I.Негізгі әдебиеттер:
Глушенко В.В. Системы управления организационно-административными непроизводственными стукрурами.-СПб.,1996
Глущенко Е.В. Теория управления: Уч.пособие.- М., 1997
Добротворский И.Л. Менеджмент. Эффективные технологии.Уч.пос.- М., 2002
Дятлов В.А., Пихало В.Т. Этика и этикет деловых отношений: Уч.пособие.-М.,1997
Дуракова И.Б.Управление персоналом.-М.,2004
Кузнецова Т.В. Документационное обеспечение управления: Учебно-справочное пос.-М., 1998
Кафидов В.В.Управление персоналом-М.,2004
«Социальная работа» под. Ред. В.И. Курбатова р-н-д 2003 стр- 72-79
Теория и практика социальной работы: проблемы, прогнозы, технологии. Под редакцией В.М. Сафроновой . М., 1992
Станкин М.И. Психология общения. М., 1996
Фирсов М.В. Введение в специальность и основы профессиональной этики социального работника. М., 1993
Холостова Е.И. Профессиональный и духовно-нравственный портрет социального работника. М., 1993
II. Қосымша әдебиеттер:
Энциклопедия социальной работы. М., 1994
Ягодинский В.Н. Как себя вести: практический курс культуры поведения. М., 1991
Швейцер А. культура и этика. М., 1973
Франкл В. Человек в поисках смысла жизни. М., 1990
Титаренко А.И. нравственные основы общения. М., 1979
Радов А.Г. Порядок и порядочность. М., 1988
Әлеуметтік жұмыстағы әкімшілік, ұйымдастыру және басқару пәні бойынша тест тапсырмалары
1. Басқару деген не?
а. Өндірістік- ұжымда еңбекті ұйымдастыру.
b. Ақпарат қозғалысы және оның бастапқыдан командылыққа трансформациялануы.
d. Өндірістік процестердің табиғи реттелуі.
c. Адамдардың келісілген бірлескен іс-әрекеті үшін қажет мақсаттық ықпал ету.
e. Өндірістік жүйелердің ұйымдасып дамуы.
2.Басқару жүйесі деген не?
a. Басқарушы және басқарылатын объектілердің жиынтығы.
b. Өз қалпын өзгертуге қабілетті жүйе.
d. Ұйым процестерінің табиғи реттелуін жүзеге асыратын жүйе.
c. Басқарылатын жүйеде басқару процесін жүзеге асыратын, басқарушылық және коммуникациялық кіші жүйелерден тұратын жүйе.
e. Басқарушы субъектісінен және басқару объектілерінен тұратын жүйе.
3. Ұйымдастырылған басқаруға тән ерекшеліктерді көрсетіңіз.
a. Басқаратын және басқарылатын жүйелердің арасында тік және кері байланыстың бар болуы.
b. Ұйым құрылымының алдын ала қалыптасу процесі және оны басқару жүйесі, басқару функциясын жүзеге асыратын механизм.
d. Басқаруда әлеуметтік- экономикалық тәсілдердің басым болуы.
c.Басқаруды компьютеризациялаудың жоғары деңгейі.
e.Қоғамда үстем болған жекеменшік жүйесі.
4. Басқарудың ұйымдастырылған формаларына қандай басқару тәсілдері тән?
a. Технологиялық құралдардың жиынтығы.
b. Әкімшілік тәсілдер.
d.Әлеуметтік- экономикалық тәсілдер
c. Адам мінез-құлығының факторлары
e. Заңдар, заңдық актілер, ақпараттық жүйе және коммуникациялық тәсілдердің жиынтығы.
5. Сіздің ойыңызша, менеджмент басқару типі ретінде қандай қасиеттерге ие болуы қажет?
a. Басқарудың экономикалық тәсілдеріне тірек, қызметтің және өнімдердің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету, нарықтық жағдайда қызметкерлерді басқару.
b. Басқаруда ғылыми әдістерді қолдану.
d. Басқаруды ажырату немесе біріктіру.
c.Өзінідік ұйымдастырылған мәдениет.
e. Басқару өнерінің ғылымилықтан үстем болуы
6. Адамдардың бірлескен іс әрекетін келісімдейтін басқару әсер ету ықпалы ретінде не арқылы жүзеге асады?
a. Өкілеттілікті және жауапкершіліктерді, міндеттерді бөлу арқылы.
b. Басқару субъектісі өз қызметін атқару арқылы.
d.Басқару жүйесінің тиімділігінің арқасында.
c.Оның басты сипаттамаларында адами факторларды есепке алу арқылы.
e.Басқаруды персонализациялау арқылы.
