Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Зейіннің түрлері мыналар
жүктеу/скачать 1,59 Mb. Pdf көрінісі
|
Ташкенбаева Жалпы психология
| 2.
Зейіннің түрлері мыналар: 1. Ырықсыз зейін. 2. Ырықты зейін. 3. Үйреншікті зейін. Ырықсыз зейін. Сыртқы дүниенің кез - келген объектілері кейде ырықсыз біздің назарымызды аударады. Мыс: ауаның күркіреуі, ысқырық, мылтықтың дауысы, бояулы афиша т.б. Сонымен ырыксыз зейін дегеніміз - сананы объектіге, сол объектінің тітіргендіргіш ретіндегі ерекшелігі шамасынрда шоғырландыру. Тітіргендіргіштің өзін зейін объектісіне айналдырып жіберетін кейбір қасиеттерін карастырайық: басқалардан күші басым тітіргендіргіш өзіне еріксіз зейін аударады. Кызығу - ырықсыз зейін арқылы да болады. Мыс: қызыққан нәрсемізге зейініміз тез ауады. Қызықты кітап оқу үшін де. Ырықсыз зейін кез - келген тітіргендіргіш арқылы пайда бола бермейді. Ырықсыз зейіннің көрінуіне төмендегі жагдайлар себеп болады: Ырықты зейін - әрекетті саналы түрде белгілі бір ерік күшін жұмсау арқылы орындалады. Ырықты зейінде - белгілі бір мақсат көздеп, объектіге ерекше зер салуды қажет етеді. Мектепте оқу ырықты зейінді қалыптастыруы керек. Ол үшін бастауыш кластарда оқушыньщ әліне сай, оқуды қызықты, тартымды үйымдастыру қажет, берілген тапсырманы орындап щығу табысы, баланы рахатқа бөлейді, ынтасын арттырады. Сонымен қатар сабақ кезінде бір әрекетген екінші әрекетке тез ауыстырып отыру керек. Сонда бала тынығып қана қоймайды, баланың ырықты зейіні оянады. Педагог зейінді ұйымдастыру барысында ырықты зейіннің шоғырлануы үшін мына шарттарды ескеруі тиіс. Мыс: 1) Ғылыми кітап оқығанда конспектілей отыру. 2) Лекция мен сабақтарда тыңдағанын қысқаша жазып отыру. 3) Картадан шекараны көрсеткенде сызық бойымен көрсеткішті жүргізу. 4) Кітап оқығанда кейбір керекті жерлері сызып қою т.б. Зейінді дұрыс ұйымдастыруға кейде адамның психикалык күйі де әсер етеді. Мыс: шаршап шалдығып отырған адам бір нәрсеге зейін қоюы қиын. Көптеген зерттеулер - жұмыс күні аяғында жүмыста қате көбейетінін, шарашағандық әсерінен зейінді шоғырландыру киынға соғатынын дәлелдеген. Мыс: сабақ кестесін жасағанда (суббота) сенбі күдерге және ылғи ой жұмысын керек ететін пәндерді бір күнге қоюға болмайды. Күрделі есептер шығару, жаңа терминдер, тақпақ жаттау, шетел сөздерін есте үстау т.б. ырықты зейін іске аспайды. Ырыкты зейін мынадай ерекшеліктерімен сипатталады: Үйреншікті зейін - ырықты зейіннен кейін пайда болады. Үйреншікті зейін - адамға табиғи сіңісіп кеткен, арнайы күш жүмсамай - ақ орындалатын зейін. 100 100 Мыс: бала оқуға төселсе, ол түрақты әдетіне айналады да зейіні де үйреншікті болады. Қандай нәрсеге болсада үйреніп, жаттығып алған соң, адамның іс - әрекеті дағдысына айналады. 3. Зейіннің 3 түрі де бірімен - бірі байланысып, араласып, практикалық әрекетте бір - бірін сүйемелдеп отырады. Бүлардан басқа: Үжымдық зейін. Топтық зейін. Даралық зейін түрлері болады. Ужымдык зейін - бір сыныптағы барлық оқушының зейінін белгілі бір іс - әрекет түріне жүмылдыру. Бүған мүғалімнің сабақ өтуі жат. Топтык зейін - бір үжым ішіндегі жеке топтар зейінінің шоғырлануы. Топтық зейін сыныпта, лабораториялық тәжірибелер мен өзара тексеру қажет. Бұл - зейінді ұйымдастырудың оқушы үшін де қиын түрі. Өйткені, топтар жүмыс үстінде бірін - бірі алаңдатады. Осындай кедергіні жеңу үшін олардың тапсырманы мүқият орындап шығуларына жете көңіл аударып, оны әрбір кезеңге бөліп жоспарлау керек болады. Даралык зейін - өз міндетін орындауға әр адамның санасын бағдарлап, зейінін шоғырландырады. Бұл - зейіннің кісі өзі оқығанда, есеп шығарғанда қолдануға тиісггі аса қажетті түрі. жүктеу/скачать 1,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|