Құрастырушылар
Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру
жүктеу/скачать 5,82 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жаңа тақырыпты бекіту 5 мин (10%) Сабақты қорытындылау 2 мин (2%)
- Сағат саны
- Оқыту әдісі
- 8. Ұйымдастыру кезеңі
- Жаңа сабақты сапалы игеру үшін түрлі оқу әдістерін қолдану.
- Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. Бақылау сұрақтары (кері байланыс) 10 мин (10%)
- Сабақтың мақсаты: Оқыту
- Материалды – техникалық жабдықталуы
- Ұйымдастыру кезеңі
| Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру.
Бақылау сұрақтары (кері байланыс) 10 мин (10%) Оқущылардың білімін жан жақты тексеру Сұрақтарды дұрыс және мазмұнды құрастыруға мән беру Жасушалық цикл кезеңдерін атап, түсініктеме бер? Митоз фазаларын атап, түсініктеме бер әр фазасына? Кроссинговер дегеніміз не? Митоздық хромосомалар дегеніміз не? Кариотип дегеніміз? Центромералық индекс дегеніміз не? Жаңа тақырыпты бекіту 5 мин (10%) Сабақты қорытындылау 2 мин (2%) Оқушылардың білім деңгейін бағалау. Келесі сабақтың тақырыбын хабарлау. Үйге тапсырма беру 3 мин (2%) Цитогенетика негіздері. Көбею. Жыныс жасушалар. 4. Сабақтың тақырыбы: Цитогенетика негіздері. Көбею. Мейоз. Сағат саны: 90 мин ( 100%) Сабақ түрі: Теория-тақырып таныстыру сабақ. Сабақтың мақсаты: Оқыту: Студенттерге цитогенетика негіздерін, көбею түрлерін (жынысты және жыныссыз), жыныс жасушаларының түзілу процестерін (гаметогенез, овогенез) сатыларын оқытып үйрету. тәрбиелік: білімділікке, тазалыққа, еңбек сүйгіштікке тәрбиелеу. дамыту: жаңа қосымша инновациялық ақпараттармен хабардар етіп түрлі оқу әдістерін қолдану. Оқыту әдісі: Тақырыппен таныстыру (презентация), плакаттар жинағы, мультимедиялық құрылғы бейнемагнитофон, CD, DVD дискілер. Материалды – техникалық жабдықталуы: Плакаттар жинағы, тесттік жұмыстар. а)техникалық құралдар: Микроскоп, мультимедиялық құрылғы бейнемагнитофон, CD, DVD дискілер. ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: Плакаттар жинағы, слайдтар. б) оқыту орны : 413, 427 б, 428 бөлме. Әдебиеттер: 1.Мушкамбаров Н.Н. Кузнецов С.Н. Молекулярная биология. Учебное пособие для студентов медицинских вузов, Москва: Наука, 2003, 2. Фаллер Д.М., Шилдс Д. Молекулярная биология клетки. Руководство для врачей. 3. Гинтер Е.К. Медицинская генетика.М.,Медицина, 2003. 4. Генетика учебник для ВУЗов / под. ред. академика РАМН В.И.Иванова.- М., ИКЦ «Адемкнига» 5. Медицинская биология и генетика/ Под.редакцией Куандыкова Е.У., Алматы, Мироедова Э.П. Биология. Учебное пособие для студентов медицинских вузов. – Астана, 2006, 2007 8. Ұйымдастыру кезеңі: 5 мин (15 %) Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру 9. Жаңа сабақ түсіндіру 65 мин (30%) Тақырыпты жоспарымен таныстыру Түсіндірілетін материалдық негізділігімен жеткізілуінің ғылымилығы Жаңа сабақты сапалы игеру үшін түрлі оқу әдістерін қолдану. Тірі ағзалардың негізгі белгілерінің бірі олардың көбеюге кабілетгілігі. Осы қасиеттің аркасыңда миллиардтаған жылдар бойына ұрпақтар жалғасып Жер бетінде тіршілік байкалып келеді, келе бермек. Ағзалардың көбею қасиеті тршіліктің дискреттілігімен тікелей байланысты. Мысалы, ағзалардың денелері көптеген жасушалардан тұрады, ал жеке жасушалардың тіршілік ұзақгығы ағзалардың тіршілік ұзақтығымен салыстырганда әлде қайда қыска болады, сондықтан да ағзалардың тірішілігі оның жасушаларының үздіксіз көбеюі нәтижесінде ғана байқалуы мүмкін Кез-келген биологиялықтүрлер жекелеген особтардап түрады, ал жеке особтардың тіршілік үзақтығы түрлердің тіршілік ұзақтығына қарағанда әлде-қайда қысқа. Демек, түрлердіц түрақты тіршілік етуі оның особтарының үздіксіз кобеюіміц нотижесінде ғана байкалады, т.с.с. Организмдсрдің көбею формалары түрліше болып келеді, ол жоба күнінде төменде келтірілген. 