7. Төмендегі басқару типінің қайсысы көбінесе ғылыми деңгейге және ғылым ұсыныстарына сүйенеді?
а.Экономикалық басқару.
b. Ғылыми – концептуалдық басқару.
c. Эмпирикалық басқару.
d. Прагматикалық басқару.
e. Математикалық әдістерді қолдану негізінде басқару.
8. Төмендегі басқару типтерінің қайсысы басқаруда тәсілдерді анықтау көрсеткіші бойынша менеджмент түсінігіне сәйкес келеді?
а. Командалық- әкімшілік басқару.
b. Экономикалық басқару.
c. Әлеуметтік- экномикалық басқару.
d. 2 немесе 3 пунктердегі жауаптар нұсқасы.
e.Тізімде дұрыс жауап нұсқасы жоқ.
9. Төмендегі басқару типінің қайсысы басқаруда нарықтың рөлін есептеу көрсеткіші бойынша менеджмент түсінігіне сәйкес келеді?
а. Жоспарланаған – директивтік басқару.
b. Мақсаттық басқару.
c. Маркетинг.
d. 2- немесе 3 пунктердегі жауаптар нұсқасы.
e. Тізімде дұрыс жауап нұсқасы жоқ.
10. Адам- мінез құлқына догматикалық талап қойғыштық, беделді адамға сілтеме жасау арқылы оның аргументациясы, жоғарыдан жіберілген ережені еш қарысылықсыз орындауды талап ету:
а. Адамға жүйелі тұрғыдан қарау.
b. Авторитаризм.
c. Аморальдылық.
d. Ажитация.
e. Демократизм.
11. Ажитация дегеніміз:
а. Пайымдаулы іс- әрекетке қабілеттіліктің төмендеуі- аномальды психикалық күй.
b.Тұлғааралық қатынастардың объективті негіздерін асықындыру.
c. Феминдік ерекшеліктерін көрсете алу қабілеті.
d. Жоғары деңгейде шаршау мен тітіркендіргіште көрінетін нервтік- психикалық әлсіздік.
e. Барлық жауаптар дұрыс емес
12. Қоғамның моральдық ұстанымдарын қабылдамау, әдептілік нормаларына ингилистикалық қатынас, тұлғаның және әлеуметтік топтың рухани күйреуі:
а. Аморальдылық.
b. Андрогиния.
c. Апатия.
d. Астения.
e. Аффект.
13. Жетекшінің басқару функциясын үздік орындауын қамтамасыз ету немен байланысты:
а. Басқару іс- әрекетін белсенді етумен.
b. Субъектінің басқару жүйесіне әсер етумен.
c. Үлесімді қағидаларды дәлелдеумен.
d. Тұлғалардың бірлесе әрекет етумен.
e. Қарым- қатаныстың нәтижесімен.
14. Басқару іс - әрекетінің стилі дегеніміз:
а. Жетекшінің жеке басқару қызметін іске асырудағы қалыптасқан мінездің әдіс, тәсілдері.
b. Ұйымдастырушылық- стратегиялық көрініс.
c. Басқаруда жаңа технологияны қолдану.
d. Басқару құралдарын қолдану мен пайдалану.
e. Шығармашылықпен басқару.
15. Жетекшінің басқару іс- әрекетіндегі даралығы және жүйелі еңбегінің қайталанбауы:
а. Басқару функциясы.
b.Басқару өнері.
c. Басқару менталитеті.
d. Басқару шеберлігі .
e. Басқару технологиясы.
16. Жетекшінің жоғарғы басқару құзырлығының кемелденуі, жоғарғы нәтижелерге қол жеткізуі:
а. Басқару өнері.
b. Басқару функциясы.
c. Басқару шеберлігі.
d. Басқару менталитеті.
e. Барлық жауаптар дұрыс емес.
17. Басқарудың ғылыми мектебінің негізін қалаушылар:
а.Ф. Тейлор.
b. Ф. Гилберт.
c. Л. Гилберт.
d. Г. Эмерсон.
e. Барлық жауаптар дұрыс.
