1 апта
1 кредит сағат
№1 дәріс
Тақырып: Кіріспе. Омыртқалылар зоологиясы курсының мақсаты мен міндеттері
1.Омыртқалы жануарлардың морфологиялық, физиологиялық, биологиялық, экологиялық ерекшеліктері
2. Омыртқалы жануарлардың таралуы, пайда болуы туралы түсініктер
3. Даму тарихы, систематикалық қатары
Оқу-құралдары: сызба-кестелер, видеофильмдер, ғалымдардың суреттері
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр.4-8
2. Н.П.Наумов., Н.Н.Карташев Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1979. т. 1.стр.5-30.
2. С.П.Наумов. Зоология позвоночных М. «Ирс» 1982.с.8-11
3. К.Б.Олжабекова, Б.Е.Есжанов. Омыртқалылар зоологиясы. Алматы «Қазақ университеті» 2007, т. 1-2 т.
ОЖСӨЖ: - 1. Тип тармағы-1. Бассауытсыздар (Acrania).
Мазмұны: Басхордалылар (Cephalohordata) 1-кластан тұрады. Бұл класта – Қандауыртәрізділер (Amphioxiformes) бір отряды бар. Бұл отрядта үш тұқымдас бар. Ол үш туыс тармағына бөлінген. Осы тұқым тармақтарына жататын өкілдер туралы (таралуы, қоректенуі, көбеюі, тәуліктік және маусымдық тіршілік ерекшелігі).
Әдебиеттер:
1.В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. М. 2000. стр.9-17.
2.С.П.Наумов Зоология позвоночных М. «Просвещение» 1982.с.12-20
СӨЖ – 1. Тип тармағы – 1. Дернәсілхордалылар
Мазмұны: Тип тармағы – 1. Дернәсілхордалылар немесе Қабықтылар. Жалпы сипаттама. Қабықтылардың омыртқалы зоологиясын түсінудегі орны, маңызы
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. М. 2000. стр.18-21.
2.С.П.Наумов Зоология позвоночных М. «Просвещение» 1982.с.20-23
2 кредит сағат
Семинар – 1
Тақырыбы. Тип тармағы-1 Бассүйексіздер (Aсrаnia)
семинардың мазмұны:
1.Бассүйексіздердің құрылысы (қандауырды мысалға алып)
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов, С.П.Наумов, С.П.Шарова
Зоология позвоночных, Москва «Академия», 2000, 9-14 бет,
2. Н.П.Наумов, Н.Н.Карташов -Зоология позвоночных, М., «Высшая школа», 1979, том 1,
33-42 бет
3. Т.А.Адольф и др. Руководство к лабораторным занятиям по зоологии позвоночных, М., 1983,
ОЖСӨЖ - 2 Тип тармағы-2. Бассүйексіздер
Мазмұны:Тип тармағы-2. Бассүйексіздер шығу тегі. Таралуы
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. М. «Аcademia» 2000. стр.17-18.
2.С.П.Наумов., Н.Н.Карташев Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982. т. 1.стр.19-20.
СӨЖ – 2. Бассүйексіздер
Мазмұны: Басхордалылармен салыстыра отырып, ерекшелігіне көз жеткізу. Хордалылардың адам және халық шаруашылығындағы маңызы
Әдебиеттер: 1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. М. 2000. стр.22.
2. С.П.Наумов., Н.Н.Карташев Зоология позвоночных М.1982. т.1. стр.24-25.
апта -2
1 кредит сағат
№2 дәріс
Тақырып: Тип тармағы-3. Омыртқалылар (Vertebrata) немесе Бассүйектілер (Craniata).
Дәрістің мазмұны: Типтармағының жалпы сипаттамасы. Құрылысы. Анамния. Амниота топтарының классификациясы. Омыртқалылар құрылысының жалпы сипаттамасы. Анамния. Амниота тобы жануарларының құрылыс ерекшеліктері, бейімделуі, таралуы. Жүйелерінің құрылысы, дамуы мен бейімділігі.
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова. Зоология позвоночных. М. 2000. стр.21-24.
2.С.П.Наумов., Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. 1.стр.24-41.
ОЖСӨЖ: - 3.
Мазмұны: Омыртқалы жануарлардың қорғаныс, қозғалыс мүшелерінің: тері жабындысы, бұлшық ет, ішкі қаңқа бас ми сауыты, висцералді қаңқа , қол-аяқ және оның белдеулер қаңқалары. Осы мүшелердің дамуы.