Жыныссыз көбею жыныстық көбеюге қарағанда қарапайым және ол эволюция кұбылысында алғаш пайда болған. Оның негізгі ерекшелігі осы жолмен пайда болған үрпак аналық ағзаларда ешбір айырмашылығы болмайды, себебі екеуініңде тұқым куалаушылық материалдары өзгеріссіз, бірдей. Ал жыныстық көбею күрделі процесс, себебі болашақ ұрпақгың генетикалық материалы екі ата ананың тұқымқуалаушылық акпараттарының қосылуы нәтижесінде қалыптасады. Жыныстық көбеюдің ең қарапайым түрлері конъюгация және копуляция кейбір біржасушалы ағзаларға тән. Олар арнайы жыныс жасушаларын (гаметаларды) пайдаетпей, өздері өзара қосылады неге нетикалық ақпараттармен алмасады (қарапайымдылар, біржасушалыбалдырлар). Тірі агзалардың басым көпшілігінің жыныстық көбеюі ерекше жасушалар – жыныс жасушалардың (гаметалардың) қосылып, зигота түзуі аркылы жүреді. Кейбір ағзалар мөлшері, қозғалуы жағынан біркелкі болып келетін гаметаларды түзеді. Бұндай гаметалардың қосылуы изогамия жыныстық процесс деп атайды. Енді бір ағзалар мөлшері, қозғалуы жағынан әр түрлі гаметалар түзеді. Олардың бірі ұсақ, жылдам қозғалады — аталық гамета, ал екіншісі одан гөрі үлкендеу, баяу қозғалады — аналық гаметалар. Бүндай гаметалардың өзара қосылуын гетерогамия деп атайды. Жыныстық процестің ең күрделісі түрі-оогамаия. Бүнда ата-аналар әртүрлі гаметалар пайда етеді. Бірі ұсақ, қозғалғыш аталық гаметалар -спермотозоидтар пайда етсе, екіншісі өте аз мөлшерде, тіпті тек бір данакүйінде үлкен, қозғалмайтын аналық гамета-жүмыртқа жасушусасын түзеді. Міне осылардыңқосылуын оогамия деп атайды. Гаметалардың қосылу процесінгаметогенез (сперматогенез не оогенез) деп атайды аталық гаметалар аталық бездерде, аналық гаметалар-аналық бездерде жетіледі. Сперматогенез 4 кезеңнен тұрады (өсу,көбею, пісіп жетілу, қалыптасу), ал оогенез 3 кезеңнен(көбею, өсу, пісіп жетілу). Гаметогенез процесінің ең негізгімәнініңбірі - мейоз. Жасушасының күрделі бөлінуі, оның нәтижесінде бір диплоидтық аналық жасушадан төрт дилоидтық жыныс жасушалары пайда болады. Мейоз жасушасының үзіліссіз (интерфазасыз) екі рет бөлінуі: Онын біріншісі бөліуін редукциялық, екіншісін-эквациялық бөліну деп атайды. Мсйоздың әрбір бөлінуі митоз сияқты төрт фазадан (профаза.метофаза, анафаза, телофаза) түрады. Мейоздың негізгі гаплоидтық жасушалардың пайда болуы, тұқым куалаушылық материалдарының рекомбинациялануы, оның бірінші бөлінуінде жүзеге асады. Сондықтан да оның профазасы бес сатыға жіктеледі: лептотена зиготена, пахитена, диплотена және диакинез. Липтотемасатысында диплоидтық хромосомалар ширатылып, бір-біріне ұқсайды. Зиготенада гомологтық хромосомалар әрі қарай ширатылып бір-біріне жақындап, қосылып жұптар кұрайды Хромосома жұптарының саны гаплоидтық хромосомасанына, яғни 23 тең болады. Пахитена сатысында гомологтық хромосомалар төрт хроматидадан түратын биваленттер түзеді. Бұлар хроматидалар әрі қарай ширатылып бір-бірімен айқасады. Осы сатыда айқасқан хромосомалар өзара генетикалық материалдармен алмасады; оны кроссинговер процессі деп атайды. Диплотена сатысында гомологтық хромосомалардың ширатылуы сәл-сәл жазылып олар бір-бірінен ажырай бастады, дегенмен, олар әлі де болса,бір-бірімен хиазмдер арқылы байланысып тұрады. Диакинез сатысында хромосомалар өте тығыз ширатылып ядро қабықшасы, ядрошық еріп жойылады, бөліну жіпшесіпайда болады. Гаметалардың қосылу процесін гаметогенез (сперматогенез не оогенез) деп атайды аталық гаметалар аталық бездерде, аналық гаметалар-аналық бездерде жетіледі. Сперматогенез 4 кезеңнен тұрады(өсу,көбею, пісіп жетілу, қалыптасу), ал оогенез 3 кезеңнен(көбею, өсу, пісіп жетілу). Гаметогенез процесінің ең негізгімәнініңбірі - мейоз. Жасушасының күрделі бөлінуі, оның нәтижесінде бір диплоидтық аналық жасушадан төрт дилоидтық жыныс жасушалары пайда болады. Мейоз жасушасының үзіліссіз (интерфазасыз) екі рет бөлінуі: ОнЫҢ біріншісі бөліуін редукциялық, екіншісін-эквациялық бөліну деп атайды. Мсйоздың әрбір бөлінуі митоз сияқты төрт фазада (профаза, метофаза, анафаза, телофаза) түрады.