18. «Ұйым» дегеніміз:
а. Белгілі нормативтік негіздерде еңбек бөлінісі шарттарында жұмыс істейтін, жетекшілік иерархиясын сақтауға, жалпы мақсатқа жетуге ұмтылатын бірнеше адамдардың жоспарланған іс- әрекеті.
b. Адамдардың бірлесе жұмыс істеуге деген қажеттілігі.
c. Еңбекті ғылыми ұйымдастырудың негізі.
d. Адамдарды біріктіру формасы
e. Барлық жауаптар дұрыс емес.
19. Басқару қызметтерінің санатты топтары:
а. Әрекеттік- әкімшілік қызметтер.
b. Кадрлық қызметтер.
c. Өндірістік- технологиялық қызметтер.
d. Туындылық қызметтер
e. Барлық жауаптар дұрыс.
20. «Іс- әрекет» ұғымының мәні:
а. Субъектінің саналы қойылған мақсаттарға жетуге бағытталған қоғамдық тәжірибені игеруге қатысты белсенді қатынасының формасы
b. Мақсаттарды анықтау
c. Қажеттілікті өтеу
d. Мақсатсыз қозғалыстар
e. Топтағы адамдардың бірлігі
21. Миссия – дегенміз:
а. Ұйымнан тыс болатын қандайда бір қажеттілікті қанағаттандыру.
b. Мақсат қою қызметін әрі қарай жүзеге асырудың іргетасы*.
c. Ұйымның жалпы имиджі.
d. Ұйымның ішкі мәселесі.
e. Ұйымның жоспары.
22. Әлеуметтік қызметтің институционалдық басты белгілері:
а. Құқықтық статус
b. Ұйымдастыру құрылымы
c. Нақты функцияларды практикалық іске асыру
d. а, b c нұсқалары дұрыс.
e. Барлық жауаптар дұрыс емес.
23. Басқару процесіндегі болжаудың типтері:
а. Экономикалық болжау.
b. Технологиялық болжау.
c. Өткізуді жоспарлау.
d. Бәсекелестіктің дамуын болжау.
e. а.b. c.d нұсқалары дұрыс.
24. Әлеуметтік болжау дегенміз:
а. Тұтастай қоғам күйінің өзгерулерін және адамдардың әлеуметтік ұстанымдарын болжау.
b. Жаңа технологияларды жасауды болжау
c. Бәсекелердің стратегиясы мен тактикасындағы мүмкін өзгерістер туралы болжаулар.
d. Экономиканың немесе нақты ұйымның жалпы күйңн болжау.
e. Барлық жауаптар дұрыс емес
25. Стратегиялық жоспарлаудың негізгі кезеңдері:
а. Ұйым миссиясын анықтау.
b. Сыртқы ортаны талдау.
c. Ұйымішілік диагностика.
d. Стратегияны таңдау.
e. Барлық жауаптар дұрыс.
26. Әлеуметтік қызметті ұйымдастыру ережелері:
а. Ұйымның мақсаты оның қызметінің түпкілікті нәтижесіне нақты сипаттама беруге тиіс.
b. Төменде жатқан әрбір деңгейдің мақсаттарын жүзеге асыру жоғары жатқан деңгейлер мақсаттарына жетудің қажетті шарты болып табылады.
c. Әртүрлі деңгейлердің мақсаттарын қалыптастыра келе, оларды алу тәсілдерін емес, күтілетін нәтижелерді сипаттау қажет.
d. Келісілген жағдайда әр деңгейдің шағын мақсаттары бір- біріне тәуелсіз болуға тиіс
e. Барлық жауаптар дұрыс.
27. Әлеуметтік қызметтегі «мотивация» ұғымы дегеніміз:
а. Адамның іс- әрекетке саналы түрдегі ішкі ұмтылысы.
b. Қабылданған шешімдерді жүзеге асыру.
c. Адамның қажеттіліктері
d. Адамдардың бірлескен іс- әрекетінің нәтижесі
e. Материалдық жағдайды жақсарту
28. Әлеуметтік қызметте жоспарлау үдерісінің өзімен байланысты шығындар мен зардаптарды ескере отырып жоспарлау принципі:
а. Уақыт бойынша келісу принципі.
b. Жоспарлық болжаулар принципі.
c. Мақсатқа жетуге көмектесу принципі.
d. Жоспарлардың тиімділік принципі.
e. Икемділік принципі.
