Реферат «Афазия,афазияның түрлері,себептері,бағыттары»

Өткізгіштік афазия

Афазияның бұл түрінде негізгі тапшылық қайталануға әсер етеді. Ол еркін стихиялы тілмен, жақсы түсінумен сипатталады, бірақ сөзбе-сөз парафазалардың болуымен сипатталатын нашар қайталанумен (фонемаларды ауыстыру) сипатталады.

Екінші деңгейде пайда болуы мүмкін: атаудың қиындықтары мен ақаулары, оқудың бұзылуы немесе жазудың бұзылуы (Ардила мен Росселли, 2007).

Себептері

Инсульт ми аймағына қан беруді тоқтатқан кезде немесе қан тамырларының бітелуімен немесе инсультпен жүреді (Ұлттық жүйке аурулары және инсульт институты, 2016).

Мидың кейбір аймағына оттегі жеткіліксіз болған кезде ми жасушалары өле бастайды, сондықтан ми аймақтары өз функцияларын нашарлай бастайды (Ұлттық жүйке аурулары және инсульт институты, 2016).

Екінші жағынан, бас жарақаты, ісік, инфекция немесе дегенеративті процестің салдарынан мидың зақымдануы да афазия тудыруы мүмкін.

Афазияны жою жөніндегі логопедия жұмысына жалпы дидактикалық негіздегі оқыту пайдаланылады (көрнектілігін, түсініктілігін, саналылығын және басқалар) алайда осыған байланысты, сөйлеу тілі қызметін калпына келтірудің үйрету жұмысын қалыптастырудан айырмашылығы бар. Жаңа сөйлей бастаған балаға қарағанда сөйлейтін және жазатын ересек адамның миындағы қыртыстың күрделі қызметі біршама қысқаша құрылған. Педагогикалық түзету жұмысын жоспарлағанда негізгі төмендегідей қағидаларды басшылыққа алған жөн.

1. 
   Сөйлеу тілі қызметін қалпына келтірудегі педагогикалық түзету жұмысының тәсілдерін таңдау кезеңге немесе сатыға байланысты. Инсульттан кейінгі алғашқы күндеріндегі жұмыс сөйлеу тілін қалпына келтіру барысында аурудың біршама енжарлықпен қатысу арқылы жүргізіледі. Сөйлеу тілі қызметінің тежелуін түзететін және алғашқы кезеңде қалпына келтіретін эферентті моторлы афазиядағы кездесетін литеральды парафазия сияқты сөйлеу тілінің бұзылуынан алдын ала сақтандыру тәсілдерін пайдаланады. Сөйлеу тілін міндетті түрде қалпына келтірудің ең соңғы кезеңінде ауруға тілін түзету жұмысының жолын және жоспарын түсіндіреді, тілін түзету жұмысына пайдалануға болатын көрнекі кұрал беріледі.
   
2. 
   Педагогикалық түзету оқуының жүйесі не алғашқы бұзылған функцияларын қалпына келтіруге, не болмаса сөйлеу тілі қызметінің сақталған бөлімдерін қайта кұруға мүмкіндік беретін жұмыс тәсілін таңдауды ұйғарады. Мысалы, сенсорлы афазиядағы фонематикалық есту қабілетін қалпына келтіру барысы сақталган оптикалық және кинестикалық қабілеттерін пайдалану жолымен іске асырылады.
   
3. 
   . Алғашқы нейропсихологиялық алғы шартының қайсысы бұзылғанына қарамастан афазиянын кез келген, түріндегі сөйлеу тілінің сөйлеу мәнері, түсінуі, оқуы және жазуы сияқты барлық жақтарымен жұмыс жүргізеді.
   
4. 
   4. Афазияның барлық түрлерінде сөйлеу тіліне өздігінен бақылауы дамытылады, сөйлеу тілінің қатынас қызметі қалыптасады. Тек аурудын өз қатесін түсінген жағдайда ғана сөйлеу тілін бақылау үшін, әңгімесін жоспарлау үшін парафазияны түзету үшін жағдай туғызуға болады.
   
5. 
   Афазияның барлық түрлеріндегі сөз түсінігін қалыптастыру үшін әр түрлі сөз тіркестеріне қосып жаттықтыру жұмысы жүргізіледі.
   
6. 
   Мектеп жасына дейінгі балалар мен ересектерге қарағанда 5 – 6 жастағы балалардың афазиялық бұзылуы тезірек түзеледі. Афазияны түзетуде логопедиялық жұмысты баламен де, топ балалармен де жүргізеді. Логопедиялық жұмысты жеке баламен айналысатын түрі негізгі болып саналады, себебі тек осындай жұмыс қана аурудын  сөйлеу тілінің ерекшелігін есепке жиі – жиі алып тұруды, оның өзімен тығыз байланысын қарым-қатынас жасап тұруды және де психотерапевтикалық ықпал жасауға мүмкіншілігін қамтамасыз етеді. Инсульттан кейін алғашқы кезеңдегі әрбір оқу жұмысының өткізетін уақытының ұзақтығы орта есеппен 10 минуттан 15минутке дейін күніне 2 рет, ал одан кейінгі кезендерде 3О минуттан 40 минутке дейін аптасына кем дегенде 3 рет болады. Сөйлеу тілі бұзылған балалармен топтан жүргізілетін логопедиялық жұмыстың уақыт ұзақтығы 4О-5О минут болады. Ауруының қиындығына байланысты логопед оның жеке басының ерекшелігін туыстарына айтып түсіндіру міндетті.