Әдебиеттер: . 1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. М. «Аcademia» 2000. стр.24-28.
2.С.П.Наумов., Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.25-29
СӨЖ – 3. Анамниа тобы
Мазмұны: Анамния және Амниота омыртқалы жануарлар тобы классификациясы
Әдебиеттер: . 1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. М. «Аcademia» 2000. стр.21-24.
2.С.П.Наумов. Зоология позвоночных. М. «Высшая школа» 1982.т. стр.41-42
Кредит 2
Семинар 2
Тақырыбы. Тип тармағы- II. Омыртқалылар немесе бассүйектілер (Vertebrata seu craniata)
Мазмұны:
1.Ұрыққабы жоқ омыртқалылар (Anamnia)
Бөлімі жақсыздар (Аdnatha )
2.Класс Дөңгелекауыздылар (Cyclostomata )
А) сыртқы құрылысы б) ішкі құрылысы
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов, С.П.Наумов, С.П.Шаталова
Зоология позвоночных, Москва «Академия», 2000, 40-46 бет,
2. Н.П.Наумов, Н.Н.Карташов -Зоология позвоночных, М., «Высшая школа», 1979, том 1,
101-114 бет,
3. К.Б.Олжабекова, Б.С.Есжанов -Омыртқалылар зоологиясы, том 1, Алматы «Қазақ университеті», 2007, беттер- 20-24, 44, 80-81, 110-112, 136-138, 171-173, 232-238, 340-341, 360-361
4. Т.А.Адольф и др. Руководство к лабораторным занятиям по зоологии позвоночных, М., 1983,
ОЖСӨЖ - 4: Омыртқалы жануарлардың мүшелерін салыстыру
Мазмұны: Омыртқалы жануарлардың ас қорыту, тыныс алу, қан айналу, зәр шығару және жүйке, жыныс мүшелері, дамуы. Күрделенуіне қарай жануарлардың тіршілік ортасында бейімделу ерекшеліктері
Әдебиеттер: . 1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. М. «Аcademia» 2000. стр.28-39.
2.С.П.Наумов. Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.29-41
СӨЖ – 4. Омыртқалы жануарлардың қан айналу жүйесі.
Мазмұны: Қан айналу жүйесіндегі прогрессивті белгілерге тоқталу.
Әдебиеттер: 1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. М. «Аcademia» 2000. стр.31-32
2.С.П.Наумов. Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.31-32
апта -3
1 кредит сағат
№3 дәріс
Тақырып: 1. Жақауыздылар (Gnathostomata) бөлімі. Класс үсті Балықтар (Pisces). Класс Шеміршекті балықтар (Chоngrichthyes): кл.т.1.Тақтажелбезектілер
2. кл.т.Бүтінбастылар. Жалпы сипаттама
Дәрістің мазмұны: Шеміршекті балықтардың шығу тегі. Классификациясы. Морфо-анатомиялық ерекшеліктеріне жалпы сипаттама.
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. М. «Аcademia» 2000. стр.39-40; 48-50.
2.С.П.Наумов Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1979 т.1, стр.43-44; 49-51.
ОЖСӨЖ -5 Тақтажелбезектілер кл.тармағына сипаттама.
Мазмұны: Акуланы мысалға алып, тақтажелбезектілер: сыртқы құрылысына, қаңқасына, асқорыту, тыныс алу, қан айналу мүшелеріне тоқталу. Дөңгелекауыздылардың мүшелерімен салыстыру. Прогрессивті белгілері.
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. М. «Аcademia» 2000. стр.50-54.
2.С.П.Наумов. Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.50-56.
СӨЖ – 5. Кл. тармағы -1 Тақтажелбезектілер
Мазмұны: Кл. тармағы -1 Тақтажелбезектілердің отрядтары, тұқымдастары, туыс, түрлері (өкілдері) тізімін жасау. Акулалар және скаттар отряд үстінде, отряд, тұқымдас, туыстары туралы конпект даярлау
Әдебиеттер: .
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. М. «Аcademia» 2000. стр.56-60.
2.С.П.Наумов. Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.56-60.