29. Белгілі бір ұйымдық құрылымды жасаудың жалпы процесі қалай аталады?
а. Ұйымдастыру қызметі.
b. Өкілеттік беру қызметі.
c. Жетекшілік қызмет
d. Басқару қызметі
e. Шешім қабылдау қызметі.
30. Атқарушы іс- әрекеттің мотивация тұжырымдамасының негізін қалаушылардың бірі:
а. Д.Мак Грегор.
b. Ф. Тейлор.
c. Л. Гилберт.
d. Г. Эмерсон.
e. Ф. Гилберт.
31. Басқарудағы ғылыми бағыттың ең негізгісі?
а. Басқару тиіміділігін қамтамасыз ету.
b. Эмпирикалық басқаруды қолдану.
c. Басқару өнерінің элементтерінің ғылымилыққа сәйкес келуі.
d. Басқарудағы жүйелік бағыт.
e. Басқару тиімділігін ғылыми бағытта, моделдер және жүйелік бағыт, терең білімдер негізініде қамтамасыз ету.*
32. Тікелей және жанама басқарудың арасындағы негізгі ерекшелікті атаңыз.
а. Қойылған мақсатқа жету үшін арнайы жағдай жасау.
b. Басқару стилінде.
c. Басқару әдістері және формалары.
d.Қандай жолмен басқарылатын объектіге басқарушы жүйенің ықпалының жүзеге асуында.
e.Басқарушылық ықпалдың мақсаттық бағытта өзгеруі.
33. Сіз қандай тәсілмен әлеуметтік- экономикалық саладағы келесі факторлардың басқару тиімділігіне әсер ету деңгейін рангілейсіз?
а. Басқаруда компьютерлік технологияның қолданылуы.
b. Экономикалық дамудың нарықтық жағдайы.
c. Басқарудың әлеуметтік- психологиялық факторлары.
d. Басқару өнері және тәжірибе.
e. Басқарушының тұлғасы және оның беделі.
34. Сіз басқару механизмінің негізінде нені түсінесіз?
а. Басқарушы жүйенің басқару объектісіне ықпал ету тәсілдерінің жиынытығы.
b. Өзара байланысқан және кешендік басқару әдістерінің жиынтығы.
c.Басқару принциптеріндегі жүйе қызметтерінің жиынтығы.
d. Басқарудың ұйымдастырылған формалары.
e.Басқару тұжырымдамасы.
35. Басқару мақсаты неде?
а. Қойылған мақсатқа жету.
b.Басқару жүйесінде пайда болған мәселені шешу.
c. Жұмысшылардың қызығушылықтарын қанағаттандыру
d. Ұйымның барлық әлеуеттік мүмкіндіктерін жүзеге асыру.
e. Басқарушы жүйенің алдында тұрған міндеттерді шешу
36. Өкілділікті бөлу көрсеткіші бойынша басқару типінің қайсысы толық менеджмент түсінігіне сәйкес келеді?
а. Авториторлық басқару.
b. Ұжымдық басқару.
c. Демократиялық басқару.
d. Либералдық басқару.
e. Тізімде дұрыс жауап жоқ
37. Формалдық басқару деген не?
а. Адами қатынастарға сүйенетін басқару.
b. Ұйымдық ( ресми) талаптарға сүйенетін басқару.
c. Әртүрлі жолмен пайда болған жағдайлардың барлығын есепке ала отырып басқару.
d. Ұжымдағы барлық әлеуметтік – психологиялық жағдайды есепке ала отырып басқару.
e.Ғылыми әдістерді жан- жақты қолдануға негізделген басқару
38. Компоненттерден тұратын, өзгеріп жатқан жағдайларда белгілі бір мақсатқа жетуге бағытталған қандай бағыт басқаруды ашық жүйе ретінде қарастыруды сипаттайды?
а. Процестік бағыт.
b. Жүйелік бағыт.
c. Ғылыми бағыт.
d. Ситуациялық бағыт.
e. Сандық бағыт.
39. Басқару жүйесін талдау негізінде нені түсінуге болады?