Мейоздың негізгі гаплоидтық жасушалардың пайда болуы, тұқым куалаушылық материалдарының рекомбинациялануы, оның бірінші бөлінуінде жүзеге асады. Сондықтан да оның профазасы бес сатығажіктеледі:лептотена зиготена, пахитена, диплотенажәне диакинез. Липтотемасында диплоидтық хромосомалар ширатылын, бір-біріне ұқсайды. Зиготенада гомологтық хромосомалар әрі қарай ширатылып бір - біріне жақындап, қосылып жұптар кұрайды Хромосома жұптарының саны гаплоидтық хромосомасанына, яғни 23 тең болады. Пахитена сатысында гомологтықхромосомалар төрт хроматидадан түратын. Биваленттер түзеді. Бұларды хроматидалар әрі қарай ширатылып бір-бірімен айқасады. Осы сатыда айқасқан хромосомалар өзара генетикалық материалдармен алмасады; оны кроссинговер процессі деп атайды. Диплотена сатысында гомологтық хромосомалардың ширатылуы сәл-сәл жазылып олар бір-бірінен ажырай бастады, дегенмен, олар әлі де болса,бір-бірімен хиазмдер арқылы байланысып тұрады. Диакинез сатысында хромосомалар өте тығыз ширатылып ядро қабықшасы, ядрошық еріп жойылады, бөліну жіпшесі пайда болады. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. Бақылау сұрақтары (кері байланыс) 10 мин (10%) Оқущылардың білімін жан жақты тексеру Сұрақтарды дұрыс және мазмұнды құрастыруға мән беру Көбеюдің формасын атап бер? Жыныс жасушасының түзілу процесін атап бер? Гаметогенез дегеніміз не? Мейоз дегеніміз не? Мейоз фазаларын атап бер? Жаңа тақырыпты бекіту 5 мин (10%) Сабақты қорытындылау 2 мин (2%) Оқушылардың білім деңгейін бағалау. Келесі сабақтың тақырыбын хабарлау Үйге тапсырма беру 3 мин (2%) Молекулалық генетика негіздері. Жалпы генетика негіздері. Тұқым қуалаудың жалпы заңдылықтары. Мендель заңдары. 5. Сабақтың тақырыбы: Молекулалық генетика негіздері. Жалпы генетика негіздері. Тұқым қуалаудың жалпы заңдылықтары. Мендель заңдары. Сағат саны: 90 мин ( 100%) Сабақ түрі: Теория-тақырып таныстыру сабақ. Сабақтың мақсаты: Оқыту: Студенттерге мейоз, гаметогенез, жыныс жасушаларының бөлінуін оқыту. тәрбиелік: білімділікке, тазалыққа, еңбек сүйгіштікке тәрбиелеу. дамыту: жаңа қосымша инновациялық ақпараттармен хабардар етіп түрлі оқу әдістерін қолдану. Оқыту әдісі: Тақырыппен таныстыру (презентация), плакаттар жинағы, мультимедиялық құрылғы бейнемагнитофон, CD, DVD дискілер. Материалды – техникалық жабдықталуы: Плакаттар жинағы, тесттік жұмыстар. а)техникалық құралдар: Микроскоп, мультимедиялық құрылғы бейнемагнитофон, CD, DVD дискілер. ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: Плакаттар жинағы, слайдтар. б) оқыту орны : 413, 427 б, 428 бөлме. Әдебиеттер: Негізгі оқулықтар: 1.Мушкамбаров Н.Н. Кузнецов С.Н. Молекулярная биология. Учебное пособие для студентов медицинских вузов, Москва: Наука, 2003, 2. Фаллер Д.М., Шилдс Д. Молекулярная биология клетки. Руководство для врачей. 3. Гинтер Е.К. Медицинская генетика.М.,Медицина, 2003. 4. Генетика учебник для ВУЗов / под. ред. академика РАМН В.И.Иванова.- М., ИКЦ «Адемкнига» 5. Медицинская биология и генетика/ Под.редакцией Куандыкова Е.У., Алматы, Мироедова Э.П. Биология. Учебное пособие для студентов медицинских вузов. – Астана, 2006, 2007 Ұйымдастыру кезеңі: 5 мин (15 %) Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру Жаңа сабақ түсіндіру 65 мин (30%) Тақырыпты жоспарымен таныстыру жүктеу/скачать 5,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|