2 кредит
Семинар – 3
Тақырыбы. Жақауыздылар бөлімі (Gnatchostomata)
1.Класс Балықтар (Pisces )
1.1.Класс Шеміршекті балықтар (Chondrichthyes )
1.1.1. кластармағы Тақта желбезектілер (ElasmobranCra)
Мазмұны: Тақта желбезекті акула құрылысы
1.Сыртқы құрылысы 2.Қаңқасы 3.Асқорыту мүшесі 4.Тыныс алу мүшесі
5.Қан айналу жүйесі 6.Нерв жүйесі 7.Сезім мүшелері 8.Зәр шығару мүшесі 9.Көбею мүшесі
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов, С.П.Наумов, С.П.Шарова
Зоология позвоночных, Москва «Академия», 2000, 50-56 бет,
2. Н.П.Наумов, Н.Н.Карташов -Зоология позвоночных, М., «Высшая школа», 1979, том 2,
142-168 бет,
3. К.Б.Олжабекова, Б.С.Есжанов -Омыртқалылар зоологиясы, том 2, Алматы «Қазақ университеті», 2007, беттері- 19-36, 24, 44-47, 81-84, 112-115, 138-141, 173-174, 238-246, 342-343, 361-363
ОЖСӨЖ -6: Тақтажелбезектілер кл. тармағы
Мазмұны: Тақтажелбезектілер кл. тармағын сипатта. Акула, скат. Жалпы шеміршекті балықтың жүйке жүйесі. Сезім мүшесі, зәр шығару, көбею мүшесі жұмыртқа және эмбрион суретін салу, ұғыну, білу.
Әдебиеттер: .
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. М. «Аcademia» 2000. стр.54-56.
2.С.П.Наумов., Н.Н.Карташев Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.56-61.
СӨЖ – 6 Шеміршекті балықтар
Мазмұны: Шеміршекті балықтар. Бүтінбастылар (Holocephali) оқшауланған, аз кездесетін сирек түрі. Конспект жазу. Сырт пішіні, ішкі құрылысы, акулалардан ерекшелігін білу.
Әдебиеттер: . 1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. М. «Аcademia» 2000. стр.61-62.
2.С.П.Наумов., Н.Н.Карташев Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.60-61.
апта -4
1 кредит сағат
№4 дәріс
Тақырып: 1.Класс Сүйекті балықтар (Osteichthyes)
Кл.тармағы Сәулеқанаттылар (Actinopterygii)
1.Отряд үсті – Ганоидтар (Ganoidomorha)
2. Отряд үсті – Қылтанақты балықтар (Teleostei)
Мазмұны: Омыртқалылар әлеміндегі ең көп тараған түрлер. Саны 20000-нан көп. Кәсіптік жануарлар проблемасы бағалы балықтар. Оларды тиімді пайдалану, су қоймаларының тазалығын сақтау, қолдан балық өсіру, ішкі тұщы су көзін сақтай білу мәселелері.
Әдебиеттер: .
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. М. «Аcademia» 2000. стр.62-65, 67-73.
2.С.П.Наумов. Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.61-70.
ОЖСӨЖ -7 Кл. Тармағы Қалақшақанаттылар балықтар
Мазмұны: Кл. Тармағы Қалақшақанаттылар балықтар (Sarcopterygii). Осы ерте заманнан қалыптасқан, бірақ қазіргі заманда өте аз және белгілі аймақтарда ғана сирек кездесетін балықтар тобы. Бұлар екі отряд үстіне топтастыстырылған.
1. Отряд үсті Қостыныстылар (Dipnoi)
2. Отряд үсті Саусаққанатты балықтар
Әдебиеттер:
1.В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. М. «Аcademia» 2000. стр.81-87.
2.С.П.Наумов. Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.77-83.
СӨЖ – 7 Бекіре тұқымдас отряды
Мазмұны: Бекіре тұқымдас отряды (Acipenseriformes). Жайық өзеніндегі өкілдерінің биологиялық ерекшеліктерімен танысу.
Әдебиеттер: . 1. Жизнь животных. (6 т). М.1971. 4 т. 101-109 б.
2. Рыбы Казахстана (5 т.) А. 1986. 1 т. 57-160 б.
Кредит 2
Семинар – 4
Тақырыбы. Класс Сүйекті балықтар (Osteichtyes)
Мазмұны:
1.Кластармағы сәулеқанаттылар (Actinopterydii)
Отряд үсті-1 Ганойдтылар (QGanoidomorha)
Отряд үсті -2 Қылтанақты балықтар (Telestei) құрылыс ерекшеліктерін салыстырмағы талдау. Мысалға: Бекіре, көпқанатты, Алабуға
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов, С.П.Наумов, С.П.Шарова
Зоология позвоночных, Москва «Академия», 2000, 63-73 бет,
2. Н.П.Наумов, Н.Н.Карташов -Зоология позвоночных, М., «Высшая школа», 1979, том 1,
207-252 бет,
3. К.Б.Олжабекова, Б.С.Есжанов -Омыртқалылар зоологиясы, том 1, Алматы «Қазақ университеті», 2007, 24, 47-52, 84-87, 115-117, 141-147, 175-178, 246-253 беттер
4.Т.А.Адольф и др. Руководство к лабораторным занятиям по зоологии позвоночных, М., 1983,
ОЖСӨЖ -8 Омыртқалылардың тері жабындысы
Мазмұны: Омыртқалы жануарлар әлеміне шеміршектен сүйектену және тері жабындысының қасаңдануы нәтижесінде сүйектену процесі болған. Осы процестен сүйекті балықтар үлкен нәтижеге жеткен. Сондықтан да екі жақты сүйектенуге түскен. Осыны акуламен сүйекті балықтың бас қаңқаларын (ми сауыты) және цератоттың (қос тынысты) жамбас белдеуі қанаты мен саусақ қанатты балықтың иық белдеу қанатын салыстыру.
Әдебиеттер: .
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. М. «Аcademia» 2000. стр.51-53,.69,78,82,86-87
2.С.П.Наумов., Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.66-77-83.
3.Адольф Т.А. т.б. Руководство к лабораторным занятиям по зоологии позвоночных –М.1983. 37-39 стр.
СӨЖ – 8 майшабақтар, албырттар отряды
Мазмұны: Сүйекті балықтар класына майшабақтар, албырттар отряды. Сүйекті балықтар класынан Қазақстанның 1996 ж. «Қызыл кітабына» енгендерінің тізімін жасау (қаз. орыс. латын тілдерінде ).
Әдебиеттер: .
1. Қазақ ССР Қызыл кітап А.1978.1 т. Позвоночные 187-191 б.
2. Қазақстан Республикасының Қызыл кітабы (1996)
апта -5
1 кредит сағат
№ 5 дәріс
Тақырып: Балықтардың практикалық маңызы.
Мазмұны: Балықтардың қоғамдағы және табиғаттағы алатын орны: кәсіптік өндірісітік, техникалық жағынан бағалы ресурс. Табиғатта бағалы биомасса жасау, өсімдік биомассасын игеру, одан бағалы белок жасау, әлемдік мұхиттардың және ішкі тұщы сулардың гидробионттарын игеруде алкен биосфералық маңызы бар.
Осы заманғы балықтарды азық-түлік ретінде пайдалануда әлем елдерінде 17-83 пайыз деңгейінде болып отыр. Су ортасынан өндіріп алынатын коректі өнімдер ішінде балықтар ең негізгісі, немесе -85 пайыз. Балықтардан дәрумендер (Е,В. т.б.) мал - азықтық ұны, сапалы тыңайтқыштар, т.б. алынады. Кәсіптік су қоймаларды тиімді пайдалану, балық шаруашылығының осы заманғы экологиялық проблемасы болып табылады. Бағалы балықтарыдың қорын молайту, сапалы өнім беретін балықтарды жерсіндіру, оларды қолдан өсіру көлемін молайту, түсімін арттырып отыру т.б. осы заманғы проблемалар тұр.
Әдебиеттер: .
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр.104-109.
2.С.П.Наумов. Зоология позвоночных М. «Просвещение» 1982.т. стр.105-111.
3.Г.М.Дукровен, В.П.Митрофанов. История рыб в Казахстане. Рыбы Казахстана т.5 стр. 6-44; 198-207
ОЖСӨЖ -9
Мазмұны: Төменгі сатыдағы бассүйектілер шығу тегі. Ең қарапайым бассауыттылар
-дөңгелекауыздылар (минога).Олардың ертедегі ата-тектері-сауыттылар болғаны, өзгеріске түсуі. Олардың кейбірі дене тұлғасы илиш, ұсақ қабыршақты түрлері, бұлар судың орталық кеңістігіне болуы ықтимал. Бұлардан дөңгелекауыздыдар бастау алған. Сурет-59-61).Шеміршекті балықтар бастапқы девоннан белгілі. Олардың неғұрлым ертедегілері-силур басынан қалыптасқан. –Placoderma – сауытты балықтармен белгілі (сурет-62), суреттер -63,64 түсіну, сурет-65 салу.-66-67 суреттер сүйекті балық шығу тегі ретінде зерттеу.
