С. А. Вологжанина, А. Ф. Иголкин материалтану оқУ ҚҰралы
Қорытпалардың күйінің диаграммасы шектеусіз компоненттердің ерігіштігі
жүктеу/скачать 8,95 Mb. Pdf көрінісі
|
6 Вологжанина Материалтану. Оқулық
| Қорытпалардың күйінің диаграммасы шектеусіз компоненттердің ерігіштігі
қатты күйінде (ІІрода). Бастапқы деректер , екі компонент шектелмеген ерігіш қатты жəне сұйық күйде жəне химиялық қосылыстар құрайды. Компоненттер, химиялық элементтер А, В (К = 2). Фазалар , сұйықтық Ж, кристалдар қатты ерітінді (Ф = 2). Қорытпалар үлгісі осындай диаграммалармен жай-күйі болып табылады, қорытпалар жүйесі Cu—Ni. Егер екі компонент (А жəне В) сұйық жəне қатты күйінде шексіз еритін болса, олар қату кезінде барлық балқыту негізінде өз кристалдарын құра алмайды. Тиісінше кристалдану кезіндегі осы балқытуға кристалдар қатты ерітінді бөлінеді (а-қатты ерітінді), ал ең жоғары саны, фазалардың осы балқытуға екіге тең (а сұйық жəне қатты ерітінді). Бұл жағдайда ережесіне сəйкес фазалардың өтуі кристалдануы барлық қорытпалар тек температуралар аралығында болады (кристалдануы тұрақты температурада у қорытпалар ғана мүмкін болған жағдайда үш фаза) жəне, тиісінше, диаграммада жоқ көлденең сызық, ал отырса ғана көлбеу қисық (сур. 3.12). Диаграммада үш аумақ бар, жоғарыда желілер аумағы Аа 'В — сұйықтық; облысы сызықтарының арасындағы Аа 'В жəне АЬ 'В — сұйық жəне Сурет 3.12. Диаграмма күйі, салқындату қисықтар жəне қорытпалардың шектеусіз еоігіштік қатты күйіндегі құрылымдары схемасының үлгісі 117 қатты ерітінді; Аb 'В сызығынан төмен— қатты ерітінді аумағы. Желі Аа 'В ликвидус сызығы болып табылады, ал желі Аb 'В - солидус сызығы. Кристалдануы кез келген қорытпаның төмендеуінен басталады сұйықтықтардың жаууына балқыманы жекелеген кристалдар қатты ерітінді а (мысалы, ɑ ' нүктесінде) толық қату қатты ерітіндісі аяқталады (мысалы, B' нүктесінде). Алайда кристалдану аралығында (мысалы, нүктелер арасындағы ɑ' жəне b') қорытпалар екі фазалық жағдайда тұр (Ж + α) температура төмендегенде санының ара қатынасы қатты жəне сұйық фаза екі фазалық аумағы өзгеруге тиіс — сұйықтық мөлшері азаяды, ал а қатты ерітінді артып келеді.Сонымен қатар, төмендету кезінде температура өзгереді, сондай-ақ сұйық құрамы жəне қатты фазалардың. Анықтау үшін салыстырмалы санын əрбір фазаның құрамын жəне фазалар диаграммаларда жай-күйін кез келген түрін пайдаланады ережесіне кесінділерінің (рычаг ережесіне), негізгі ережелері былайша тұжырымдалады. Анықтау үшін компоненттердің концентрациясын екі фазалық аумағы арқылы бізді қызықтыратын нүктесін сипаттайтын күйі қорытпасынан (қорытпаның құрамы жəне оның температурасы) көлденең сызықты кесіп өткенге дейін желілерімен жүргізеді, екі фазалық аумақты шектейді. Құрамы сұйық жəне қатты фазалардың проекция нүктелерін кесіп білікке шоғырлануын көрсетеді. Қатынасы сұйық жəне қатты фазалардың анықтау үшін сандық жасау қажет, кері пропорционалды тəуелділік арасындағы олардың саны мен кесіндінің көлденең сызық, білімді арасындағы нүкте, қорытпасынан сипаттайтын жəне нүктелері сұйық жəне қатты фазалардың анықтайтын құрамы. Мысалында екі типті диаграмманы қарастырайық (3.13 сурет) кесінділерінің ережесі көмегімен саны мен құрамын анықтауға болады, фазалардың құрамын, мысалы, жай-күйін, k тиісті нүктесінде. Сурет 3.13.. кесінділерінің Қолдану ережесі үшін қорытпа құрайтын (а) механикалық қоспалар жəне қатты ерітінділер (б) 118 Ара қатынасын анықтау үшін фазалар жəне олардың құрамын K нүктесі арқылы өткізеді көлденең сызықты кесіп өткенге дейін желілерімен, шектеулі екі фазалық облысы диаграммада (нүкте і жəне s). Проекция нүктелерін кесіп білікке шоғырлануын көрсетеді құрамы сұйық фаза (i' нүкте — проекция нүктелері i, орналасқан сызығын ликвидус) жəне қатты фазаның (нүкте s' — проекция нүктесі s, тиісті-3.13 сурет, а концентрациясы 100 % Sb жəне орналасқан сызығын солидус- 3.13 сурет, б). Ережесіне сəйкес тетікті жолақтардың көлденең сызықтың арасындағы нүктесі к жəне нүктелері, фазалардың құрамдарын анықтау, кері пропорционалды саны бұл фазалардың, яғни жазуға болады: , / / ; жүктеу/скачать 8,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|