а. Жүйе параметрлерінің төмен деңгейдегі параметрлеге ауысуы.
b. Басқарушылық шешімді қабылдау және өңдеу үшін ақпарат жинау тәсілі.
c. Басқару жүйесін құрамдас компоненттерге ойша немесе нақты бөлу және осы бөлуді жүзеге асырған принциптерді түсіндіру.
d. Жекеден жалпы түсініктерге өту.
e. Жүйе параметрлерінің мәндерін орнату (бағалау) мақсатында оларды бақылау.
40. Апатия дегеніміз:
а.Қоршаған шынайылық жағдайларына деген немқұрайлылық.
b. Жанжалдан туындаған эмоциялық күй.
c. Индивидтің әлеуметтік ортаға бейімделе алмауы
d. Индивидтің ортаға белсенді әсер етуі
e. Барлық жауаптар дұрыс емес.
41. Аутизм дегенміз:
а. Индивидтің қоршаған әлеммен байланысынан қашуы.
b. Өзіндік реттеу мүмкіндігінің төмендеуі.
c. Идеялар мен түсініктердің тар шеңберіне жақындық.
d. Эгоцентризм
e. Барлық жауаптар дұрыс.
42. Күшті импульсивті әрекеттермен және эндокринді жүйенің қызметтік өзгерістермен бірге жүретін сананың уақытша патологиялық емес ұйымдасуының бұзылуы:
а. Амнезия.
b.Аффект.
c.Саналық әрекет.
d. Апперцепция.
e. Аутизм.
43. Әлеуметтік нормаларға сәйкес адамының мінез-құлқын реттеу мақсатымен қоғам әлеуметтік және кіші топтағы тұлғаларға әсер ететін құралдар жүйесі.
а. Әлеуметтік қабылдау
b. Әлеуметтік түзету
c. Әлеуметтік көмек
d. Әлеуметтік стеротип
e. Әлеуметтік бақылау
44. Ұйымдастыру іс-әрекеті дегеніміз:
а. Субъектілер мен олардың іс- әрекеттерін байланыстыратын практикалық іс- әрекеттер жиынтығы.
b. Барлық жауаптар дұрыс емес.
c. Іскерлігін дамытудағы көрініс.
d. Тұлғалық кәсіби сапасы.
e. Жоғары деңгейдегі білімі, білігі.
45. Профессиограмма дегеніміз:
а. Нақты кәсіпке қойылатын, психологиялық және басқа талаптардың жүйесі.
b. Әлеуметтік қауымдағы басым эмпирикалық білім және түсініктердің жиынтығы.
c. Қызметтік тапсырмаларды тиімді шешу.
d. Феминдік ерекшеліктерін көрсете алу қабілеті.
e. Жауаптардың бәрі дұрыс емес.
46. Қоғамдық пікір дегенміз:
а. Ұжым қарым- қатынасындағы бағаланған пікірлер мен ойлардың жиынтығы.
b. Субъектінің белгілі әлеуметтік топпен теңестірілуі.
c. Тұлғаның мінез-құлқының белгілі стандарттқа бағынуы.
d. Адамдардың әлеуметтік объектілерді бағалау ерекшелігі
e. Жауаптардың барлығы да дұрыс
47. Идентификация дегеніміз:
а. Субъектіні белгілі әлеуметтік топпен теңестіру.
b. Ақыл- ой қабілетінің тұрақты құрылымы.
c. Басқару құралдарын қолдану мен пайдалану.
d. жауаптардың бәрі дұрыс емес.
e. Идеялар мен түсініктердің тар шеңберіне жақындық.
48. Басқарудағы әкімшілік ( классикалық мектеп) мектебінің негізін қалаушы:
а. А. Файоль.
b. М. Вебер.
c. Ф. Тэйлор.
d. Р. Генри
e. Г. Эмерсон
49. Сіздің ойыңызша, менеджмент басқару типі ретінде қандай қасиеттерге ие болуы қажет?
a. Басқарудың экономикалық тәсілдеріне тірек, қызметтің және өнімдердің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету, нарықтық жағдайда қызметкерлерді басқару.
b. Басқаруда ғылыми әдістерді қолдану.
d. Басқаруды ажырату немесе біріктіру.
c.Өзінідік ұйымдастырылған мәдениет.
e. Басқару өнерінің ғылымилықтан үстем болуы
50. Төмендегі басқару типінің қайсысы көбінесе ғылыми деңгейге және ғылым ұсыныстарына сүйенеді?
