Республикасы Білім және ғылым министрлігі

29 
29 
Сана мен іс
-
әрекет
бірлігі принципі әрекеттің санасыз, ал сананың іс
-
әрекет
қатыспайынша
қалыптаспайтынын
негіздейді. Мұндай көзқарастан сананы тану іс
-
әрекетті
зерттеу арқылы ғана мүмкін екені дәлелденді. Әрқандай ғылыми таным әрекет пен оның 
өнімін
білуден олардың орындалу барысында көрінетін басқа психикалық процестерге өтуі 
қажет. Осылай, сана мен әреет бірлігі принципі психологияның барша объектив әдістерінің 
негізіне айналды.
Ғылымға
бұл принциптің енуі іс
-
әрекет
теориясын дұрыс түсінуге бағыт берді. Осы 
кезге дейін психололгияның қай бағыты болмасын, психиканы 
–
ішкі құбылыс, ал әрекетті 
–
сыртқы деп түсіндіретін. Ал сана мен әрекет бірлігі принципінен келетін болсақ,
шынында 
да, психика, сана тек ішкі құбылыс болып қалмайды. Осылайша, әрекет те тек тысқы 
көріністермен танылып қалмай, өзіне тән ішкі мазмұнға да ие, бірақ бұл қасиет оның бір 
тараптан толық сипатын бере алмайды. Сана мен әрекет бірлігінің мәні: тұлғаның
санасы 
мен барша психикалық қасиеттері әрекетте көрініп қана шектелмей, сол әрекет процессінде 
қалыптасады
.
Адамның ішкі де, сыртқы да әлемінің бастауы мен барша мазмұны осы әрекетте. 
Осындай пайымдаудан, сана мен психика єрекеттіњ ішкі сипатын ќ±рап, ал єрекеттіњ сыртан 
баќылауѓа келетін єр т‰рлі ќылыќ формуласында кµріну ќасиеті сол психиканыњ мазм±н 
сипаты ретінде ќарастырылуы єбден ыќтимал (С.Л Рубинштейн). Нєтижесінде, психика 
жµнінде єњгіме ќозѓай отырып, психолог µз назарында бµлек, оќшауланѓан бір ќ±былысты 
±стамай, оны іс
-
єрекеттіњ мєні тараптары немесе ажыратылмас бµліктері деп ќарастырылуы 
тиіс. Яѓни психика ішкі де, сыртќы дасыпаттамаларына ие бір т±тас ж‰йе, ал іс
- 
єрекет 
болса, осы психикалыќ ж‰йені µзіне ќамтып, оныњ ќызмет атќаруына нєр беретін шексіз 
єлем. 
Даму принципі
Даму категориясы даму философия ѓылымыныњ т‰сініктер 
ж‰йесінде жетекші мањызѓа ие. Даму идеясы Ч.Дарвинніњ эволюциялыќ теориясыныњ 
ыќпалы мен еніп, алѓашќы да бала, кейін ересектер психологиясыныњ ќалыптасу негізіне 
айналды. Психика дамуѓа психика проблемаларын зерттеуде жалпы принциптік немесе 
єдістеме ќызметін атќарады.

жүктеу/скачать 1,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: