Реферат метрология- өлшем туралы ғылым орындағАН: Сарай Бағат ҚабылдағАН: Жумаканов Ардагер Өскемен 2020ж

Өлшеуге қажет мынандай түсініктер берілген:«өлшеу шкаласы», «өлшеу принцпы», «өлшеу тәсілі».

Өлшеу шкаласы- біріккен физикалық көлемнің жиынтығын өлшеуге қажет. Мысалы: Цельсия шкаласында мұздың еруі байқалуда. Бастапқы интервалы-судың қайнау температурасы.Бұл интервалдың жүзден бір бөлігі температураның бірлігі болып табылады. Франгейттің температура шкаласында санаудың басы ретінде мұз қоспасы мен мұсатыр спирттінің температурасы алынған. Бірлік температура (Фарангейт градусы) үшін интервалдық негізі тоқсан алтыдан бір бөлігі алынған. Бұл шкалада мұздың еру температурасы +32° тең, ал судың қайнау температурасы + 2,12° тең.

Бұлайша , егер де Цельсий шкаласы бойынша судың қайнау температурасы мен мұздың еру температурасы арасындағы айырым 100 ° с құрайды, ал Фарангейт бойынша ол 180° с тең. Бұл мысалда біз алынған шкаланың қызметін өлшейтін көлемнің мөлшерлі мағынасы да, бірлік көлемдердің қамтамасыздандыру мәні аспектімінде де көреміз. Бұл жағдайда бірлік мөлшерінің байланыстарын табу керек, ол бойынша өлшемдерінің нәтижелерін салыстыруға мүмкін болу үшін, яғни t ° f / t° с7.

Метрологиялық практикада шкалалардың бірнеше түрлері белгілі: аттар шкаласы, рет шкаласы, аралық шкаласы, қатынастар шкаласы және т.б.

Аттар шкаласы – бұл кезінде саналы емес, сапалы шкаласы, оның құрамында нөл мен өлшем бірліктері жоқ. Мысалы ретінде гүлдер атласы (гүлдер шкаласы) болуы мүмкін. өлшем процессі бояулы заттың гүлдер үлгілермен визуалды теңесу (гүлдер атласы этолонды үлгілермен).

Өйткені әрбір түстің көп нұсқалары бар, бұндай салыстыру тек тәжірибиелі эксперттің қолынан келеді, бұл тек сарапшының тәжірибемен ғана емес және де көрермелі мүмкіндіктердің лайықты ерекше мінездемелеріне ие болады.

Рет шкаласы өлшенетін көлемнің мағынасын ұпайлармен сипатталады (жер сілкіну шкаласы, жел күші физикалық денелердің қаттылығы және т.б.)

Аралық шкаласы (айырымдар) нөлдік мағыналары бар, ол аралықтар келісімделіп белгіленеді. Мұндай шкалалар уақыт шкаласы, ұзындық шкаласы болып табылады.

Қатынастар шкаласы табиғи нөлдік мағынасы бар, ал өлшем бірліктері келісіліп белгіленеді. Мысалы: масса шкаласы әдетте біз «салалық» дейміз, нөлден басталып, өлшемдеудің қажетті дәлдікті байланысты градустың өзгеруі әр түрлі болуы мүмкін.