а.Экономикалық басқару.
b. Ғылыми – концептуалдық басқару.
c. Эмпирикалық басқару.
d. Прагматикалық басқару.
e. Математикалық әдістерді қолдану негізінде басқару.
51. Басқарудың экономикалық әдістеріне сәйкес басқару объектісінің басқару субъектісіне қандай ықпал ету тәсілі тән?
а. Ұйымның мақсатын анықтау.
b. Басқарылатын объектілерде материалдық және еңбектік ресурстарды ұтымыды түрде қолдануға бағытталған әсер ету.
c. Өндірістік іс- әрекетке қажетті ресурстармен қамтамасыз ету.
d. Жұмысшылардың материалдық қызығушылықтарын жоғарылатуға бағытталған әсер ету.
e. Білікті жұмысшыларды сақтауға бағытталған кадрлық саясатты өткізу және өңдеу.
52. Бөгде адамдардың қатысуында іс- әрекеттің төмендеуі:
а. Әлеуметтік позиция.
b. Әлеуметтік ингибиция.
c. Әлеуметтік фасилитация
d. Әлеуметтік әсер.
e. Әлеуметтік қарым- қатынастар.
53. Басқару процесіндегі болжаудың типтері:
а. Экономикалық болжау.
b. Технологиялық болжау.
c. Өткізуді жоспарлау.
d. Бәсекелестіктің дамуын болжау.
e. а b. c.d нұсқалары дұрыс.
54. Топ деңгейінің дамуына тәуелді, тиімді бірлесе әсер ететін тұлғаралық қатынасының саласы:
а. Әлеуметтік- психологиялық ахуал*
b.Әлеуметтік қарам- қатынастар
c. Әлеуметтік бейімделу
d. Әлеуметтік тәуелділік
e. Әлеуметтік басқару
55. Басқару жүйесін диагностикалау деген не?
а. Жүйенің негізгі параметрлерінің өзара байланысын және мәндерін талдау
b. Жүйенің негізгі параметрлерінің мәндерін байқау (өлшеу)
c.Басқару объектісінің нормадан, мақсатынан ауытқуы және деформация себептері, ерекшеліктерін сипаттау тәсілдері.
d. Жүйенің негізгі сипаттамаларын және белгілерін талдау.
e. Жүйенің әртүрлі әсерлерге байланысты мінез-құлқын зерттеу мақсатында эксперимент өткізу тәсілдері.
56. Әлеуметтік қызметтің институционалдық басты белгілері:
а. Құқықтық статус
b. Ұйымдастыру құрылымы
c. Нақты функцияларды практикалық іске асыру
d. а, b c нұсқалары дұрыс.
e. Барлық жауаптар дұрыс емес.
57. Адами қатынастар мектебінің көрнекті өкілі:
а. Ф. Тэйлор.
b. Ф. Гилберт.
c. Л. Гилберт.
d. Г. Эмерсон.
e. П. Фоллет.
58. Басқару іс - әрекетінің стилі дегеніміз:
а. Жетекшінің жеке басқару қызметін іске асырудағы қалыптасқан мінездің әдіс, тәсілдері.
b. Ұйымдастырушылық- стратегиялық көрініс.
c. Басқаруда жаңа технологияны қолдану.
d. Басқару құралдарын қолдану мен пайдалану.
e. Шығармашылықпен басқару.
59. Кәсіби шеберлік дегеніміз:
а. Тұлға бойындағы кәсіби іс-әрекетінің қамтылған жемісі.
b. Тұлғалық кәсіби сапасы.
c. Жоғары деңгейдегі білімі, білігі.
d.Іскерлігін дамытудағы көрініс.
e. Барлық жауаптар дұрыс
60. Стратегиялық жоспарлаудың негізгі кезеңдері:
а. Ұйым миссиясын анықтау.
b. Сыртқы ортаны талдау.
c. Ұйымішілік диагностика.
d. Стратегияны таңдау.
e. Барлық жауаптар дұрыс.
Әлеуметтік жұмыстағы әкімшілік, ұйымдастыру және басқару пәні бойынша глоссарий
Билік- адамдардын іс-әрекетіне, қызметіне, тағдырына белгілі бір адамдардын (бедел, жігер, құқық, зорлықтын) көмегімен әсер ету мүмкіншілігі; адамдарға саяси билік жургізу; мемлекеттік органдардын жүйесі;
Атқарушы билік органдары — қоғам мен мемлекеттің әкімшілік-саяси, әлеуметтік-мәдени, шаруашылық және қызметтің салааралық аяларындағы міндеттерді шешу мақсатында атқарушы және әкімдік қызметті жүзеге асыратын біртұтас құрылымдық жағынан қалыптасқан дербес әлеуметтік құрылым.