Әдебиеттер: .
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр.109-113.
2.С.П.Наумов., Н.Н.Карташев Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.111-116.
СӨЖ - 9
Мазмұны: Балықтардың тіршілік ырғағы. Миграция.Судағы еріген оттегі көлеміне балықтардың байланыстылығы, таблица-3. оттегінің мөлшері см2 л оттегі қажеттілігіне орай балықтарды 4 топқа бөлуін мысалы мен кестені жазып конспект жасау.
температураның ауытқуының балықтарға әсері;
пойкилотермальды ағза дегеніз не?
Гомойотермия деген не?
Жауаптарын жазып конспект көрсету
Катадромдық және анадромдық миграция деген не?
Әдебиеттер: .
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр.88-90,319
2.С.П.Наумов. Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр83-95.
Кредит 2
Семинар 5
Тақырыбы. Класс үсті III. Жербеті төртаяқты омыртқалы жануарлары (Тетrароdа)
Мазмұны: Класс қосмекенділер, немесе амфибия (Амрһівіа) құрлысы
1Формасы
2.Тері жабындысы
3.Ет жүйесі
4.Асқорыту жүйесі
5.Тыныс алу мүшесі
6.Қан айналу жүйесі
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов, С.П.Наумов, С.П.Шарова
Зоология позвоночных, Москва «Академия», 2000, 121-132 бет,
2. Н.П.Наумов, Н.Н.Карташов -Зоология позвоночных, М., «Высшая школа», 1979, том 1,
280-298 бет,
3. К.Б.Олжабекова, Б.С.Есжанов -Омыртқалылар зоологиясы, том 1, Алматы «Қазақ университеті», 2007, 25, 53-56, 87-91, 118-123, 147-150, 179-181, 254-263, 320-321, 329-330, 346-348, 366-368 бет
4.Т.А.Адольф и др. Руководство к лабораторным занятиям по зоологии позвоночных, М., 1983,
ОЖСӨЖ -10
Мазмұны: Балықтардың, қоректенуі, көбеюі, ұрпаққа қамқорлығы жылдық, маусымдық тіршілк жағдайларынан негзгілерін ұғыну:
-ерекше мамандалған фиьтопланктондық қоректену.
-жоғарғы сатыдағы су жағалауы өсімдіктерімен қоректен
-көпшілік жағдайда су балдырлары мен қоректену
-көптеген балықтар аралас қоректілер. -конспект жазу, тапсыру
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр.99-193.
2.С.П.Наумов., Н.Н.Карташев Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.95-105
СӨЖ – 10
Мазмұны: Қоректік заттарын электр ұшқынымен талдырып, ұнтақтау тәсілін пайдаланатын балықтар туралы; скат, угри, жайын. Систематикалық қатарымен, электрлік ерекшелігіне қысқаша конспект жазу, Вт қабілеттілігі білу.
Әдебиеттер: .
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр.100
2. Жизнь животных. М.1971. 61-266-348.
апта -6
1 кредит сағат
№6 дәріс
Тақырып: Төменгі сатыдағы бассүйектілер филогениясы, эволюциясы.
Систематикалық орны. Қазба сүйекті балықтардың жалпы морфологиялық сипаттамасы.Олардың өмір кешкен уақыты және осы заманғы сүйекті балықтардың ұқсастығын дәлелдеу.
Мазмұны: Балықтардың қоғамдағы және табиғаттағы алатын орны: кәсіптік өндірісітік, техникалық, омыртқалы жануарлар түрлерінің 50 пайызына тарта сүйекті балықтар үлесіне тиеді. Осыншама көп түрлі 20 мыңға тарта борлып келуін дәлелдеу үшін олардың шығу тарихынан, эволюциясына көз жеткізу қажеттілігі туады. Қазіргі кезде бұлар жануарлар әлемінің су ортасындағы активті жануарлары.
Мезозойдан бері ұзақ уақыт (жарты млн.. жыл) болғанмен бейімделе отрып өзгеріске түсу нәтижесінжде олардағы салыстырмалы тіршлігін қамтамасыз кетіп отырған. Бұл құбылыстың баяу болғанын осы заманғы балықтардың сол мезозой заманы балықтарына ұқсастығынан байқаймыз. (Никольский, Экология рыб, 1971. сурет-1).
