді тілдің өзінің қалыптастыруы. Узус – «қолданылып кеткен тілдік бірліктер» деген түсініктеме береді, узустың карама-қарсысында окказионалдық бірліктер, яғни әдеттегі (нормадағы) мағынадан бөлек, тек сол контексте келтірілген мағынада жұмсалған сөздер Абзац (нем. Absatz –шегініс) – 1) баспа не қолжазба мәтіннің алғашқы жолындағы шегініс, азат жол. 2) Автор ұстанымы тұрғысынан, графикалық түрде айқын бөлшектеніп тұратын мәтіннің композициялық-стилистикалық бөлігі. Адресант (нем. Adressant –жіберуші) ор. адресант – 1. Сөйлеуші, бір тілде қарым-қатынас жасау кезіндегі екінші бір жақ 2. Қарым-қатынас кезіндегі компоненттің бірі 3. Хабарды, айтылымды т.б. тудыратын, жіберуші жақ, хабарлаудың және эмотивті, донативті іс-әрекеттің субъектісі. Адресат (нем. Adressat –қабылдаушы) ор. адресат – 1. Тыңдаушы, сондай-ақ бір тілде қарым-қатынас жасау кезіндегі аудитория 2. Қарым-қатынас кезіндегі компоненттің бірі 3. Хабарлау, эмотивті, донативті іс-әрекет бағытталатын жақ. Айналмалы тұтасымдар (ор.кольцевые, рамочные) – күрделі фразалық тұтасымның басқы және соңғы сөйлемдерінің немесе лексикалық бірліктердің қайталанып қолданылуы. Коннотация (лат. connoto - қосымша мағынасы бар) – тіл бірлігінің эмоциялық, бағамды, стилистикалық рең білдіруі. Алшақ байласым – мәтін құрылымында бір-бірінен өзара алшақ орналасқан сөйлемдердің арасында орнайтын байласым түрі. Жалпы халықтық тіл - қоғам мүшелерінің бәріне бірдей түсінікті ортақ тіл. Анафора (грек. anaphora ana – кейін, қайтадан + phoros – алып жүруші, нем. anapher – бірыңғай басталуы) – 1. Қайталау арқылы жасалатын стилистикалық сөйлеу айшығы. Мәтіндегі әр жол немесе әр тармақ бірыңғай тілдік бірліктерден басталып отырады (дыбыс, сөз, морфема, сөйлем т.б.). 2. Бұрын және алдында айтылған ойға сілтеме жасайтын түрлі амал-тәсілдер (есімдік, қайталау, перифраз т.б.) Әңгімелеу (ор. повествавание) – композициялық-сөйлеу формасының бірі, мәтін түрі. Әңгімелеуде мезгілдегі оқиғаның дамуы, құбылыстардың бірін-бірі ауыстыруы баяндалады. Байласым – күрделі бірліктерді құрайтын тілдік құралдардың белгілі әдіс-тәсілдермен ұйымдасуы, мәтіндегі бірліктердің байланысы. Дейксис (грек. deixis –сілтеме) – тілдік құралдармен берілетін сілтеме, орнына жұмсалып отырған тілдік бірліктің мағынасына немесе қызметіне нұсқайды (есімдіктер, үстеулер, есімдік пен шылау, есімдік пен мекендік, мезгілдік ұғымды білдіретін сөздер). Диалог – (грек. – сөйлесу, әңгімелесу) – екі адамның тіл қатысуы. Дискурс (фр.сөйлеу) ор. речь, выступление – 1.Қатысымның табысты жүзеге асуына тән тілден тысқары (әлеуметтік, мәдени, психологиялық) фактілерді ескере отырып, жан-жақты, толықтай қарастырылатын сөйлеу, нақты мәтін 2. Мәтіннің ырғақпен, интонациямен және т.б. белгілерге сәйкес ұйымдасуы. Жарыспалы байланыс – тұтасым құрамына енетін сөйлемдердің синтаксистік құрылысының, предикат мүшелердің, сөйлемдегі сөздердің орын тәртібінің бір-бірімен сәйкес келіп қайталануы арқылы жүзеге асады. Сөйлемдердің бірі екіншісіне бағынбай, өзара тең дәрежеде байланысуы. Имплицитті - мазмұнның кейбір бөліктерінің формалды тілдік құралдарсыз берілуі. Композициялық-сөйлеу формалары (компазиционно-речевые формы) - екі жақты құрылым, біріншіден, ойлаудың бір түрі, яғни ойлау әрекетін жүзеге асырады, екіншіден, сөйлеу әрекетінің бір түрі, яғни қатысым түріне жатады. Композициялық-сөйлеу формалары - әңгімелеу, суреттеу (сипаттау), ойталқы (пайымдау). Контекст (лат. contexus – бірігу, байланыс) – мәнге ие болу арқылы тілдің барлық деңгейіне тән единицалардың мағына, мазмұны жүзеге асатын орта. Көлемдік-прагматикалық мүшелену – бөліктердің көлемін, оқырманның назар аударуын ескере отырып мәтінді бөлшектеу: том, кітап, бөлім, тарау, тарауша (араб сандарымен көрсетіледі), бөлектеу (бірнеше жол қалдырылып барып жазылады), абзац, күрделі фразалық тұтасым. Көркем мәтін – сыртқы ортамен қарым-қатынас жасаудың, оны танып білудің эстетикалық құралы. Оның өзге стильдегі мәтіндерден өзгешелігі – қарым-қатынастың көркем тілдік құралдардың молынан қолданылу арқылы жүзеге асуы. Күрделі фразалық тұтасым - бір тақырыпқа негізделіп, мағыналық тұтастыққа бірігетін дербес сөйлемдердің тізбегі. Мәтін (текст) - латынша «textus» байланысу, қосылу, тұтасып кету. Басты қасиеті тұтасым және байласым болып саналатын мағыналық байланыстармен біріккен таңба бірліктерінің тізбегі. Мәтіннің тұлға-бірлігі – бірнеше сөйлемдерден тұратын тұтасым, күрделі синтаксистік тұтастық, синтаксистік күрделі бірлік, күрделі фразалық тұтасым, прозалық шумақ, фразадан үстем тұтастық т.б. Монолог (грек. monos - бір, loqos -сөз) – бір адамның сөйлеуі немесе бір адамның ойы. Мүшелену – мәтін белгілерінің бірі әрі қатысымның жүзеге асуының бірден-бір шарты. Мәтіннің мүшеленуінің түрлері: 1) көлемдік-прагматикалық; 2) контекстік-вариативтік. Ойталқы (ор. рассуждение) – композициялық-сөйлеу формасының бірі, мәтін түрі. Ол ой-пікірдің, бір мәселе төңірегіндегі көзқарастың динамикалы түрде өрістетіле дамуын бейнелейді. Субститут (орынбасар) - бір сөздің де, сөйлемнің де не сөйлемдер тізбегінің де орнына қолданылып, зат, мекен, мезгіл т.б. атаулардың мағынасында қолданылады. Суреттеу (сипаттау) (ор. описание) – композициялық-сөйлеу формасының бірі, мәтін түрі. Ол болмыстағы заттар мен құбылыстардың қандай да болмасын бір белгісін не белгілерін бейнелейтін мазмұндық сипатқа ие. Тақырып (ат) - Шығарма тақырыбы мағыналық тұтастықты ұйымдастыруда ерекше қызмет атқарады. Тұтасым (ор. Когерентность, интеграция) – мәтін бөліктерінің бір тақырыпқа, шығарманың түпкі мазмұнына, ортақ ойға бірігуі. Тізбекті байланыс – сөйлеуде ойдың бір сөйлемнен екінші бір сөйлемге үздіксіз қозғалысы нәтижесінде алдыңғы сөйлемде екпін түскен сөздің келесі сөйлемде қайталанып, өрістетілуі арқылы жүзеге асады. Форма — ол тіл құралдарының көмегімен болатын сөйлеудің сыртқы көрінісі; Стиль — қолданылуда өзіндік ерекшеліктері, айырым белгілері бар тілдік элементтер жүйесі немесе әдеби тілдің өзіндік сөздік құрамы, грамматикалық тұлғалары бар сараланған бөлігі. Шегендеуіш (ор. Скреп) – қыстырма құрылымдар (құдайға шүкір, расында да, амал қанша т.б.), жалғаулықты шылаулар (бірақ, сондықтан, алайда т.б.) атқарады. Іргелес байласым – мәтін құрамында өзара іргелес орналасқан сөйлемдер арасында орнайтын байланыс түрі. Эксплицитті байласым – мәтін бірліктері арасындағы байланыстың айқын формалды тілдік бірліктер арқылы жүзеге асырылуы. Пуризм - әдеби тілді, әсіресе оның сөздік қазынасын шет тілдік кірме сөздерден, тіпті жаңа жасанды тұлғалардан, ауызекі сөйлеу элементтері болып саналатын жергілікті сөз-диалектілерден, қарапайым сәздерден тазарту дегенді костайтын ағым, күрес түрі. жүктеу/скачать 3,14 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|