Тапсырма беру - құқықтық нормада қаралған жағдайда осы не басқа іс - қимыл жасауаға тікелей нақты түрде міндет жүктеу.
Тыйым салу - құқықтық нормада қаралған жағдайда осы не басқа іс-қимылды жасамауға тікелей заңды түрде міндет жүктеу.
Ерік беру - құқықтық нормада қаралған жағдай осы не басқа іс - қимылды өзінің қалауы бойынша жасауға заңды түрде рұқсат ету.
Әкімшілік - құқықтық реттеудің ерекшеліктері ең алдымен мемлекеттік органдардың ерекше түрімен жүзеге асырылатын заңдық биліктік қызмет ретіндегі мемлекттік басқарудың өзгешелігімен айқындалады.
Әкімшілік — құқықтық нормаларбұл мемлекеттік, қоғамдық басқару сферасындағы қатынастарды, сондай-ақ мемлекеттік қызметтің басқа сферасында туындайтын басқару сипатындағы қатынастарды (әділ соттылықты, прокурорлық қадағалауды) реттейтін мемлекетпен белгіленген немесе бекітілген, рұқсат етілген ережелер болып табылады және оларды орындымығын жағдайда мемлекеттің мәжбүрлеуі арқылы жүзеге асырылады.
Әкімшілік – құқық, кез келген құқық саласы сияқты, заңды нормалардың жиынтығынан тұрады.
Мемлекеттік басқару әдісі – бұл басқару субъектісінің басқару объектісіне ықпал ету тәсілі (амалы); Ол басқарудың алдына қойылған мақсаттары мен міндеттеріне қол жеткізу үшін басқарудың функцияларын іске асыру үшін пайдаланылады.
Әкімшілік құқықтық нормалар дегеніміз – мемлекеттік органдардың басқару-атқару жұмыстары процесінде пайда болатын, атқару билігі аясында қоғамдық қатынастарды реттеуші, мемлекеттік органдардың актілерінде көрсетілген, мемлекеттік заң шығару және атқару билігінің органдары тағайындаған жалпыға міндетті мінез-құлық ережелері.
Мемлекеттік қызмет – азаматтардың мемлекеттік органдар мен олардың аппараттарында конституциялық негізде жүзеге асырылатын және мемлекеттік басқаруды жүзеге асыруға, мемлекеттің өзге де міндеттері мен функцияларын іске асыруға бағытталған кәсіби қызметі.
Басқарудың құқықтық актілері – атқарушы билік органдары мен лауазымды тұлғалардың белгіленген тәртіппен шығаратын, мемлекеттік биліктік сипаты бар, басқару қатынастарын реттейтін немесе нақты басқару ісін шешетінзаңға тәуелді заңды актісі.
Әкімшілік құқық бұзушылық дегеніміз – жалпыға міндетті әкімшілік құқықтық нормаларды бұзғандығы үшін әкімшілік жауаптылық пен жазаға тартылатын заңға қайшы, қоғамға қауіпті кінәлі әрекет немесе әрекетсіздік.
Әкімшілік жаза дегеніміз - әкімшілік құқұқ бұзушылық жасаған адамға заңмен белгіленген тәртіппен мемлекеттің уәкілетті органы немесе лауазымды тұлға қолданатын мемлекеттік әсер ету шарасы.
Кайникенова Гульмира Какимовна
Әлеуметтік жұмыстағы әкімшілік,
ұйымдастыру және басқару
Оқу-әдістемелік кешен
Редакционно-полиграфический отдел
Кокшетауского государственного университета им. Ш. Уалиханова
Подписано в печать 14.09.15 г. Объем 9,6 п.л. Тираж 20 экз.
Заказ №130
Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университетінің баспаханасында басылған
Отпечатано в типографии
Кокшетауского государственного университета им. Ш. Уалиханова
Наш адрес: Казахстан, Акмолинская обл., г. Кокшетау,
ул. Ақан-сері, 24 РПО КГУ им. Ш. Уалиханова
e-mail: www.kgu.kz
Достарыңызбен бөлісу: |