Әдебиеттер: .
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр.112-1132
2.Г.В. Никольский. Экология рыб. М.1971. 7-9 стр.
3.С.Н.Наумов Зоология позвоночных М. 1982 111-116 б.
ОЖСӨЖ -11
Мазмұны: Сәуле қанатты балықтардың негізгі отрядартыр,ы, географиялық таралуын зерттеп білу. Ерекшеліктеріне көз жеткізу.
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр.73-81
2.С.П.Наумов., Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.71-77
СӨЖ – 11
Мазмұны: Батыс Қазақстан облысы су қоймаларында кездесетін сәуле қанатты класс тармағындағы балықтардың жергілікті тізімін жасау. Олардың кәсіби түрлерін, аса бағалы және кәісптік бағалы өкілдерін анықтап, тізімін жасау.
Әдебиеттер: .
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр.67-77
2. С.М. Мудатов. Орла облысының ихтиофаунасы. 1988. 15 б.
кредит 2
Семинар 6
Тақырыбы. Қосмекенділердің физиологиясындағы ерекшеліктер
Мазмұны:
1Қорғаныс бейімділіктері
2.Қоректік ареалы
3.Қобею ерекшелігі
4.Даму ерекшелігі (неотения)
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов, С.П.Наумов, С.П.Шарова
Зоология позвоночных, Москва «Академия», 2000, 121-132 бет,
2. Н.П.Наумов, Н.Н.Карташов -Зоология позвоночных, М., «Высшая школа», 1979, том 1,
248-307 бет,
3. К.Б.Олжабекова, Б.С.Есжанов -Омыртқалылар зоологиясы, том 1, Алматы «Қазақ университеті», 2007, 329-330, 346-348, 366-368 бет
4.Т.А.Адольф и др. Руководство к лабораторным занятиям по зоологии позвоночных, М., 1983,
ОЖСӨЖ -12
Мазмұны: Ұшқыш балықтар тұқымдасы (отр. Саргантәрізділер), Бүрікпелер (Брызгуновые) тұқымдасынан – бүрікпені, 2 қанатты ұшқыш балық, 4 қанатты ұшқыш бплықтар жайлы конспект жасау. Суда тіршілік жасайтын балықтардың жер беті (мұхит беті) ауасына қарай су жағалауы ауасындағы жәндіктерге «ынталы» бағыт алған ерекшеліктерін қарау.
Әдебиеттер: .
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр.100
2. Жизнь животных М.1971.т.4. 360 стр. 476-477.
СӨЖ – 12
Мазмұны: Сүйекті балықтардың көбеюіндегі «балық тәсілі» («рыбий стил») дегеніміз не 1.2.3.4.5. – көбею тәсілдерін атап, тауып, конспек әзірлеу.
Әдебиеттер: .
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр.95-102
2.С.П.Наумов., Н.Н.Карташев Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.96-104.
апта -7
1 кредит сағат
№7 дәріс
Тақырып: Класс үсті –ІІІ. Жер беті немесе төрт аяқты омыртқалы жануарлар.
Мазмұны : Жер беті қатты субстратқа бейімделу ауа кеңістігі оттегісімен тыныстайтын, өз салмағын 4 аяғымен көтеріп алып жүруде ішкі қаңқалары жете дамуы салдарынан, оларды қозғалысқа активті бейімдеуде бұлшық ет жүйесінің күрделі дамуы нәтижесінде табиғаттың құрылық кеңістігіне прогрессивті жануарлар тобы қалыптаса бастады. Олар: қосмекенділер(суда-көбею, құрлықта қоректенуі) бауырмен жорғалаушылар, құстар, сүтқоректілер. Бұлардың судан құрылыққа шығып, оған бейімделу процессінде сатылап болғанын осы класс өкілдерінің пішінінен, формасынан, құрылысынан, қоректік заттары құрамынан, қозғалысынан, зоопсихологиясынан, экологиясынан, эмбриологиясынан байқаймыз. Осыларға түсіну мақсатымыз. Студенттердің көзін жеткізу.
Әдебиеттер: .
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр.120-136
2.С.П.Наумов Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.116-130.
ОЖСӨЖ -13
Мазмұны: Қосмекенділердің шығу тегі:
-шығу тегі өте маңызды екеніне көз жеткізу;
-жер беті тіршілігіне мұхиттық, теңіздік су ортасынан құрылыққа, ауа отегісімен тыныстайтын жаңа кеңістік ортасын игеруге бағытталған үлкен прогрестің басын бастауы;
- қатты субстратқа өз салмағын көтеріп, қозғалу үшін қозғалыс, тірек-қимыл, бұлшық еттер жүйесі дамуына ықпал еткен;
- қосмекенділер ата-тегін аздау мамандалған тұщы су балықтары тобынан іздестіру;
-бастапқы амфибиялар девон кезеңі аяғына таман тұщы су қоймаларында пайда бола бастаған – ихтиостигидтер деп аталған. Олар саусақ қанатты балықтармен ертедегі қосмекенділердің нағыз аралық формасы болған; (Шмальгаузен,1964).
Әдебиеттер: .
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр.145-150
2.С.П.Наумов Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.137-142
СӨЖ – 13
Мазмұны: 1.Қосмекенділердің қорғаныс бейімділіктерінің тізімін жасау: 1.2.3.
2. Қоректенуі балықтармен салыстырғанда : тізімін жасау
Батыс Қазақстан облысы территориясында кездесетін қос мекенділер – 7 түрлерінің тізімін жасау, тұқымдастары бойынша.
Әдебиеттер: .
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр.120-121; 152-153
2.С.П.Наумов Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.144-145
Кредит 2
Семинар 7
Тақырыбы. Урыққабы бар омыртқалылар (Амniota)
Мазмұны: Класс Бауырымен жорғалаушылар, немесе рептилиялар (Reptilia). Кесірткені мысалға алып Бауырымен жорғалаушылар құрылысы морфо-анатомиясы. Тері жабындысы, қаңқасы, тыныс, қан айналу мүшелері
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов, С.П.Наумов, С.П.Шарова
Зоология позвоночных, Москва «Академия», 2000, 164-175 бет,
2. Н.П.Наумов, Н.Н.Карташов -Зоология позвоночных, М., «Высшая школа», 1979, том 2,
26-38 бет,
3. К.Б.Олжабекова, Б.С.Есжанов -Омыртқалылар зоологиясы, том 1, Алматы «Қазақ университеті», 2007, 25-26, 57-65, 91-97 бет
4.Т.А.Адольф и др. Руководство к лабораторным занятиям по зоологии позвоночных, М., 1983,
ОЖСӨЖ -14
Мазмұны: Қосмекенділердің көбеюінің түрлерін жасау: 1.2.3.
Сурет-86,90 салу. Неотения, толық оксалателдік өзгеріс деген не? Анықтамасын жазып келу, дәлелдеп тапсыру, тексеруге әзірлеу
Әдебиеттер: .
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр.153-159
2.С.П.Наумов Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.145-152
СӨЖ – 14
Мазмұны: Қосмекенділердің шығу тегі тақырыбындағы суреттер-81-83,84 салу, түсініп айтып беру.
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр.145-150
2.С.П.Наумов Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.137-141.
апта -8
1 кредит сағат
№8 дәріс
Тақырып: Амниота тобы. Ұрық қабы бар омыртқалылар. Класс бауырмен жорғалаушылар.
Мазмұны : Ұрық қабы бар жануарлар (Амниота тобындағыларға қабықтың эмбрион дамуындағы прогрессивті маңызын, көбею, ұрпаққа қамқорлық жағын және басқа да көптеген жетістік жақтарын мысалға ала отырып, жылы қандылыққа жетуі, табиғаттың маусымдық, жылдық ауа-райы өзгерістеріне төтеп бере алатындай болуы құрылысының күрделене түсуі құрылық кеңістігіне түгел таралуы. Құрылықтың кейбір өзгерістеріне төзе алмаған түрлерінің теңіз мұхит су ортасына 2 мәрте барып (вторично водные) бейімделуі болған. Осы бауырмен жорғалаушыларда қалыптасқан : сұр қабық, амниот қабығы, аллан ойыс қабықтарының біреуінің атымен амниотты омыртқалылар деп атаған. Бұлардың көбі құрылықта тіршілік ететіндер (іштей ұрықтанатындар). Эмбрион дамуына жылу энергиясын сыртқы табиғат ортасы су ортасынан алатындар, олардың ұрықтануы сырттай су ортасында жүреді, сондықтан оларда эмбриондық қорғаныш арнаулы қабығы болмайды. Оларды анамния деп атаған. Олар төменгі сатыдағы омыртқалылар (Дөңгелекауыздылар, балықтар, қосмекенділер). Құрылыс ерекшелігін қосмекенділермен салыстыру, ұғыну, зерттеу.
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова. Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр.163-175
2.С.П.Наумов Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.154-165.
3.Н.П.Наумов, Н.Н.Карташев Зоология позвоночных М.1979 т. 2 стр 8-54.
ОЖСӨЖ -15
Мазмұны: Бауырмен жорғалаушылардың көбеюіндегі негізгі ерекшеліктерін конспектілеу. Сурет-123, 124 үлкейтіп, түсініп салу. Элементтерін жазу. Білу. Көбеюдегі жұмыртқа бейімділіктер тізімін жасау.
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова. Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр.212-218
2.С.П.Наумов Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т. стр.196-201.
СӨЖ – 15
Мазмұны: Бауырмен жорғалаушылардың ерекшеліктерін (қос мекенділермен салыстырғанда) айқындай түсетін суреттерді салу: 96,101, 106, 107,108,110-111.Оларды түсіндіріп айту, суреттерді тізімге енгізіп бағалану.
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова. Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр.169,175,187-178,191-192
2.С.П.Наумов. Зоология позвоночных. М. «Высшая школа» 1982.т. стр.159-164. 171,175,176.
Кредит 2
Семинар 8
Тақырыбы. Класс Бауырымен жорғағалаушылар немесе рептилиялардың ішкі құрылысына салыстырмалы (қосмекендімен) сезім, көбею мүшелерін талдау. Ерекшеліктерін байқау
Мазмұны:
Әдебиеттер:
1. В.М.Константинов, С.П.Наумов, С.П.Шарова
Зоология позвоночных, Москва «Академия», 2000, 164-175 бет,
2. Н.П.Наумов, Н.Н.Карташов -Зоология позвоночных, М., «Высшая школа», 1979, том 2,
45-55 бет,
3. К.Б.Олжабекова, Б.С.Есжанов -Омыртқалылар зоологиясы, том 1, Алматы «Қазақ университеті», 2007, 181-185, 263-274, 321-322, 330-331, 348-350, 368-371 беттер
4.Т.А.Адольф и др. Руководство к лабораторным занятиям по зоологии позвоночных, М., 1983,
ОЖСӨЖ - 16:
Мазмұны: Бауырмен жорғалаушылардың экономикалық маңызы және қорғау. Бұлар пайдалы жануарлар. Қабыршақтылар (кесіртке, жыландар) насекомдарды, ұсақ кеміргіштермен қоректеніп, олардың зиянкестігін, аурулар таратуын басып отырады.
Улы жыландардың зиянынан пайдасы көп. Олардың уынан көптеген дәрі-дәрмек жасалып, бірқатар ауруларға пайдаланады. Оларды питомниктерде ұстайды. Бұл медицина кәсіпшілігінің бір саласына айналған. Бұдан басқа да кәсіби, сауда, сауықтыру, мәдени, ғылыми салалардағы пайдалы жақтарының тізімін жасап айту. Рептелияларды қорғау мәселелері.
Әдебиеттер: . 1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр. 218-220
2.С.П.Наумов Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1982.т.2. стр.200-202
СӨЖ – 16.
Мазмұны: Бауырмен жорғалаушылардың орталық жүйке жүйесіне негіздей отырып, жалпы омыртқалы жануарлар бас миы бөліктеріне олардан тарайтын 12 жұп жүйкелер аталуын конспект әзірлеу, суретін салу.
оларды сезіну мен қозғалыс импульсін өткізуге қабілеттіліктері бойынша топтастыру
аралас қасиеті барларын бөлек, сонда:
А) сезімталдық функция басым
Б) қозғалғыштық (импульсті жеткізу)
В) аралас функциясы
Әдебиеттер: . 1. В.М.Константинов., С.П.Наумов., С.П.Шаталова Зоология позвоночных. Москва. «Аcademia» 2000. стр. стр.173-174
2.Н.П.Наумов Зоология позвоночных М. «Высшая школа» 1979г. т.1 стр. 151-155
апта -9
1 кредит сағат
№ 9 дәріс
Тақырып: Рептелидің шығу тегі мен эволюциясы.
Достарыңызбен бөлісу: |